1. Cấu tạo và vai trò của khớp gối

Khớp gối là một trong những khớp quan trọng nhất trong cơ thể chúng ta. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc giữ cho chúng ta có thể đứng, đi lại và thực hiện các hoạt động hàng ngày. Hãy cùng tìm hiểu về cấu tạo và vai trò của khớp gối.

a. Cấu tạo của khớp gối

Khớp gối là một khớp gồm ba phần chính: xương đùi (femur), xương sọ (tibia) và xương đòn (patella). Xương đùi và xương sọ tạo thành một khe hở được gọi là khe hở khớp gối. Xương đòn nằm trước khe hở này và hoạt động như một bảo vệ cho khớp gối.

Ở bên trong khe hở khớp gối, có các cấu trúc như sụn khớp, mô mềm và chất nhầy. Sụn khớp là lớp mỏng và mềm mại, bao phủ bề mặt xương của xương đùi và xương sọ. Nó giúp giảm ma sát và đảm bảo sự di chuyển êm ái của khớp gối. Mô mềm bao quanh khớp gối, bao gồm cơ, gân và mạch máu, đóng vai trò hỗ trợ và giữ cho khớp ổn định. Chất nhầy trong khớp gối giúp bôi trơn và làm giảm ma sát trong quá trình di chuyển.

b. Vai trò của khớp gối

Khớp gối có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và chịu lực trong quá trình di chuyển. Dưới đây là một số vai trò quan trọng của khớp gối:

- Hỗ trợ trọng lực: Khớp gối chịu trọng lực từ trên cơ thể và truyền nó xuống chân. Điều này cho phép chúng ta đứng và di chuyển một cách ổn định.

- Giảm xóc: Khớp gối giúp giảm xóc và tải trọng khi chúng ta di chuyển hoặc thực hiện các hoạt động như nhảy, chạy hoặc leo lên cầu thang. Điều này giúp bảo vệ xương, sụn và các cấu trúc khác trong khớp gối khỏi tổn thương.

- Cung cấp tính linh hoạt: Khớp gối cho phép chúng ta uốn cong và duỗi thẳng chân, giúp thực hiện các hoạt động như đi bộ, chạy, ngồi xuống và đứng dậy.

- Truyền lực: Khớp gối truyền lực từ cơ bắp xung quanh sang xương để thực hiện các chuyển động. Điều này cho phép chúng ta vận động và thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Xem thêm: Điều trị thoái hóa khớp không dùng thuốc

2. Thoái hoá khớp gối là gì?

Khớp gối có vai trò quan trọng trong việc gánh vác toàn bộ trọng lượng cơ thể, cũng như đảm nhiệm các hoạt động của chân. Chính vì vậy, qua thời gian khớp gối rất dễ bị tổn thương và thoái hoá.

Thoái hoá khớp gối là hiện tượng hao mòn và mất dần sụn khớp, xảy ra do hiện tượng thoái hoá loạn dưỡng của khớp gối. Theo thời gian bề mặt khớp bị biến đổi, hình thành các gai xương, cuối cùng dẫn đến biến dạng khớp gây đau đớn, vận động khó khăn.

3. Nguyên nhân gây thoái hóa khớp gối

Nguyên nhân phổ biến nhất của thoái hóa sụn khớp gối là do tuổi tác. Chính vì khả năng tự chữa lành của sụn giảm dần theo thời gian nên hầu hết mọi người khi lớn tuổi đều sẽ bị thoái hóa khớp. Tuy nhiên, có một số yếu tố khiến khớp bị thoái hóa ở độ tuổi sớm hơn, đó là:

a. Cân nặng

Khi cơ thể bạn bị thừa cân - béo phì, tải trọng lớn sẽ làm tăng áp lực lên tất cả các khớp, đặc biệt là đầu gối. Nghiên cứu cho thấy mỗi khi cơ thể tăng 0,45kg cân nặng thì sẽ đồng thời làm tăng 1,35 - 1,8kg trọng lượng trên đầu gối.

b. Di truyền

Yếu tố này bao gồm các đột biến di truyền (khiến một người có nhiều khả năng bị viêm xương khớp ở đầu gối dù tuổi còn trẻ) và hình dạng bất thường của xương bao quanh khớp gối (khiến sụn khớp dễ bị thoái hóa sớm).

c. Giới tính

Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nhiều khả năng bị thoái hóa ở khớp gối hơn nam giới.

d. Chấn thương vùng gối lặp đi lặp lại

Những người thường xuyên thực hiện các động tác gây áp lực cho khớp, chẳng hạn như quỳ, ngồi xổm hoặc nâng vật nặng (25kg trở lên), có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn.

e. Vận động viên thể thao

Những người chơi bóng đá, quần vợt, điền kinh - các bộ môn đòi hỏi vận động khớp gối nhiều - có nguy cơ cao bị suy yếu khớp gối. Nguy cơ này sẽ cao hơn nữa nếu vận động viên gặp phải chấn thương trong lúc tập luyện. 

f. Một số bệnh cơ xương khớp khác

Những người bị viêm khớp dạng thấp - loại viêm khớp phổ biến thứ hai - có nhiều khả năng cũng bị thoái hóa khớp. Bên cạnh đó, các bệnh nhân bị một số rối loạn chuyển hóa, chẳng hạn như thừa sắt hoặc dư thừa hormone tăng trưởng, cũng dễ mắc bệnh thoái hóa khớp.

Xem thêm: 8 nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp gối không thể bỏ qua

4. Triệu chứng cho thấy khớp gối bị thoái hóa

Thoái hóa khớp gối có 4 giai đoạn, mỗi giai đoạn đặc trưng bằng các triệu chứng và dấu hiệu khác nhau.

Giai đoạn 1

Sụn khớp gối bị thoái hóa giai đoạn 1 thường không có biểu hiện rõ ràng. Người bệnh sẽ không cảm thấy đau hoặc khó chịu do sự mài mòn xảy ra giữa các thành phần của khớp là không đáng kể.

Giai đoạn 2

Đây được coi là giai đoạn nhẹ của bệnh. Lúc này, chụp X-quang khớp gối sẽ thấy không gian giữa các xương chưa bị thu hẹp, và các xương không bị cọ xát với nhau. Đồng thời, chất lỏng hoạt dịch được duy trì đủ để khớp vận động bình thường.

Tuy nhiên, đây là thời kỳ mà người bệnh có thể bắt gặp các triệu chứng đầu tiên: đau sau một ngày dài đi bộ hoặc chạy, cứng khớp nhiều hơn khi không cử động trong vài giờ hoặc đau khi quỳ/cúi.

Giai đoạn 3

Giai đoạn 3 của thoái hóa khớp được phân loại là “thoái hóa khớp mức độ trung bình”. Trong giai đoạn này, sụn giữa các xương có dấu hiệu tổn thương rõ ràng, và không gian giữa các xương bắt đầu thu hẹp lại. Những người bị thoái hóa sụn khớp gối giai đoạn 3 có khả năng bị đau thường xuyên khi đi bộ, chạy, cúi, quỳ. Họ cũng có thể bị cứng khớp sau khi ngồi trong thời gian dài hoặc thức dậy vào buổi sáng. Trong khi đó, hiện tượng sưng khớp sẽ xuất hiện nếu người bệnh cử động liên tục trong thời gian dài.

Giai đoạn 4

Giai đoạn 4 thoái hóa khớp được coi là “nghiêm trọng”. Khi bệnh đã tiến triển đến thời kỳ này, bệnh nhân sẽ cảm thấy rất đau và khó chịu mỗi khi đi bộ hoặc cử động khớp. Đó là do không gian giữa các xương bị giảm đáng kể - sụn hầu như không còn nguyên vẹn, khiến khớp bị cứng và đôi lúc trở nên bất động. Lượng chất lỏng hoạt dịch cũng ít đi và không còn đảm nhận được nhiệm vụ giảm ma sát giữa các bộ phận chuyển động của khớp.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng