1. Tổng quan về thoái hóa khớp

Mỗi một khớp trong cơ thể đều có những vai trò và chức năng riêng, giúp cho cơ thể có thể hoạt động linh hoạt. Có thể bị thoái hóa ở bất cứ khớp nào nhưng phổ biến nhất vẫn là thoái hóa khớp gối gối, sau đó là thoái hóa khớp cột sống, khớp hông, khớp bàn tay bàn chân.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp. Nguyên nhân hàng đầu có thể nói đến là do tuổi tác, tuổi càng cao thì nguy cơ thoái hóa khớp càng lớn. Tiếp đó là những nguyên nhân đến từ các hoạt động trong cuộc sống gây áp lực đến khớp như do chấn thương, làm việc và hoạt động sai tư thế, do béo phì, do dị tật bẩm sinh…

Cho dù là thoái hóa khớp ở vị trí nào thì người bệnh cũng gặp phải những triệu chứng như: đau nhức vừng khớp bị thoái hóa, sưng khớp, viêm khớp, có tiếng kêu lục khục ở khớp khi vận động, cứng khớp…

2. Mục tiêu của điều trị thoái hóa khớp

- Giảm thiểu cơn đau và kiểm soát sự tiến triển của các triệu chứng khác.

- Giảm cứng khớp, duy trì và cải thiện khả năng vận động.

- Hạn chế tổn thương phá hủy khớp và những biến chứng nguy hiểm về khớp.

- Tăng cường phục hồi chức năng cho sụn khớp.

Tuy thoái hóa khớp không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu có kế hoạch điều trị đúng và hiệu quả, bạn có thể kiểm soát được bệnh tình của mình nhờ các biện pháp sau:

- Điều trị thoái hóa khớp bằng thuốc Tây

- Điều trị không dùng thuốc

- Phẫu thuật

- Điều trị bằng tế bào gốc

Tuy vậy, điều trị thoái hóa khớp không dùng thuốc đang được áp dụng cho tất cả mọi trường hợp bị thoái hóa khớp. Với những người vừa chớm mắc bệnh chỉ cần áp dụng những phương pháp điều trị không cần dùng thuốc cũng có thể giúp bệnh thuyên giảm và tránh được các nguy cơ gặp những tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe. Còn với những trường hợp bị thoái hóa khớp vừa và nặng thì phương pháp điều trị này sẽ được kết hợp song song với liệu trình điều trị bằng thuốc, tế bào gốc hoặc thậm chí là phẫu thuật giúp tăng hiệu quả điều trị và phục hồi sức khỏe xương khớp sau phẫu thuật.

Xem thêm: 8 nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp gối không thể bỏ qua

3. Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp không dùng thuốc

a. Giảm cân và tập luyện thể dục

Trọng lượng cơ thể càng cao càng làm tăng thêm áp lực lên các khớp của bạn, đặc biệt là khớp đầu gối, khớp cột sống, khớp hông và bàn chân. Vì thế nếu cơ thể đang thừa cân, việc giảm cân là cực kì cần thiết và tốt cho bệnh thoái hóa khớp nói riêng các các bệnh xương khớp nói chung. Giảm cân giúp giảm căng thẳng và áp lực lên các khớp, từ đó cải thiện khả năng vận động, giảm đau và ngăn ngừa tổn thương khớp. 

Sức mạnh của cơ có vai trò quan trọng trong trận chiến chống lại bệnh thoái hóa khớp gối. Cơ quanh khớp gối có vai trò hấp thụ các lực tác động lên khớp khi gối hoạt động hằng ngày cũng như lúc chơi thể thao. Cơ càng khỏe thì khả năng hấp thu lực tác động lên khớp gối càng tốt, càng giảm được triệu chứng của thoái hóa khớp gối trên lâm sàng. 

Vì vậy tập luyện nhằm mục đích làm tăng sức căng, độ khỏe của các cơ như cơ tứ đầu, cơ Hamstring (cơ thon và bán gân), cơ tam đầu cẳng chân có vai trò quan trọng trong liệu trình điều trị. Ngoài ra các cơ này còn có vai trò quyết định đến động tác gấp và duỗi khớp gối. Các bài tập có tác dụng tăng sức căng, khỏe cho cơ vùng đùi, cẳng chân nhưng không làm tăng tải trọng cho khớp như đi xe đạp, tập bơi, tập ngồi xổm giữ trọng lượng (tư thế tấn), gấp duỗi gối có sức cản...

b. Đeo nẹp chỉnh hình

Nẹp gối thường được sử dụng trong trường hợp thoái hóa gối một khoang (thường gặp khoang trong), dẫn đến chân vẹo trong hoặc có xu thế vẹo trong (nếu thoái hóa khoang trong), hoặc chân vẹo ngoài hoặc có xu thế vẹo ngoài (nếu thoái hóa khoang ngoài). Khi đeo nẹp, lực tỳ lên gối, đặc biệt trên khoang thoái hóa sẽ được hạn chế, nhờ đó bệnh nhân sẽ giảm được triệu chứng đau, cải thiện chức năng gối, điều chỉnh được dáng đi.

Được phát triển từ những năm 1990, từ đó nẹp gối không chịu tải được sử dụng một cách phổ biến ở bệnh nhân thoái hóa khớp gối. Với thiết kế nẹp bản lề, cứng, 3 điểm tỳ khi mang nẹp bệnh nhân thấy triệu chứng đau gối được giảm đi rõ rệt, tăng biên độ vận động của gối.

Nghiên cứu của Barnes và cộng sự trên 30 bệnh nhân thoái hoá gối khoang trong, được đeo nẹp không chịu tải trong thời gian ít nhất 6 tháng, thấy rằng sau 8 tuần triệu chứng đau gối được giảm đi rõ rệt, liều thuốc giảm đau được giảm xuống so với trước, đồng thời tầm vận động và mức độ vận động khớp gối được tăng lên. Khi theo dõi dài hơn (trung bình 2,7 năm) 41% bệnh nhân tiếp tục đeo nẹp (vì thấy hiệu quả), 35% bỏ nẹp (vì nhiều lý do) và 24% phải tiến hành phẫu thuật thay khớp.

c. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu cũng góp phần giảm đau, chữa tư thế xấu, duy trì dinh dưỡng cơ ở cạnh khớp, kết hợp làm tăng sức mạnh của cơ.

- Các phương pháp nhiệt trị liệu có tác dụng giảm đau chống co cứng cơ, giãn mạch, tăng cường chuyển hóa dinh dưỡng như: tia hồng ngoại, chườm ngải cứu, đắp paraphin, tắm ngâm suối bùn nóng...

- Các phương pháp điện trị liệu như sóng ngắn có tác dụng tạo nhiệt nóng ở trong sâu, tăng cường chuyển hóa, chống phù nề, chống viêm giảm đau. Dòng xung điện có tác dụng kích thích thần kinh cơ, giảm đau, tăng cường chuyển hóa. Dòng Gavanic và Faradic làm tăng cường quá trình khử cực và dẫn truyền thần kinh đưa thuốc giảm đau vào vùng tổn thương.

- Laser làm mềm, giảm đau, chống viêm, tái tạo tổ chức.

- Sóng siêu âm làm mềm tổ chức tổn thương xơ sẹo trong sâu, chống viêm, giảm đau, tăng cường chuyển hóa, tăng tái tạo tổ chức.

d. Xoa bóp

Theo Tổ chức viêm khớp, thường xuyên xoa bóp các cơ và khớp bị thoái hóa có thể giúp làm dịu cơn đau khớp, cứng khớp, cải thiện phạm vi hoạt động của khớp. Massage, xoa bóp cũng làm tăng mức serotonin, giúp người bệnh giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng. Người bệnh có thể tới các cơ sở y học cổ truyền để được các nhà trị liệu thực hiện xoa bóp hoặc học một số động tác tự xoa bóp đơn giản tại nhà.

Xem thêm: Điều trị thoái hóa khớp gối bằng y học cổ truyền

e. Xây dựng chế độ dinh dưỡng tốt cho xương khớp

Một chế độ dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh là điều kiện tiên quyết để bạn có được sức khỏe tốt. Bên cạnh đó, bổ sung thêm một số chất dinh dưỡng tốt cho xương khớp từ thực phẩm trong bữa ăn cũng giúp cải thiện tình trạng thoái hóa của bạn, đó là:

- Canxi giúp cho xương chắc khỏe có nhiều trong hải sản (cá, tôm, cua ghẹ…), trứng, sữa, xương ống…

- Omega-3 giúp giảm đau, giảm viêm có trong các loại cá béo (cá hồi, cá mòi, cá thu, cá ngừ,…), các loại hạt như: hạt lanh, hạt óc chó…

- Vitamin D có nhiều trong lòng đỏ trứng, cá thu, cá hồi, cá ngừ, ngũ cốc… giúp cơ thể hấp thu canxi tối đa

- Magie trong quả bơ, ngũ cốc nguyên cám, cây họ đậu,…giúp giảm nguy cơ bị loãng xương, thoái hóa

- Vitamin A, C, K trong bông cải xanh, cần tây, dưa chuột, cải bó xôi, các loại quả họ cam, rau xanh…

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng