Phẫu thuật chỉnh hình họng màn hầu cải tiến kết hợp giảm thể tích đáy lưỡi: Giải pháp tối ưu cho bệnh nhân OSA mức độ nặng

Tổng Thư ký Hội Tai Mũi Họng TPHCM, Trưởng khoa Liên chuyên khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết, ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) là một rối loạn hô hấp phổ biến và nguy hiểm, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng sống của người bệnh. Trong OSA, một phần hay toàn bộ đường thở trên bị xẹp khi ngủ, dẫn đến ngừng thở từng đợt trong đêm. Thống kê cho thấy, có đến 9-38% người lớn bị ngưng thở khi ngủ, nhưng 70-80% trong số đó chưa từng được chẩn đoán đúng bệnh. Hệ lụy là gánh nặng bệnh tật và tỷ lệ tử vong cao, đồng thời chi phí điều trị - cả trực tiếp lẫn gián tiếp - rất lớn.

Mặc dù thở máy áp lực dương liên tục (CPAP) là phương pháp điều trị chuẩn được khuyến cáo, nhưng trên thực tế, tỷ lệ tuân thủ điều trị còn rất thấp - dao động từ 46-83%, dựa trên những nghiên cứu được chuyên gia báo cáo tại hội nghị. Điều này dẫn đến nhu cầu ngày càng tăng đối với các giải pháp can thiệp ngoại khoa, đặc biệt ở nhóm bệnh nhân không đáp ứng hoặc từ chối CPAP.

Từ khuyến nghị của các tổ chức chuyên môn quốc tế (EAN/ERS/ESRS) và phân tích tổng hợp từ các nghiên cứu lớn, phẫu thuật OSA được xem là phương pháp hiệu quả ở các mức độ khác nhau, đặc biệt là khi thực hiện đa tầng và kết hợp nhiều kỹ thuật. Tuy nhiên, không phải phẫu thuật nào cũng cho kết quả tương đồng. Chẳng hạn, phẫu thuật mũi đơn độc chỉ giúp cải thiện lưu thông khí qua mũi, tăng khả năng tuân thủ CPAP, nhưng không có hiệu quả đáng kể trong việc cải thiện chỉ số AHI - thước đo mức độ nặng của OSA, chuyên gia cho biết.

Trong số các phương pháp phẫu thuật vùng hầu họng, kỹ thuật UPPP (chỉnh hình họng - màn hầu - lưỡi gà) từng được ứng dụng rộng rãi, nhưng hiệu quả còn khiêm tốn với mức cải thiện AHI chỉ khoảng 33%. Những cải tiến sau này như ZPPP - kỹ thuật chỉnh hình kiểu Z do Friedman đề xuất - đã giúp cải thiện đáng kể chỉ số AHI, đặc biệt trên nhóm bệnh nhân đã cắt amidan.

Một trong những yếu tố góp phần chính vào tình trạng tắc nghẽn đường thở là phì đại đáy lưỡi - vùng ít được can thiệp trước đây do nguy cơ cao. Nhờ sự ra đời của công nghệ Coblator, phẫu thuật giảm thể tích đáy lưỡi giờ đây an toàn và ít xâm lấn hơn, mở ra hướng điều trị khả thi cho nhóm bệnh nhân có tắc nghẽn đa tầng.

Trong phần báo cáo tại Hội nghị, chuyên gia cũng trình bày hàng loạt ca phẫu thuật chỉnh hình họng màn hầu bằng kỹ thuật ZPP kết hợp với cắt bán phần đáy lưỡi bằng coblator tại Bệnh viện Quốc tế Nam Sài Gòn từ tháng 1 đến 12/2024. Nghiên cứu này lựa chọn các bệnh nhân có chỉ số ngưng - giảm thở >30 lần/giờ, không đáp ứng hoặc không thể điều trị bằng CPAP, có hẹp rõ ở vùng khẩu cái và đáy lưỡi. Tất cả bệnh nhân đều được đánh giá bằng đa ký giấc ngủ, nội soi đường thở khi ngủ và các thang điểm chuẩn hóa.

Dữ liệu báo cáo cho thấy, chỉ số AHI trung bình trước phẫu thuật là 60,- phản ánh tình trạng ngưng thở khi ngủ ở mức độ nặng. Sau can thiệp, AHI giảm rõ rệt, đồng thời mức độ buồn ngủ ban ngày (ESS) cũng cải thiện đáng kể - từ 6,6 điểm còn 3,0 điểm. Sau 3 tháng đến 1 năm hậu phẫu, phần lớn bệnh nhân ghi nhận sự cải thiện rõ rệt về triệu chứng ngáy ngủ và chất lượng sống.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra một thực tế đáng lưu ý: nhiều bệnh nhân vẫn chưa được cung cấp đầy đủ thông tin về các lựa chọn điều trị phẫu thuật. Trong bối cảnh đó, việc phối hợp kỹ thuật chỉnh hình họng - màn hầu kiểu Z (ZPP) với cắt giảm thể tích đáy lưỡi bằng coblator được xem là hướng tiếp cận an toàn, hiệu quả, đặc biệt phù hợp với những bệnh nhân ngưng thở khi ngủ nặng và không thể tuân thủ liệu pháp CPAP.

>>> Antileukotriene: Làn gió mới trong điều trị toàn diện viêm mũi dị ứng và bệnh lý kèm theo

>>> Chiến lược sử dụng kháng sinh hiệu quả trong điều trị nhiễm khuẩn Tai Mũi Họng: Tối ưu từ bằng chứng đến thực hành

>>> Kiểm soát dị ứng hiệu quả: Cần phòng ngừa sớm, điều trị đa mô thức và cá thể hóa

>>> Probiotics - Hướng tiếp cận tiềm năng trong bệnh lý viêm đường hô hấp trên

>>> Cập nhật chiến lược dùng kháng sinh trong viêm tai giữa cấp ở trẻ em

>>> Viêm mũi dị ứng và các vấn đề lưu ý trên lâm sàng