Viêm điểm bám gân bánh chè: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. Viêm gân bánh chè là gì?

Gân bánh chè là gân nối phần xương bánh chè (ở đầu gối) và xương chày (ở cẳng chân). Viêm gân bánh chè là một tình trạng viêm phổ biến do chấn thương ở gân bánh chè, có thể dẫn đến đau đầu gối từ nhẹ đến nặng.

Viêm gân bánh chè hay còn gọi là “Đầu gối của người nhảy”, chủ yếu xảy ra ở các môn thể thao đòi hỏi phải nhảy nhiều, gây ra các vết rách nhỏ ở gân bánh chè dẫn đến đau gân bánh chè cục bộ.

Đúng như tên gọi của nó, “Đầu gối của người nhảy” là tình trạng này sẽ gặp ở các vận động viên tham gia các môn thể thao nhảy đòi hỏi cao về tốc độ và sức mạnh của nhóm cơ duỗi ở chân. Các môn thể thao đó bao gồm:

- Bóng chuyền.

- Điền kinh (nhảy cao và nhảy xa).

- Bóng rổ.

- Chạy đường dài.

- Trượt tuyết.

Tuy nhiên, bất cứ ai có các hoạt động quá mức hay lặp đi lặp lại ở khớp gối đều có thể mắc viêm gân bánh chè.

2. Nguyên nhân viêm điểm bám gân bánh chè

Nguyên nhân chính của viêm điểm gân bánh chè là do tình trạng quá tải ở khớp gối, thường gây ra bởi:

- Cường độ và tần suất hoạt động thể chất cao, chẳng hạn bật nhảy cao lặp đi lặp lại nhiều lần.

- Đột ngột tăng cường độ vận động khiến đầu gối và gân bánh chè chưa kịp thích ứng.

- Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên đầu gối và gân bánh chè.

Ngoài ra, các yếu tố làm gia tăng nguy cơ viêm gân bánh chè bao gồm:

- Tuổi tác: Tình trạng viêm đau gân đầu gối thường xuất hiện ở người trong độ tuổi trung niên trở lên do gân bánh chè bị lão hóa.

- Do một số bệnh lý: Bệnh nhân bị lupus ban đỏ, gout, viêm khớp dạng thấp… thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.

3. Những ai có nguy cơ mắc viêm gân bánh chè?

Mặc dù ai cũng có thể mắc viêm gân bánh chè, nhưng tỷ lệ mắc bệnh cao được báo cáo ở các môn thể thao nhảy như bóng chuyền, bóng rổ, nhảy xa, nhảy cao và nhảy cầu.

Các yếu tố nguy cơ có thể góp phần dẫn đến viêm điểm bám gân bánh chè là:

- Sự lỏng lẻo của dây chằng ở gối.

- Tần suất tập luyện, mức độ thành tích của vận động viên.

- Độ cứng của mặt sân nơi tập luyện. 

- Béo phì.

- Sự săn chắc của cơ bắp.

- Sức mạnh cơ bắp không đồng đều.

- Giày không có đủ đệm.

- Các bệnh mạn tính làm suy yếu gân.

Các vận động viên sẽ có nhiều nguy cơ hơn vì chạy, nhảy và ngồi xổm gây áp lực lên xương bánh chè. Ví dụ như chạy có thể tác động áp lực lên đầu gối gấp 5 lần trọng lượng cơ thể.

Xem thêm: Những điều cần biết về viêm điểm bám gân lồi cầu ngoài xương cánh tay

4. Triệu chứng viêm gân xương bánh chè thường gặp

Khi bị viêm gân xương bánh chè, người bệnh có dấu hiệu chính là đau nhức. Cơn đau thường xuất hiện ở vị trí trước gối. Các triệu chứng phổ biến gồm:

- Cơn đau tăng dần và âm ỉ. Rất ít trường hợp đau ở mức độ dữ dội. Đặc điểm của cơn đau viêm gân xương bánh chè là đau liên tục.

- Người bệnh đau mạnh, sau đó giảm dần rồi lại tăng lên.

- Cơn đau nặng hơn khi vận động, gấp duỗi chân như ngồi xổm, leo cầu thang…

-  Đầu gối bị căng cứng, khó mở rộng.

- Viêm gân xương bánh chè thường tiến triển theo 2 hướng: Tự khỏi hoặc trở thành mạn tính.

5. Biến chứng viêm gân xương bánh chè

Viêm gân bánh chè nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể gây ra nhiều hệ quả như:

- Đau đầu gối mãn tính.

- Suy yếu cơ chân, khiến những hành động đơn giản như đứng lên, ngồi xuống, đi lại… cũng gặp nhiều khó khăn.

- Đứt gân bánh chè hay đứt gân cơ tứ đầu, dẫn đến mất hoàn toàn chức năng vận động của cơ.

6. Chẩn đoán đau gân bánh chè

Người bệnh nên đến cơ sở y tế để điều trị ngay nếu đau gân bánh chè không thuyên giảm mà ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng nhiều tới khả năng đi lại, xuất hiện tình trạng sưng tấy và phù nề.

Các phương pháp chẩn đoán thường được chỉ định cho bệnh nhân bị viêm gân bánh chè gồm:

- Thăm khám lâm sàng để xác định tần suất, mức độ, vị trí… của cơn đau.

- Chụp X-quang để loại trừ các vấn đề về xương khác có thể gây đau gối.

- Chụp MRI và siêu âm nhằm kiểm tra tình trạng gân và phát hiện tổn thương ở mô mềm.

7. Phương pháp điều trị viêm gân bánh chè

- Việc điều trị sẽ tùy thuộc và mức độ nghiêm trọng của viêm gân bánh chè. Các biện pháp quan trọng như cho chân nghỉ ngơi, kéo căng và tăng cường sức mạnh cho cơ chân. Tránh các hoạt động áp lực lên đầu gối trong thời gian điều trị. Các biện pháp điều trị có thể bao gồm:

- Thuốc: Các thuốc giảm đau như ibuprofen, naproxen, acetaminophen có thể được sử dụng để giúp giảm đau và giảm viêm. Nếu cơn đau nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid tại khu vực xung quanh gân bánh chè. Điều trị này có thể giúp giảm đau tốt, tuy nhiên cũng có thể là tăng nguy cơ suy yếu gân và khiến gân dễ đứt hơn.

- Vật lý trị liệu: Mục đích của vật lý trị liệu là giúp giảm đau và giảm viêm, giúp kéo căng và tăng cường sức mạnh cho cơ bắp. Nếu cơn đau trầm trọng, bạn có thể được sử dụng nẹp và dùng nạng để tránh tổn thương thêm cho gân.

- Phương pháp điều trị thay thế: Hiện nay, một phương pháp điều trị tương đối mới là tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) giúp thúc đẩy quá trình liền gân. Một vài phương pháp điều trị thay thế khác cũng đang được nghiên cứu giúp giảm đau và chữa lành gân.

- Phẫu thuật: Nếu không thành công trong việc điều trị giảm đau bằng các phương pháp khác, phẫu thuật đôi khi được chỉ định. Phẫu thuật truyền thống gồm việc mở đầu gối, gần đây hơn thì phẫu thuật nội soi khớp được sử dụng giúp cho thời gian hồi phục ngắn hơn.

Xem thêm: Phương pháp phòng ngừa viêm điểm bám gân

8. Biện pháp phòng ngừa

Để giảm nguy cơ mắc viêm gân bánh chè, cần lưu ý:

- Không chơi thể thao khi đau gối.

- Tránh các hoạt động gây áp lực lên gân bánh chè ít hơn.

- Mang giày dép phù hợp với việc phân bố trọng lượng cơ thể.

- Nếu tập thể thao có cường độ vận động cao như gym, bạn nên tập với sự hỗ trợ của huấn luyện viên.

Viêm gân bánh chè tưởng chừng chỉ xuất hiện ở những vận động viên chuyên nghiệp, nhưng những người bình thường vẫn có thể gặp tình trạng này. Đáng lo lắng, tình trạng này thường bị nhầm lẫn với những cơn đau nhức đầu gối bình thường nên dễ bị bỏ qua, từ đó dẫn đến nguy cơ mất khả năng vận động của đầu gối. Vì thế khi nghi ngờ bản thân bị viêm gân xương bánh chè, nên đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra và điều trị kịp thời.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng