1. Tổng quan về thoái hoá khớp 

Thoái hóa ở các khớp là tổn thương thường gặp nhất trong hơn 100 loại tổn thương viêm khớp khác nhau. Theo thống kê,  tình trạng này ảnh hưởng đến 27 triệu người Mỹ và gần như tất cả người bệnh đều ở độ tuổi 80. Đối với độ tuổi trẻ hơn, nam giới dễ bị thoái hóa khớp do vận động và chấn thương. Tuy nhiên, sau 70 tuổi, tỷ lệ mắc là bình đẳng giữa hai giới.

Theo nghiên cứu, tình trạng này cũng liên quan đến vấn đề chủng tộc. Kết quả cho thấy, tỷ lệ mắc thoái hóa khớp ở người Nhật khá cao trong khi người da đen ở Bắc Phi, người Đông Ấn Độ và người Bắc Trung Quốc thì tỷ lệ mắc lại rất thấp.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giai đoạn từ 2011 - 2020 được WHO xem là “Thập niên xương khớp”. Riêng ở Việt Nam, theo ước tính trong một nghiên cứu về tình trạng thoái hóa khớp cho thấy tình trạng này đang ngày càng phổ biến và có dấu hiệu trẻ hóa. Thống kê chỉ ra 30% người trên tuổi 35, 60% người trên tuổi 65 và 85% người trên tuổi 85 gặp vấn đề về thoái hóa khớp.

2. Nguyên nhân gây thoái hoá khớp

a. Nguyên nhân nguyên phát

Thoái hóa khớp xảy ra liên quan đến độ tuổi. Hàm lượng nước trong sụn khớp tăng dần theo tuổi tác. Điều này là hàm lượng và chất lượng Protid trong sụn giảm dẫn đến việc sụn khớp bắt đầu thoái hóa. Vận động trong thời gian dài khiến phần sụn này bị tổn thương, gây nên tình trạng nứt, bong thậm chí là tiêu biến sụn, gia tăng ma sát giữ khớp gây nên đau và thoái hóa.

b. Nguyên nhân thứ phát

- Di truyền: Tình trạng này xảy ra ở một số đối tượng có khiếm khuyết di truyền ở những gen có chức năng hình thành sụn. Việc này dẫn đến hao hụt ở sụn khớp, đẩy nhanh tình trạng thoái hóa.

- Béo phì: Thừa cân làm tăng nguy cơ thoái hóa ở khớp gối, hông và cột sống. Vì vậy việc duy trì chỉ số cơ thể hoặc giảm cân để về trọng lượng lý tưởng giúp ngăn ngừa hiện tượng thoái hóa cũng như làm giảm tốc độ tiến triển khi bệnh bắt đầu hình thành.

- Chấn thương: Đây được xem là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển tình trạng viêm khớp thoái hóa. Sử dụng khớp quá nhiều với tần suất cao: Lạm dụng một số khớp nhất định làm tăng nguy cơ phát triển viêm xương khớp. Ví dụ, với những người thường xuyên làm việc nặng nhọc về tay chân như bốc vác, làm việc thủ công đòi có nguy cơ phát triển thoái hóa khớp cổ tay, cổ chân cao hơn.

- Ảnh hưởng bởi những bệnh xương khớp khác: Những người bị viêm khớp dạng thấp có nhiều khả năng bị thoái hóa khớp. Ngoài ra, một số tình trạng hiếm gặp, chẳng hạn như thừa sắt hoặc dư thừa hormone tăng trưởng, làm tăng cơ hội phát triển bệnh.

Xem thêm: Những thắc mắc thường gặp về thoái hoá khớp

3. Triệu chứng của thoái hóa khớp

Các biểu hiện trong thoái hóa khớp thường phát triển chậm và mức độ tăng nặng hơn theo thời gian. Các dấu hiệu thường gặp nhất bao gồm:

- Đau nhức: Các khớp bị ảnh hưởng có thể bị đau trong hoặc sau khi vận động, các cơn đau thường âm ỉ và biến mất khi người bệnh không hoạt động. Nếu không được điều trị kịp thời, các cơn đau tăng nặng về mức độ và kéo dài hơn, gây cho người bệnh nhiều đau đớn và phiền toái hơn.

- Cứng khớp: Triệu chứng này thường đi kèm với những cơn đau và được thấy dễ dàng nhất sau khi bệnh nhân thức dậy, hoặc sau một thời gian không vận động, di chuyển.

- Xuất hiện tiếng khớp kêu khi di chuyển: Người bệnh có thể cảm thấy một cảm giác nóng ran khi sử dụng khớp và có thể nghe thấy tiếng lộp cộp hoặc lách cách khi cử động.

- Teo cơ, sưng tấy: Thoái hóa khớp kéo dài thường dẫn đến tình trạng sưng tấy làm biến dạng các khớp và vùng cơ xung quanh khớp. Nếu không vận động trong thời gian dài sẽ gây teo cơ, đầu gối bị lệch khỏi trục...

4. Các biến chứng khi mắc bệnh thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối là một bệnh lý có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho xương khớp nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh gây ra những biến chứng điển hình như sau:

a. Mất ngủ

Thông thường, tình trạng đau nhức khớp gối thường diễn ra trầm trọng hơn về ban đêm. Điều này ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ, quá trình nghỉ ngơi và hồi phục bệnh của bệnh nhân. Nếu ngủ không đủ giấc, các cơn đau ở khớp sẽ diễn ra nặng nề hơn.

Bên cạnh đó, việc thiếu ngủ còn gây ra tình trạng cứng khớp, khó hoạt động và ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe xương khớp và toàn bộ cơ thể.

b. Tăng cân béo phì

Đau nhức khớp gối thường xuyên khiến người bệnh lười vận động, giảm khả năng tập luyện thể dục thể thao. Từ đó, bệnh thoái hóa khớp sẽ khiến người bệnh thiếu vận động, gây tăng cân béo phì mất kiểm soát.

Mà hệ lụy của việc tăng cân béo phì trầm trọng thế nào thì ai cũng biết. Không chỉ gây đè nén bởi khớp gối phải nâng đỡ trọng lượng quá tải của cơ thể, nó còn gây ra những căn bệnh nguy hại đến sức khỏe như bệnh tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp… 

c. Một số những biến chứng khác

- Thoái hóa khớp còn gây ra những biến chứng nặng nề đối với xương khớp như:

- Bị hoại tử xương, dễ gãy xương cẳng chân.

- Chảy máu ở vùng nhiễm trùng khớp.

- Suy giảm chức năng của gân và dây chằng xung quanh khớp.

- Chèn ép lên các dây thần kinh.

- Khớp gối bị biến dạng dẫn đến các dáng đi đứng không bình thường.

- Teo cơ, liệt chi thậm chí là tàn tật.

Có thể thấy, thoái hóa khớp là một bệnh lý xương khớp mãn tính, phát triển lâu dài và có nguy cơ dẫn đến tàn tật. Do đó, khi phát hiện các triệu chứng, người bệnh nên đến bệnh viện để xét nghiệm, chụp X quang và điều trị bệnh sớm nhất.

Xem thêm: Thoái hóa khớp có gây tăng cân không?

5. Nguy cơ của thoái hóa khớp

a. Những ai có nguy cơ mắc phải thoái hóa khớp?

- Người cao tuổi.

- Nữ giới.

- Người béo phì.

- Bệnh nhân đã có tổn thương khớp trước đó.

b. Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải thoái hóa khớp

- Tuổi lớn hơn: Nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp tăng lên theo tuổi tác.

- Giới tính: Phụ nữ có nhiều khả năng bị thoái hóa khớp hơn, mặc dù không rõ nguyên nhân.

- Béo phì: Mang thêm trọng lượng cơ thể góp phần gây ra thoái hóa khớp theo một số cách, và béo phì càng nặng, nguy cơ của bạn càng lớn. Trọng lượng tăng lên gây thêm căng thẳng cho các khớp chịu trọng lượng, chẳng hạn như hông và đầu gối của bạn. Ngoài ra, mô mỡ tạo ra các protein có thể gây ra tình trạng viêm có hại trong và xung quanh khớp của bạn.

- Tổn thương khớp: Các chấn thương, chẳng hạn như những chấn thương xảy ra khi chơi thể thao hoặc do tai nạn, có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp. Ngay cả những chấn thương đã xảy ra nhiều năm trước và dường như đã lành cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Thoái hóa khớp.

- Căng thẳng lặp đi lặp lại trên khớp: Nếu công việc hoặc một môn thể thao người bệnh chơi gây căng thẳng lặp đi lặp lại trên khớp, thì khớp đó cuối cùng có thể bị thoái hóa.

- Di truyền học: Một số người có khuynh hướng phát triển thoái hóa khớp.

- Dị dạng xương: Một số người được sinh ra với khớp dị dạng hoặc sụn khiếm khuyết.

- Một số bệnh chuyển hóa: Bao gồm bệnh tiểu đường và tình trạng cơ thể người bệnh có quá nhiều sắt (bệnh huyết sắc tố).

6. Hệ lụy của thoái hóa khớp 

Để càng lâu không chữa trị  hệ lụy của thoái hóa khớp càng nặng. Nếu khớp đã bị hủy hoại nặng, dính khớp thì dù được điều trị tích cực, người bệnh cũng khó lòng phục hồi được các chức năng vận động.

Hệ lụy của thoái hóa khớp nặng nề nhất là sụn khớp bị phá hủy hoàn toàn và đầu xương bị tổn hại nặng nề, người bệnh đứng trước nguy cơ phải thay khớp nhân tạo để có thể duy trì khả năng vận động.

Nếu thấy các triệu chứng thoái hóa khớp, người bệnh nên đến các bệnh viện có phòng khám chuyên khoa cơ xương khớp để thăm khám và điều trị kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ làm giảm thiểu các cơn đau và giảm nguy cơ tàn phế cho người bệnh xuống mức thấp nhất. 

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng