1. Thoái hóa khớp gối là gì?

Thoái hóa khớp gối là căn bệnh diễn tiến âm thầm nên rất ít người phát hiện kịp thời. Dấu hiệu sớm nhất nhận biết thoái hóa khớp gối là đau mặt trước khớp gối, xuất hiện tiếng kêu lạo xạo khi gấp duỗi, nhưng nhiều người thường chủ quan bỏ qua. Đến khi bệnh tiến triển nặng sẽ gây nên các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt và lao động hàng ngày của người bệnh.

Thực chất, thoái hóa khớp gối là tình trạng tổn thương sụn khớp kèm phản ứng viêm và giảm thiểu lượng dịch khớp do quá trình tái tạo sụn khớp không kịp để bù vào lớp sụn đã mất theo thời gian.

Hiện nay, thoái hóa khớp gối đang có xu hướng gia tăng ở những người trẻ tuổi do lối sống thụ động, ít vận động cùng chế độ dinh dưỡng không khoa học. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể gây tàn phế suốt đời khi không thể đi lại được.

2. Nguyên nhân gây ra tình trạng thoái hóa khớp gối

Có nhiều nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối:

- Do tuổi tác: Khi tuổi càng cao, quá trình tổng hợp của sụn càng bị suy giảm.

- Giới tính: Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên thường có nguy cơ mắc các bệnh viêm khớp hơn nam giới. Nguyên nhân là do chất lượng xương yếu hơn, dây chằng lỏng lẻo gây mất vững khớp gối hoặc có thể do thói quen đi giày cao gót gây áp lực lớn lên sụn khớp.

- Thừa cân hoặc béo phì: Việc thừa cân sẽ tạo áp lực lên hai khớp gối, sụn khớp nhanh hao mòn và hỏng dần theo thời gian. Theo nghiên cứu, phụ nữ thừa cân béo phì trên tuổi 40 có khả năng bị thoái hóa khớp gối cao gấp 6 lần so với người bình thường. Với những người béo phì, chỉ cần giảm 5kg sẽ giảm nguy cơ viêm khớp và thoái hóa khớp đến một nửa.

- Chấn thương do chơi thể thao hoặc tai nạn: Những rủi ro làm gãy xương bánh chè, đầu dưới xương đùi, giãn hoặc đứt dây chằng... đều khiến sụn bị tổn thương nghiêm trọng. Người bệnh nếu không điều trị sớm sẽ dẫn đến lệch trục khớp, gây thoái hóa từ từ.

- Di truyền: Một số người bị thoái hóa khớp là do yếu tố di truyền.

- Vận động quá sức: Lao động nặng hoặc chơi thể thao, tập luyện ở cường độ cao cũng dẫn đến thoái hóa khớp nhanh.

- Không thường xuyên hoạt động thể dục: Lười tập thể dục có thể khiến các cơ bị lỏng lẻo, các khớp xương thiếu độ linh hoạt, cấu trúc cơ, xương, gân, dây chằng dễ bị sai lệch. Nếu thường xuyên tập luyện tăng sức mạnh cơ có thể giảm đến 30% nguy cơ mắc thoái hóa khớp gối.

- Sử dụng thuốc corticoid không đúng cách: Corticoid được sử dụng nhiều trong điều trị chống dị ứng, kháng viêm, ức chế miễn dịch nhưng nếu quá lạm dụng có thể càng làm tăng mức độ thoái hóa khớp.

- Hệ miễn dịch phá hủy: Sụn khớp vốn không được nuôi dưỡng bởi mạch máu mà là bởi dịch khớp, do đó nó không được nhận biết là một phần của cơ thể. Thay vì bảo vệ, cơ thể tự sinh ra cơ chế hủy hoại sụn khớp khắp nơi, bất kể đó là sụn hư hay khỏe mạnh.

- Biến dạng xương: Nếu trẻ sinh ra có biến dạng xương hoặc sụn thì sẽ có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp.

- Chế độ ăn uống, sinh hoạt không khoa học: Việc ăn uống thiếu chất khiến túi hoạt dịch tiết ra ít chất nhờn, uống rượu bia quá nhiều khiến sụn khớp bị hủy hoại nghiêm trọng.

- Bệnh lý khác: Nhiều bệnh khác cũng có ảnh hưởng xấu đến xương khớp và sụn như béo phì, gút, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, hội chứng rối loạn chuyển hóa, bàn chân bẹt,...

Xem thêm: Chẩn đoán và điều trị thoái hóa khớp gối

3. Dấu hiệu nhận biết thoái hóa khớp gối

Nhận biết sớm các dấu hiệu thoái hóa khớp gối, người bệnh sẽ nhanh chóng có biện pháp thăm khám và điều trị để bệnh không tiến triển nặng hơn.

- Cứng khớp gối vào buổi sáng: Cơn đau kéo dài khoảng 10 - 30 phút sau khi thức dậy

- Đau khớp khi ngồi xổm: Có tới 41% người bị thoái hóa khớp gối gặp khó khăn khi ngồi xổm.

- Đau khớp khi lên - xuống cầu thang: Bệnh nhân bị đau khi leo lên cầu thang, phải nhích từng bước.

- Đau khớp, tê khớp, khớp bị biến dạng: Do đầu gối bị lệch trục, ngón tay trở lên gồ ghề,…

- Khớp kêu lạo xạo, lắc rắc khi co duỗi.

- Tăng cân khớp cũng bị đau.

- Tràn dịch khớp làm vùng khớp bị tổn thương sưng to.

- Biến dạng khớp xương: Các gai xương mọc thêm ở đầu xương, cột sống gù, vẹo,…

Đây là những dấu hiệu bị thoái hóa khớp gối, chúng đa dạng và diễn biến thất thường, không có nguyên nhân cụ thể. Mỗi khi thời tiết thay đổi, người bệnh sẽ nhận thấy những dấu hiệu thoái hóa khớp gối này rõ rệt hơn.

4. Biến chứng nguy hiểm của thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối mang lại những cơn đau mạn tính gây khó chịu cho người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, các biến chứng do thoái hóa khớp gối sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống và sức khỏe của người bệnh, làm suy giảm chức năng vận động:

- Cứng khớp.

- Hạn chế vận động, đi lại khó khăn, thậm chí phải sử dụng nạng.

- Biến dạng khớp gối, chi dưới bị cong, vẹo vào trong hoặc ra ngoài.

- Teo cơ.

- Chứng vôi hóa sụn khớp.

- Bại liệt, tàn phế, phải dùng đến xe đẩy hoặc ngồi xe lăn để hỗ trợ đi lại.

Ngoài ra, bệnh cũng có thể dẫn đến các vấn đề về lo âu và trầm cảm, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống người bệnh:

- Rối loạn giấc ngủ.

- Giảm năng suất làm việc.

- Tăng cân, ít tập thể dục dẫn đến tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, gout.

Xem thêm: Thoái hóa khớp gối: Nguyên nhân và triệu chứng

5. Phòng tránh thoái hóa khớp gối

Nếu không chăm sóc khớp đúng cách, chính người bệnh có thể vô tình là thủ phạm đẩy nhanh tiến trình thoái hóa khớp gối. Cần phòng ngừa bệnh từ sớm với các biện pháp đơn giản:

- Tập thể dục đều đặn và đúng cách, tập luyện các môn thể thao như bơi lội, đi bộ, đạp xe đạp, tránh những động tác quá mạnh, đột ngột.

- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, giàu canxi và khoáng chất, tránh ăn nhiều chất béo, tránh dùng rượu bia và các chất kích thích thần kinh gây co cứng cơ.

- Kiểm soát cân nặng tốt, tránh thừa cân, béo phì.

- Giới văn phòng sau 1 - 2 giờ ngồi làm việc cần nghỉ giải lao, thay đổi tư thế sau mỗi 20 phút để tránh cơ và khớp bị mỏi.

- Xoa bóp khớp gối đều đặn mỗi ngày, vào buổi sáng và chiều, việc massage giúp cơ bắp thư giãn, lưu thông máu.

- Kiểm tra sức khỏe định kỳ, nên chủ động tìm hiểu kiến thức về bệnh lý xương khớp.

Thoái hóa khớp gối hiện vẫn là một trong những tác nhân hàng đầu gây tàn phế. Vì vậy khi cảm thấy có dấu hiệu bất thường ở đầu gối, người bệnh cần đi gặp bác sĩ để chẩn đoán và nhận phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối trước khi xảy ra biến chứng nghiêm trọng.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng