Xây dựng đội cấp cứu chấn thương: Duy trì trật tự bên trong sự hỗn loạn

Mở đầu báo cáo, BS.CK2 Nguyễn Thị Thanh Tú - Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức khẳng định: “Chấn thương là một gánh nặng sức khỏe tác động lên nhóm dân số trẻ và lực lượng lao động chính trong xã hội”.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tai nạn giao thông đã cướp đi sinh mạng của gần 1,2 triệu người mỗi năm và là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở nhóm trẻ em và thanh thiếu niên từ 5 - 29 tuổi. Năm 2023, tai nạn lao động (TNLĐ) cướp đi sinh mạng của hơn 330.000 người.

Đây là những con số đáng báo động, cho thấy mức độ nghiêm trọng và cấp bách của việc cấp cứu chấn thương. Một nghiên cứu trên 1.504 bệnh nhân chấn thương nặng cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa sự chậm trễ và tỷ lệ tử vong. Mỗi 1 phút trì hoãn can thiệp làm tăng 2% nguy cơ tử vong trong 30 ngày, đồng thời làm tăng 1,5% nguy cơ tử vong trong 24 giờ đầu.

Cấp cứu chấn thương: Vì sao phải làm việc nhóm?

Việc thành lập một đội cấp cứu đa chuyên khoa không chỉ là một ý tưởng hay trên lý thuyết mà đã được chứng minh mang lại hiệu quả vượt trội trong thực tế. Dữ liệu thực tế chứng minh, khi có đội cấp cứu phối hợp chặt chẽ, tỷ lệ tử vong chung của bệnh nhân đa chấn thương giảm từ 6% xuống 4,1%; với các ca nặng, giảm từ 30,2% còn 22%.

Trái tim của mô hình này là người trưởng nhóm chấn thương (Trauma Team Leader - TTL) - người điều phối, ra quyết định và chịu trách nhiệm tổng thể. Thống kê trên 24.107 bệnh nhân cho thấy: khi có TTL, tỷ lệ tử vong giảm 16% và nhập ICU giảm 14%.

Dựa trên mô hình được Hội Gây mê Anh công bố năm 2014, một đội chấn thương tiêu chuẩn bao gồm các vai trò và trách nhiệm được phân công rõ ràng:

- Phẫu thuật viên/Trưởng nhóm: Khám toàn thân, thực hiện thủ thuật, điều phối hoạt động.

- Bác sĩ Gây mê: Đảm bảo đường thở, đặt nội khí quản, thông khí.

- Điều dưỡng chính: Kích hoạt đội, ghi nhận dấu hiệu sinh tồn, hỗ trợ thủ thuật.

- Bác sĩ Thần kinh: Đánh giá thần kinh.

- Kỹ thuật viên/Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm, đọc phim, chuẩn bị chụp CT.

- Điều dưỡng phụ: Hỗ trợ kiểm soát đường thở, đặt thiết bị theo dõi, chuẩn bị máy thở.

- Bác sĩ Cấp cứu: Thiết lập đường truyền, lấy máu, đặt sonde tiểu, ghi nhận dấu hiệu sinh tồn.

Sau đó, mô hình năm 2024 thể hiện một bước tiến trong tư duy tổ chức, không chỉ liệt kê các vai trò mà còn sắp xếp đội hình theo các nhóm chức năng cốt lõi: một nhóm chịu trách nhiệm về đường thở, một nhóm về hô hấp và một nhóm về tuần hoàn. Cách tiếp cận này đảm bảo mọi nhiệm vụ sống còn được xử lý song song và có chủ đích, trong khi người trưởng nhóm giữ vai trò giám sát tổng thể, tương tự như một nhạc trưởng điều phối dàn nhạc.

Nhưng như vậy vẫn chưa đủ! Để hoạt động hiệu quả, toàn bộ đội ngũ phải tuân thủ những nguyên tắc làm việc chung. Theo Hiệp hội Cấp cứu Chấn thương Nâng cao của Mỹ (ATLS 2015), có 5 tiêu chí cốt lõi để một đội chấn thương vận hành trơn tru và hiệu quả, gồm: Vai trò của người lãnh đạo và tinh thần tuân thủ theo nhóm, sự chú ý và nhận thức được tình huống, cách giao tiếp bằng lời nói, ra quyết định và quản lý và phối hợp nhiệm vụ.

BS.CK2 Nguyễn Thị Thanh Tú nhấn mạnh khái niệm “1 giờ vàng” - quy trình phối hợp với các mốc thời gian cụ thể sẽ giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong và biến chứng.

Ngay khi bệnh nhân đến, trong vòng 5 phút đầu tiên, đội ngũ phải hoàn thành đánh giá ban đầu để xác định mức độ nghiêm trọng và kích hoạt đội chấn thương. Trong vòng 15 phút phải hoàn thành đánh giá toàn diện các tổn thương và thực hiện các siêu âm căn bản (như siêu âm FAST) để phát hiện chảy máu trong.

Trong vòng 20 - 30 phút, bệnh nhân phải được đưa đi chụp CT scan hoặc thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu khác nếu cần. Trường hợp có chỉ định phẫu thuật khẩn cấp, bệnh nhân phải được chuyển đến phòng mổ trong vòng 30 - 60 phút.

BS.CK2 Nguyễn Thị Thanh Tú dẫn chứng bằng một ca lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức. Bệnh nhân nam 49 tuổi, thợ sửa chữa, bị một container ước tính nặng 800kg đè vào vùng ngực bụng. Khi nhập viện, bệnh nhân trong tình trạng sốc đa chấn thương, huyết áp tụt xuống chỉ còn 70/40 mmHg. Ngay lập tức, một quy trình phối hợp khẩn cấp đã được triển khai.

Khoa cấp cứu lập tức khởi động quy trình báo động đỏ nội viện, huy động đồng thời các chuyên khoa liên quan. Trong khi hồi sức ban đầu, đội chẩn đoán hình ảnh đã nhanh chóng thực hiện siêu âm, X-quang và CT scan để xác định các tổn thương bên trong.

Khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu tiến hành dẫn lưu màng phổi để giải quyết tình trạng dập phổi. Khoa Ngoại Chấn thương chỉnh hình thực hiện cố định khung chậu bị vỡ để kiểm soát chảy máu. Trong suốt quá trình, Khoa Xét nghiệm cung cấp và truyền máu khẩn cấp để bù lại lượng máu đã mất.

Khi tình trạng chảy máu trong khung chậu không cải thiện dù đã được cố định, đội can thiệp mạch (DSA) đã vào cuộc, sử dụng kỹ thuật cao để nút các mạch máu đang chảy. Sau khi tình trạng huyết động ổn định, bệnh nhân được chuyển đến khoa Hồi sức tích cực để theo dõi. Chỉ sau 2 ngày, bệnh nhân đã có thể rút nội khí quản.

Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức hướng đến trung tâm chấn thương lớn nhất cửa ngõ phía Đông TPHCM

BS.CK2 Nguyễn Thị Thanh Tú cho biết, quy trình "Báo động đỏ" được áp dụng lần đầu tiên tại Bệnh viện Nhi đồng 2 vào năm 2008 với mục tiêu phối hợp đa chuyên khoa để can thiệp ngoại khoa khẩn cấp. Đến năm 2016, Sở Y tế TPHCM đã chính thức triển khai quy trình này rộng rãi tại tất cả các bệnh viện trong thành phố, bao gồm cả báo động đỏ nội viện và liên viện.

Trong giai đoạn 2018-  2023, hệ thống này đã cứu sống 3.500 ca nội viện và 160 ca liên viện.

Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức đã ban hành và đang áp dụng các quy trình: Cấp cứu ngoại viện, báo động đỏ nội viện và báo động đỏ liên viện. Trong 9 tháng đầu năm 2025, tổng số ca chấn thương nhập cấp cứu là 1.776 ca. Trong đó, 1.502 ca do TNGT, 274 ca do TNLĐ và có 39 ca là đa chấn thương nặng, có sốc và tổn thương ít nhất hai cơ quan trở lên.

Hiện bệnh viện có khoa cấp cứu với 14 giường bệnh dành cho cấp cứu chấn thương, phòng cấp cứu chuyên sâu, khu vực DSA (Can thiệp mạch máu), CT Scan và phòng mổ ngay tại khoa cấp cứu.

Đồng thời, bệnh viện đã thiết lập các đội chấn thương cố định theo khuyến cáo ATLS 11, được hỗ trợ chuyên môn từ 7 bệnh viện đầu ngành (Bình Dân, Gia Định, Viện Tim, Ung bướu, Răng Hàm Mặt Trung ương, Nhi Đồng 2, Mắt TPHCM).

BS.CK2 Nguyễn Thị Thanh Tú kết luận, thành công phụ thuộc vào sức mạnh của cả một hệ thống. Cấp cứu chấn thương cần tuân thủ nghiêm ngặt về thời gian vàng trong giờ đầu tiên sau chấn thương, bởi mỗi phút trôi qua đều có thể ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng.

Định hướng sắp tới của Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức là trở thành trung tâm chấn thương lớn nhất tại cửa ngõ phía Đông của thành phố. Bệnh viện sẽ tiếp tục triển khai các quy trình dành riêng cho cấp cứu chấn thương, chú trọng hồi sức, dinh dưỡng, phục hồi chức năng sau cấp cứu và củng cố khối đa chuyên khoa để mang lại kết quả điều trị tối ưu nhất cho người bệnh.

>>> BV ĐKKV Thủ Đức kiến tạo nền tảng khoa học - mở đường cho Trung tâm Chấn thương Level 1

>>> Phía Đông TPHCM sẽ có Trung tâm Chấn thương Level 1

>>> Xây dựng đội cấp cứu chấn thương: Duy trì trật tự bên trong sự hỗn loạn

>>> Tầm soát thiếu sắt nên được đưa vào chương trình quản lý bệnh nhân suy tim mạn

>>> BV ĐKKV Thủ Đức: Đột phá 2 trụ cột chuyên sâu, tăng tốc phát triển các mũi nhọn nền tảng