1. Phương pháp hiệu chỉnh cơ xương khớp (HCCXK) là gì?

Xin BS giới thiệu giúp mọi người hiểu hơn: hiệu chỉnh cơ xương khớp (HCCXK) là gì?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Trước khi đi vào vấn đề hiệu chỉnh cơ xương khớp (HCCXK), xin được dẫn dắt câu chuyện với một vài triết lý trong cuộc sống để mọi người có thể dễ hiểu và hình dung về phương pháp này. Như đã biết các triết lý về sự cân bằng trong cuộc sống, chẳng hạn có làm việc phải có nghĩ ngơi, có thức khuya có ngủ bù, có ăn vào có thải ra. Do tồn tại một cách ngẫu nhiên nên thường, rất ít người để ý đến các vấn đề này.

Lý luận Đông y dựa trên nền tảng triết học cổ Trung Hoa: Âm Dương, Ngũ Hành. Âm Dương, Ngũ Hành. Một cơ thể khỏe mạnh nghĩa là âm dương và ngũ hành cân bằng với nhau. Trong quá trình mắc bệnh, việc điều trị nhằm tái lập lại trạng thái cân bằng của các yếu tố trên.

Ở một khớp, có nhiều cơ hay nhóm cơ chi phối sự vận động của một ổ khớp cũng như giữ vị trí chỉnh chu ở trạng thái tĩnh. Trong quá trình sống, học tập, làm việc và vui chơi, thực hiện các động tác và tư thế xấu trong một thời gian dài làm mất đi sự tương quan về chiều dài và phối lực giữa các cơ, làm mất đi sự cân bằng giữa chúng.

Điều này, dẫn đến tình trạng mỏi cơ, căng cơ và khớp bị lệch vẹo, làm thay đổi trọng tâm và áp lực lên bề mặt khớp, gây đau, chèn ép thần kinh mạch máu gây đau.

Hiệu chỉnh cơ xương khớp là một quy trình điều trị dựa trên sự hiểu biết về giải phẫu học, thần kinh vận động, cơ sinh học và vận động học để tạo ra một phác đồ điều trị gồm 4 bước, tái lập sự cân bằng cơ xương khớp trên từng vùng của cơ thể nhằm trả lại trạng thái đúng nhất theo cấu tạo xương của cơ thể.

2. Tình trạng bệnh lý nào có thể áp dụng điều trị bằng hiệu chỉnh cơ xương khớp?

HCCXK có thể được ứng dụng để điều trị những bệnh lý/tình trạng gì, thưa BS?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Hiện nay, phương pháp HCCXK được ứng dụng rộng rãi trong phục hồi chức năng và hình thể. Áp dụng trong phục hồi chức năng như các tình trạng căng cơ, mỏi cơ, đau khớp do cơ năng, thay đổi áp lực lên bề mặt khớp, đĩa đệm, chèn ép thần kinh mạch máu. Phổ biến với các bệnh lý như đau cổ vai gáy, đau khớp vai, đau thắt lưng, đau thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa, đau khớp gối…

Về hình thể là vẹo cột sống cổ, lệch vai, gù, ngực hõm, đầu nhô trước, vẹo cột sống thay đổi đường cong sinh lý cột sống, bụng phình trước, xoay-nghiêng khung chậu, chân ngắn chân dài cơ học, chân vòng kiềng, chữ X, bàn chân bẹt.

3. Vì sao các nhóm bệnh lý thường gặp như thoát vị đĩa đệm, đau cổ vai gáy, đau thắt lưng… sau khi được điều trị vẫn tái đi tái lại?

Thưa BS, đối với một số nhóm bệnh như thoát vị đĩa đệm, đau cổ vai gáy, đau thắt lưng… Nhiều bạn đọc phàn nàn, không biết tại sao nhóm bệnh lý trên lại tái đi tái lại, người bệnh khi điều trị nhưng vẫn không chữa được dứt điểm, phải đi khắp nơi để khám, cuối cùng vẫn không có kết quả tốt.

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Đây là vấn đề được rất nhiều bệnh nhân quan tâm, xảy ra trong thực tế. Quay lại về triết lý cân bằng, khi xảy ra hiện tượng mất cân bằng cơ xung quanh một ổ khớp hay trên một vùng của cơ thể, nếu dùng thuốc giảm đau giãn cơ hoặc các phương pháp vật lý thông thường như nhiệt, điện, sóng hay massage…

Tất cả những điều này đều làm cho phần cơ của vùng được tác động giãn ra, không phân biệt cơ mạnh hay cơ yếu, cơ to hay cơ bé. Dẫn đến tình trạng tất cả các cơ sẽ ở trong một trạng thái được tạm gọi là thư giãn, tạm thời giải phóng những chèn ép. Lúc này, bệnh nhân sẽ cảm thấy dễ chịu trong thời gian tiếp nhận điều trị.

Sau khi ngưng thuốc hoặc ngưng các biện pháp vật lý trị liệu, tình trạng mất cân bằng vẫn giữ nguyên và bệnh nhân sẽ bị tái lại sau một thời gian ngắn. Đó là những lý do tại sao thường các bệnh nhân đi khám nhiều bệnh viện, nhiều bác sĩ và sau đó vẫn tái lại, quá trình này diễn ra lặp đi lặp lại.

4. Phương pháp hiệu chỉnh cơ xương khớp hiện nay có phổ biến không?

HCCXK được thực hiện ở Việt Nam từ khi nào, hiện nay trong nước có nhiều cơ sở có phương pháp này chưa ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Hiện nay, phương pháp hiệu chỉnh cơ xương khớp ở các nước Tây Âu đã rất phổ biến, đã tồn tại hơn nửa thế kỷ. Ở Việt Nam chưa được áp dụng, khi tôi về Việt Nam vào năm 2021 và lần đầu được ban giám đốc Bệnh viện 1A đồng thuận cho thành lập đơn vị hiệu chỉnh cơ xương khớp. Được xem là đơn vị y tế đầu tiên áp dụng kỹ thuật hiệu chỉnh cơ xương khớp trong điều trị.

5. Hiệu chỉnh cơ xương khớp có phải là một phương pháp vật lý trị liệu?

Qua clip vừa rồi, nhiều người thắc mắc HCCXK có phải là vật lý trị liệu hay không, vì nhìn động tác giống vật lý trị liệu. Nhờ BS giải đáp?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Vật lý trị liệu được định nghĩa là phương pháp sử dụng nhiệt, sóng, điện, ánh sáng hoặc về cơ học để điều trị cho bệnh nhân. Hiệu chỉnh cơ xương khớp hay các phương pháp vật lý trị liệu cũng sẽ giống nhau. Nhưng về kỹ thuật của HCCXK và phương pháp khám bệnh sẽ hoàn toàn khác.

Ví dụ như bóng chuyền hay bóng đá là những môn chạy nhảy, nhưng về kỹ thuật chơi bóng và cách thức là hoàn toàn khác nhau mặc dù cả hai đều là môn thể thao.

6. Trước khi áp dụng phương pháp HCCXK bệnh nhân sẽ được khám và đánh giá như thế nào?

Bệnh nhân được khám và đánh giá những gì để có được các bước điều trị phù hợp?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Quá trình khám và chẩn đoán HCCXK cho bệnh nhân có những tư thế khám đặc biệt. Bác sĩ không thể ngồi thăm khám bệnh và ghi toa thuốc cho bệnh nhân, cần phải có những tư thế khám hay vận động đặc biệt cho bệnh nhân nhằm bộc lộc các mất cân bằng cơ xương khớp ở từng vùng cơ thể. Từ đó đưa ra các phác đồ điều trị chuyên biệt hóa cho từng cá nhân.

Ví dụ tùy các cá nhân, thoát vị đĩa đệm thắt lưng thể khung chậu xoay trước, xoay sau, nghiêng phải, nghiêng trái hay xoay theo trục của cột sống.

7. Một liệu trình HCCXK thoát vị đĩa đệm cột sống cổ và cột sống thắt lưng tốn bao nhiêu thời gian?

Thường thì một liệu trình HCCXK dành cho người bị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ và cột sống thắt lưng kéo dài bao lâu? Tập hằng ngày hay cách ngày ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Hiệu chỉnh cơ xương khớp ở bệnh nhân đau cổ vai gáy và đau do thoát vị đĩa đệm, trong đó có yếu tố chèn ép vào rễ thần kinh. Trong HCCXK, bệnh nhân chỉ cần chỉnh từ 1 -2 li, chèn ép sẽ lập tức được giải phóng. Khi đó, nhiều bệnh nhân rất ngỡ ngàng tại sao phương pháp HCCXK lại hiệu quả như vậy? Đây là lý thuyết của HCCXK, nghĩa là khi tình trạng lệch vẹo xảy ra, có thể gây ra những chèn ép.

Ví dụ khi phần vai bị xệ có thể gây chèn ép thần kinh mạch máu ngay dưới xương đòn, gây tê dọc theo cách tay. Trong trường hợp này, cần hiệu chỉnh vai lên cao ngang bằng, tình trạng chèn ép sẽ được giải phóng ngay. Nhiều bệnh nhân đau thoát vị đĩa đệm, đau cổ vai gáy đáp ứng được phương pháp một cách hiệu quả là do giải phóng được chèn ép.

Khi giải phóng được các chèn ép, chưa hẳn đã được điều trị xong, cần phải tái lập sự cân bằng cho các cơ ở vùng tổn thương của cơ thể, điều này đòi hỏi thêm một số lần điều trị khác mới có thể tái lập được sự cân bằng, không phải chỉ cần giải phóng được các chèn ép là tái lập được sự cân bằng.

Ngoài việc phục hồi chức năng, HCCXK còn có thể phục hồi được hình thể. Lệch vẹo của cơ xương khớp gây ra lệch vẹo khớp, dẫn đến lệch vẹo hình thể. Cơ thể của con người là đa khớp nối từ chân lên đến đầu, ví dụ khớp cổ chân, khớp gối, khớp háng và một loạt các đốt sống, các khớp này sẽ chồng lên nhau. Khi lệch vẹo càng thấp sẽ càng làm cho cơ thể điều chỉnh để giữ trọng tâm của cơ thể.

Từ dưới đi lên, có thể gặp tình trạng bàn chân bẹt, chân vòng kiềng, chân chữ x. Đến khung chậu sẽ có gặp tình trạng nghiêng khung chậu, khung chậu xoay trước, xoay sau, khung chậu xoay theo trục cơ thể. Lên dần phía trên sẽ có vẹo cột sống, gù cột sống, lên cao nữa sẽ có tình trạng bệ ngực hõm vào, vai xệ, cổ nghiêng, đầu nhô ra trước… Là những biểu hiện mất cân đối về hình thể, trong HCCXK đều có thể giải quyết và điều trị cả về chức năng và mất cân đối hình thể.

8. Bệnh nhân có cần dùng thêm thuốc trong quá trình tiếp nhận điều trị HCCXK không?

Trong quá trình HCCXK, bệnh nhân có cần dùng thuốc gì về xương khớp không?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Về mặt lý thuyết, khi bệnh nhân điều trị bằng phương pháp HCCXK, không cần phải dùng thêm thuốc. Mục đích của điều trị bằng phương pháp HCCXK là giúp cho bệnh nhân giảm đau và ngăn chặn bệnh lý tiến triển. Đối với một số bệnh nhân trẻ, có thể tái lập được sự cân bằng và gần như đạt được tình trạng hồi phục hoàn toàn.

Ở những bệnh nhân trẻ có một đặc điểm là đĩa đệm chưa bị thoái hoá, xơ hoá, khi điều trị chỉ cần hiệu chỉnh được các đốt sống nhích lên và cân bằng, áp lực lên đĩa đệm sẽ giảm đi. Vì vậy, khi phát hiện các dấu hiệu bất thường nên đi thăm khám và điều trị sớm.

Đối với môi trường nước ngoài, vấn đề mất cân bằng cơ xảy ra rất thường xuyên, đặc biệt trong lĩnh vực thể thao. Khi chơi thể thao sẽ có một nhóm cơ liên quan trực tiếp và vận động thường xuyên tác động lên nhóm cơ này. Nhóm cơ đối kháng sẽ trở nên yếu so với nhóm cơ vận động thường xuyên và xuất hiện tình trạng lệch vẹo cơ xương khớp ở những người chơi thể thao.

Khi chạy nhảy và tiếp đất, khớp sẽ có khuynh hướng trượt về bên yếu, lúc này người chơi thể thao sẽ gặp tình trạng chấn thương, đứt dây chằng, tổn thương sụn khớp…

9. Những phương pháp như xoa bóp bấm nguyệt, dùng máy massage có thể áp dụng song song cùng HCCXK không?

Trong quá trình HCCXK, về nhà bệnh nhân có được dùng thêm những phương pháp khác như xoa bóp bấm huyệt, dùng máy massage không ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Tại đơn vị HCCXK Bệnh viện 1A, các chuyên viên, kỹ thuật viên sẽ luôn hướng dẫn thêm các bài tập luyện tại nhà, để bệnh nhân có thể cộng hưởng vào quá trình điều trị. Điều này, giúp cải thiện tình trạng bệnh hơn so với việc phụ thuộc vào liệu trình của kỹ thuật viên tại bệnh viện, điều trị vài buổi trong một tuần, hiệu quả sẽ chậm hơn khi bệnh nhân cùng cộng hưởng.

Nếu bệnh nhân tự tập, đôi khi có một số động tác đi ngược tác dụng. Ví dụ hội chứng chéo chân trong đau cổ vai gáy, do các cơ trước ngực co rút, tăng co so với cơ ở phía sau lưng.

Nếu nghĩ bơi là một môn thể thao tốt và thường xuyên sử dụng các tư thế bơi bướm, bơi ếch sẽ vô tình tạo cơ trước ngực, tăng thêm co, làm cho sực mất cân bằng trở nặng. Với những trường hợp như vậy, bệnh nhân cần phải bơi ngửa để vận động các cơ sau lưng, tạo sự cân bằng cho các cơ trước ngực.

10. Hiệu chỉnh cơ xương khớp có chống chỉ định với đối tượng bệnh nhân nào không?

Liệu có trường hợp nào bệnh nhân chống chỉ định với HCCXK không, thưa BS?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Bất kỳ phương pháp nào đều có mặt lợi và mặt hại. Nhược điểm của phương pháp HCCXK là sẽ ít tác dụng khi xương khớp có tổn thương thực thể. Nghĩa là khi điều trị chân có dạng hình vòng kiềng, nếu xương chày và xương đùi của bệnh nhân thẳng trục, HCXK sẽ dễ tiếp cận điều trị. Nhưng nếu bệnh nhân để xương chày bị biến dạng, cong trục, việc HCCXK lúc này sẽ không mang lại hiệu quả.

Gần đây nhất, đơn vị HCCXK Bệnh viện 1A tiếp nhận được những ca cong vẹo cột sống, một số bệnh nhân vẹo cột sống phát hiện bệnh rất sớm, từ năm 9 - 10 tuổi, đôi khi vì một lý do nào đó không điều trị sớm và để đến năm 18 - 19 tuổi. Trong quá trình phát triển, cột sống sẽ tạo ra những đốt sống biến dạng, không còn giữ được dáng hình chữ nhật, bên thấp bên cao. Nhiều đốt sống biến dạng nằm chồng lên nhau sẽ tạo thành một đường cong và làm thay đổi cấu trúc cột sống.

Trong trường hợp này, việc điều trị ban đầu tưởng chừng như không mang lại hiệu quả nhiều, nhưng trên thực tế mang lại hiệu quả rất khả quan, 20 - 30% trong việc cải thiện. Trong trường hợp có tổn thương thực thể (xương khớp biến dạng), phương pháp HCCXK sẽ không mang lại hiệu quả như mong đợi, là một hạn chế của phương pháp này.