Vì sao ung thư ruột non hiếm gặp? Cách phát hiện sớm căn bệnh “ẩn mình” này?

Ung thư ruột non là một trong những dạng ung thư đường tiêu hóa hiếm gặp nhất, chiếm chưa tới 5% tổng số ca ung thư tiêu hóa. Chính vì hiếm và khó phát hiện, bệnh thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khi người bệnh đã có biến chứng nặng hoặc di căn.

Câu chuyện của ông L.H.B. (63 tuổi, TP.HCM) được phát hiện lymphoma không Hodgkin ruột non tại Trung tâm Kiểm tra sức khỏe Chợ Rẫy Việt Nhật (HECI) là lời nhắc mạnh mẽ về việc tầm soát định kỳ và nội soi tiêu hóa sớm - yếu tố quyết định giúp phát hiện các khối u “ẩn mình” trong cơ thể.

1. Vì sao ung thư ruột non hiếm gặp?

Ruột non là đoạn dài nhất của ống tiêu hóa (khoảng 6-7m), nối giữa dạ dày và đại tràng. Dù là nơi hấp thu dinh dưỡng chủ yếu, môi trường trong ruột non ít thuận lợi cho sự phát triển của tế bào ung thư.

Các chuyên gia lý giải:

Thức ăn di chuyển nhanh, nên niêm mạc ruột ít bị tiếp xúc lâu với các chất gây ung thư như trong dạ dày hay đại tràng.
Hệ miễn dịch tại ruột non hoạt động mạnh, giúp tiêu diệt sớm các tế bào bất thường.
Hệ vi sinh đường ruột cân bằng, ít sản sinh độc tố và chất gây viêm.
Ngoài ra, dịch mật và men tiêu hóa có khả năng “rửa trôi” và trung hòa nhiều tác nhân gây đột biến tế bào.

Chính vì vậy, ung thư ruột non thường ít gặp hơn nhiều so với ung thư dạ dày, đại tràng hay trực tràng.

2. Có mấy loại ung thư ruột non?

Tùy vào nguồn gốc tế bào ác tính, ung thư ruột non được chia thành 4 nhóm chính:

Loại ung thư ruột non	Nguồn gốc tế bào	Đặc điểm lâm sàng
Adenocarcinoma (Ung thư biểu mô tuyến)	Xuất phát từ tế bào tuyến niêm mạc ruột	Thường gặp nhất, chiếm 40-50%. Hay xuất hiện ở tá tràng. Gây tắc ruột, sụt cân, chảy máu tiêu hóa.
Lymphoma không Hodgkin	Tế bào lympho ác tính trong thành ruột	Thường gặp ở người lớn tuổi, có thể gây đau bụng mạn tính, tiêu chảy, sụt cân.
Sarcoma (thường là leiomyosarcoma)	Từ tế bào cơ trơn thành ruột	Gây tắc ruột, khối u lớn, đôi khi chảy máu ẩn.
Carcinoid / Neuroendocrine tumor	Tế bào nội tiết ruột	Diễn tiến chậm, có thể tiết hormone gây đỏ mặt, tiêu chảy kéo dài.

Trong đó, lymphoma ruột non - như trường hợp của bệnh nhân L.H.B. - chỉ chiếm khoảng 15-25% ung thư ruột non, nhưng lại có xu hướng lan nhanh và di căn sớm.

3. Dấu hiệu nhận biết sớm - thường dễ bị bỏ qua

Do nằm sâu trong ổ bụng, các triệu chứng ung thư ruột non thường không điển hình và dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa.

Một số biểu hiện cảnh báo gồm:

Đau bụng âm ỉ, đầy hơi, buồn nôn
Tiêu chảy kéo dài, phân sậm màu hoặc có máu
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Thiếu máu mạn tính, mệt mỏi
Cảm giác chướng bụng, khó tiêu dù ăn ít

Nếu những dấu hiệu này kéo dài trên 2 tuần và không đáp ứng điều trị thông thường, người bệnh cần nội soi và chụp hình đường tiêu hóa sớm.

Câu chuyện của bệnh nhân L.H.B. cho thấy, một lần đi khám tổng quát có thể cứu cả mạng người, nếu ta không chủ quan với những cơn đau bụng tưởng chừng “chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường”.

4. Các phương tiện khảo sát và chẩn đoán ung thư ruột non

Ngày nay, y học có nhiều công cụ giúp phát hiện tổn thương ruột non sớm và chính xác hơn:

Nội soi dạ dày - đại tràng: khảo sát được phần đầu (tá tràng) và cuối ruột non (hồi tràng), giúp phát hiện các tổn thương lan tỏa từ hai đầu.
Nội soi ruột non bằng viên nang (Capsule endoscopy): bệnh nhân nuốt viên camera nhỏ ghi hình toàn bộ ruột non, cho độ nhạy cao nhưng chi phí đắt.
Chụp CT hoặc MRI ruột non (enterography): giúp đánh giá vị trí, kích thước, xâm lấn và di căn của khối u.
Sinh thiết mô tổn thương: là bước xác định bản chất tế bào, phân loại chính xác ung thư.
Hóa mô miễn dịch: kỹ thuật hiện đại giúp nhận diện loại tế bào ác tính, từ đó chọn phác đồ điều trị phù hợp (hóa trị, xạ trị hay phẫu thuật).

Các trường hợp nghi ngờ ung thư ruột non cần được hội chẩn đa chuyên khoa giữa Tiêu hóa - Huyết học - Giải phẫu bệnh để đảm bảo phác đồ tối ưu cho từng bệnh nhân.

5. Tầm soát định kỳ - chìa khóa để phát hiện sớm

Ung thư ruột non có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm, đặc biệt khi khối u còn khu trú.

Người trên 50 tuổi hoặc có triệu chứng tiêu hóa kéo dài nên nội soi định kỳ mỗi 2-3 năm. Việc kiểm tra toàn diện giúp phát hiện sớm các tổn thương ác tính tiềm ẩn, tránh để bệnh diễn tiến âm thầm và di căn.

Lời kết

Ung thư ruột non dù hiếm, nhưng không phải không thể phòng ngừa. Một chế độ ăn nhiều rau xanh, giảm thịt chế biến sẵn, hạn chế rượu bia, thuốc lá; kết hợp với tầm soát tiêu hóa định kỳ là “lá chắn” quan trọng bảo vệ sức khỏe.