Thoái hóa khớp có mối quan hệ chặt chẽ với yếu tố tuổi tác. Nếu thoái hóa khớp không được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có thể sẽ bị biến dạng khớp làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình vận động. Nhìn chung, bệnh gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như tạo gánh nặng điều trị cho người mắc.

Có rất nhiều các yếu tố được cho là nguy cơ làm gia tăng tỉ lệ bị thoái hóa khớp, gồm:

1. Tuổi tác

Thoái hóa khớp ít thấy ở người trẻ nhưng rất hay gặp ở người cao tuổi, đặc biệt ở lứa tuổi trên 75 thì 90% dân số có tổn thương thoái hóa khớp. Do vậy mà trong tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh này, một tiêu chí đưa ra là tuổi trên 40. Điều này được cho là khi tuổi cao, cơ thể giảm khả năng sửa chữa sụn khớp bị hư hỏng sau một thời gian dài sử dụng trong cuộc đời.

Ngoài ra, sự thay đổi lối sinh hoạt hay vóc dáng cơ thể không còn cân đối như hồi còn trẻ khiến cho sức cơ giảm sút, gây giảm khả năng bảo vệ khớp cũng như tăng gánh nặng lên khớp khiến khớp hư hỏng nhanh hơn.

2. Giới tính

Trước 55 tuổi thì tỉ lệ thoái hóa khớp giữa nam và nữ là như nhau, nhưng sau tuổi này đặc biệt sau tuổi mãn kinh thì nữ có xu hướng bị thoái hóa khớp gấp 2 lần nam giới. Do sau tuổi này, nồng độ hormone sinh dục nữ là estrogen suy giảm gây tăng các triệu chứng của thoái hóa khớp.

3. Béo phì

Các nghiên cứu cho thấy, những người thừa cân hoặc béo phì có khả năng bị thoái hóa khớp gấp 3 lần người có cân nặng bình thường. Bởi vì, khi cơ thể thừa cân, các khớp phải gánh số cân nặng ấy liên tục, đặc biệt là khớp gối, khớp háng. Nếu bạn nặng thêm 1kg thì khớp gối của bạn phải mang chịu sức nặng thêm 3kg.

Ngoài ra, các yếu tổ rối loạn chuyển hóa liên quan đến thừa cân hay béo phì cũng thúc đẩy quá trình thoái hóa khớp diễn ra nhanh hơn.

4. Yếu tố gen

Thoái hóa khớp không phải là bệnh di truyền, nhưng nếu gia đình bạn có bố mẹ, anh chị em ruột bị bệnh thì khả năng bạn bị bệnh này sẽ cao hơn người không có tiền sử gia đình mắc bệnh, đặc biệt là thoái hóa khớp bàn tay và khớp háng.

Xem thêm: Những thắc mắc xoay quanh tình trạng thoái hóa khớp gối

5. Chế độ dinh dưỡng thiếu vitamin C, D, E

Khi sụn khớp bị tổn thương trong thoái hóa khớp, cơ thể sẽ sản sinh ra các gốc tự do. Các vitamin C, D, E được coi là có khả năng trung hòa các gốc tự do này, giúp ngăn ngừa sự tiến triển của thoái hóa khớp.

Ngoài ra, vitamin D còn có vai trò trong chuyển hóa xương, tăng chuyển hóa vùng đầu xương cạnh khớp giúp hấp thu lực tác động lên khớp. Vitamin D cũng giúp cải tạo sụn khớp và cơ cạnh khớp, từ đó ổn định cấu trúc khớp. Do vậy, người có chế độ dinh dưỡng thiếu các vitamin C, D, E có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn những người có đủ các vitamin này trong cơ thể.

6. Chấn thương khớp

Nếu bạn không may bị chấn thương một khớp nào đó, khả năng bạn sẽ bị thoái hóa khớp đó nhiều về sau này. Một số nghề nghiệp đặc biệt như cầu thủ đá bóng, cầu thủ bóng bầu dục là những người dễ bị chấn thương khớp thì nguy cơ thoái hóa các khớp chấn thương sẽ cao hơn, cho dù đã được phẫu thuật để sữa chữa tổn thương.

7. Nghề nghiệp ảnh hưởng đến sự thoái hóa các khớp liên quan

Một số nghề nghiệp, công việc hay thói quen sử dụng liên tục một vài khớp nào đó lâu dài khiến cho các khớp này bị quá tải hay vi chấn thương dẫn đến nguy cơ thoái hóa cao hơn. Ví dụ, những người thường xuyên ngồi xếp bằng hay quỳ gối để tụng kinh có khả năng cao bị thoái hóa khớp gối.

Những nghề nghiệp cần đứng lâu như giáo viên hay những người thường xuyên nâng vật nặng có nguy cơ thoái hóa khớp háng cao. Hay thói quen dùng đũa ăn cơm của người châu Á cũng khiến các khớp liên quan đến động tác cầm đũa thoái hóa sớm hơn và nặng hơn các khớp khác trên bàn tay.

8. Yếu cơ và dây chằng cạnh khớp

Cơ và dây chằng quanh khớp khỏe sẽ giúp giảm áp lực tác động lên khớp. Nếu bạn ít luyện tập, vận động hay vì các lí do bệnh lý khiến các cơ, dây chằng quanh khớp yếu đi thì khả năng thoái hóa khớp đó cao lên. Do vậy, một trong các biện pháp hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp là luyện tập nhằm tăng sức bền cho cơ quanh khớp.

Xem thêm: Dấu hiệu nhận biết thoái hóa khớp gối

9. Hình dáng bất thường của khớp và xương

Những người có hình dạng khớp hay cấu trúc khớp bất thường có thể tăng nguy cơ thoái hóa khớp đó do việc phân bố áp lực lên các phần khác nhau của khớp không được đồng đều. Ví dụ, các trẻ sơ sinh bị loạn sản khớp háng, khiến cho khớp háng không vững, dễ bị trật nếu không phát hiện và điều trị thì nguy cơ thoái hóa khớp háng sau này sẽ cao hơn.

Hay những người chân không thẳng (dạng chữ O hay chữ X) có khả năng thoái hóa khớp gối cao do áp lực cơ thể phân bổ không đều lên bề mặt khớp khiến phần chịu nhiều áp lực nhanh bị hư hỏng hơn phần khác.

Ngoài cảm giác đau, bệnh thoái hóa khớp còn gây nên cảm giác cứng khớp vào buổi sáng mỗi khi thức dậy. Nhiều người còn phải cố gắng vận động nhẹ nhàng, co duỗi mới có thể vận động dễ dàng hơn.

Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn nặng, bệnh nhân thường bị hạn chế vận động hoặc mất vận động khớp.

Khi thấy xuất hiện những dấu hiệu trên, bạn cần tiến hành thăm khám tại các cơ sở y tế. Thông thường, các bác sĩ sẽ chỉ định việc chụp X-quang xương khớp để giúp phát hiện các tổn thương thoái hóa khớp. Ngoài ra, bệnh nhân còn được chỉ định thực hiện một số xét nghiệm cần thiết như xét nghiệm máu, dịch khớp, siêu âm khớp... để đưa ra kết luận cuối cùng, tránh nhầm lẫn với các bệnh tương tự như viêm khớp dạng thấp; gout...

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng