1. Tử vong do ung thư gan xếp hàng đầu trong các loại tử vong do ung thư

Thưa BS, bướu gan có những loại nào lành tính và loại nào ác tính ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Bướu gan có hai loại là lành tính và ác tính. Những loại bướu lành tính là bướu máu, u tuyến, bướu dạng nang của gan. Bên cạnh đó, loại bướu ác tính là ung thư biểu mô tế bào gan, ung thư đường mật trong gan.

Theo ghi nhận các trường hợp ung thư trên thế giới, tại Việt Nam ung thư gan là loại ung thường gặp, đứng thứ 3 trong các loại ung thư. Trong đó, tử vong do ung thư gan xếp hàng đầu trong các tử vong do ung thư. Do đó, ung thư gan là vấn đề sức khỏe cần quan tâm.

2. Ung thư biểu mô tế bào gan là loại ung thư thường gặp nhất

Thưa BS, người Việt thường mắc ung thư gan nào và nguyên nhân do đâu ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Trên thế giới nói chung và các nước Đông Nam Á nói riêng, ung thư biểu mô tế bào gan là ung thư thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ 90% các trường hợp ung thư gan.

Nguyên nhân do tỷ lệ nhiễm virus viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C và một số bệnh lý như xơ gan, nghiện rượu, đái tháo đường khá cao. Do đó, tỷ lệ ung thư biểu mô tế bào gan chiếm tỷ lệ cao trong cộng đồng.

3. Các kỹ thuật giúp chẩn đoán bướu gan lành tính hay ác tính

Thưa BS, hiện nay có những kỹ thuật gì để chẩn đoán bướu gan lành tính và ung thư gan ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Kỹ thuật thông thường nhất là dùng hình ảnh học để chẩn đoán bướu gan lành tính hay ác tính. Trong đó, siêu âm là phương tiện có chi phí thấp, dễ áp dụng. Phương pháp này giúp tầm soát tổn thương gan, gợi ý lành tính hay ác tính.

Phương tiện chẩn đoán cao cấp hơn là chụp cắt lớp điện toán, chụp cộng hưởng từ với thuốc tương phản từ giúp xác định rõ bản chất của tổn thương gan. Đặc biệt là các đặc điểm điển hình của ung thư biểu mô tế bào gan.

Ngoài ra còn có một số xét nghiệm chẩn đoán như dấu ấn sinh học, ví dụ AFP, AFP-L3, PIVKA-II. Những xét nghiệm này cùng chẩn đoán hình ảnh chẩn đoán xác định ung thư biểu mô tế bào gan. Trong trường hợp khó khăn hơn, bác sĩ sẽ dùng tới biện pháp cuối cùng là sinh thiết tổn thương gan giúp chẩn đoán mô học. Đây là chẩn đoán xác định cuối cùng của ung thư gan.

4. Dựa vào đâu để đánh giá các giai đoạn ung thư gan?

Thưa BS, cách phân chia giai đoạn ung thư gan có gì khác so với ung thư khác không ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Giai đoạn của ung thư gan cũng giống với các loại ung thư khác. Người ta có thể thể dựa vào kích thước, mức độ xâm lấn mạch máu, các cơ quan lân cận, có di căn hạch, di căn xa để đánh giá giai đoạn ung thư gan. Đặc biệt, bệnh thường xảy ra trên nền xơ gan, vì vậy vấn đề đánh giá chức năng gan khá quan trọng trong quyết định chẩn đoán, điều trị ung thư gan.

5. Nhóm bệnh nhân điều trị ung thư gan ở giai đoạn muộn chiếm tỷ lệ đáng kể

Thưa BS, hiện nay bệnh nhân ung thư gan ở Việt Nam thường được phát hiện ở giai đoạn nào ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Thực tế tại Bệnh viện Bình Dân, nhiều bệnh nhân đang điều trị xơ gan, viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C được thực hiện chương trình tầm soát ung thư gan. Nhờ đó phát hiện tổn thương gan ở giai đoạn sớm trước khi xuất hiện các triệu chứng của bệnh.

Bên cạnh đó cũng có trường hợp bệnh nhân đến trễ với các dấu hiệu của xơ gan, ung thư gan giai đoạn muộn. Ví dụ như đau bụng, chướng bụng, nôn ra máu do xuất huyết tiêu hóa. Nhóm bệnh nhân này cũng chiếm tỷ lệ đáng kể.

6. Ung thư gan - Khi nào có thể đốt khối u tại chỗ, khi nào cần phẫu thuật?

Với những bướu gan từ nhỏ đến lớn, Bệnh viện Bình Dân điều trị thế nào, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Bệnh viện Bình Dân điều trị bướu gan theo phương pháp đa mô thức từ những tổn thương nhỏ. Nếu kích thước tổn thương nhỏ hơn 3cm, ít hơn 3 tổn thương sẽ điều trị can thiệp tối thiểu. Đó là đốt khối u tại chỗ bằng vi sóng dưới hướng dẫn của siêu âm. Phương pháp này đã được áp dụng tại Bệnh viện Bình Dân từ lâu và cho thấy hiệu quả cao với những tổn thương nhỏ.

Những tổn thương lớn hơn sẽ điều trị bằng phương pháp phẫu thuật cắt bỏ phần gan có khối u. Bên cạnh đó, các tổn thương giai đoạn tiến xa có biện pháp điều trị hỗ trợ như nút mạch, hóa mô miễn dịch, xạ trị.

7. Kỹ thuật tắc mạch khối u gan được áp dụng khi nào?

Nhờ BS chia sẻ rõ hơn về kỹ thuật tắc mạch khối u gan ạ, và những trường hợp ung thư gan nào có thể áp dụng kỹ thuật này ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Tắc mạch khối u gan thường được áp dụng khi không thể điều trị xâm lấn tối thiểu và phẫu thuật.

Khối u gan được nuôi máu chủ yếu từ động mạch. Từ động mạch đùi, bác sĩ luồn ống thông đến động mạch gan và chọn lọc nhánh mạch máu nuôi khối u để làm tắc mạch. Sau đó sẽ bơm hóa chất để tiêu diệt tế bào u.

8. Kỹ thuật xạ trị chọn lọc ung thư gan chưa phổ biến tại Việt Nam

Thưa BS, xạ trị trong chọn lọc ung thư gan là kỹ thuật thế nào và áp dụng điều trị ung thư gan giai đoạn nào ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Trong y văn có đề cập đến xạ trị dùng Yttrium-99. Kỹ thuật này lợi dụng đặc điểm đồng vị phóng xạ đến trực tiếp tế bào u có tác động hủy u. Tuy nhiên, kỹ thuật này có chi phí cao và chưa phổ biến tại Việt Nam.

9. Việc đánh giá chức năng gan rất quan trọng để quyết định phẫu thuật

Thưa BS, phẫu thuật ung thư gan được áp dụng ở giai đoạn nào, và phẫu thuật mổ mở hay nội soi ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Tại Bệnh viện Bình Dân, chúng tôi áp dụng cả 2 loại phẫu thuật mổ mở và nội soi tùy theo tổn thương và giai đoạn bệnh. Các tổn thương có kích thước nhỏ và trung bình, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật có thể cắt bỏ khối u gan mà không làm tổn thương các mạch máu lớn. Thể tích gan còn lại từ 40% trở lên đáp ứng duy trì chức năng gan sau phẫu thuật.

Đa số bệnh nhân ung thư gan (từ 70% trở lên) có xơ gan. Vì vậy, việc đánh giá chức năng gan rất quan trọng. Chúng tôi sẽ sử dụng tiêu chuẩn Child để đánh giá. Trường hợp có Child A và B đến 7 điểm sẽ được phẫu thuật. Thực tế chúng tôi đã thực hiện phẫu thuật cắt gan những trường hợp đáp ứng tiêu chí về kỹ thuật và chức năng gan.

10. Làm thế nào với khối u gan lớn không được chỉ định phẫu thuật?

Với khối u lớn không có chỉ định phẫu thuật, phương pháp nào giúp thu nhỏ khối u trở thành khối u được chỉ định phẫu thuật, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Những khối u lớn không được chỉ định phẫu thuật sẽ được thực hiện kỹ thuật thuyên tắc mạch. Kỹ thuật này giúp thu nhỏ khối u và sau đó đánh giá lại. Nếu phần gan dự tính cắt bỏ đạt yêu cầu kỹ thuật và mô gan còn lại đảm bảo chức năng gan sẽ được phẫu thuật sau khi triển khai kỹ thuật tắc mạch.

11. Bệnh nhân nhiễm viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C sau ghép gan vẫn có nguy cơ tái phát ung thư gan

Thưa BS, hiện nay ghép gan có phải là phương pháp điều trị triệt để không ạ? Sau ghép, bệnh nhân có thể khỏi bệnh hoàn toàn không ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Hiện tại trên thế giới kỹ thuật ghép gan rất phổ biến. Ghép gan giải quyết được tổn thương u gan và gan xơ. Những tổn thương u gan có kích thước nhỏ hơn 5 cm, chức năng gan đáp ứng Child A hoặc B có thể được chỉ định ghép gan.

Phương pháp này có thể điều trị triệt để với trường hợp ung thư gan có chỉ định. Tuy nhiên, ghép gan trên thực tế chưa phổ biến do rào cản về kỹ thuật, gây mê hồi sức, hồi sức sau mổ và đặc biệt về đào tạo, chi phí.

Ghép gan thành công sẽ kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu cơ địa bệnh nhân nhiễm viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C vẫn có nguy cơ ung thư gan trở lại.

12. Tầm soát ung thư gan sớm để quá trình điều trị hiệu quả và triệt để hơn

Nhờ BS gửi một vài lời khuyên đến những bệnh nhân ung thư gan ạ!

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Đối với ung thư gan, quan trọng nhất phải được chẩn đoán sớm, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ. Ví dụ người nhiễm viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C, xơ gan, nghiện rượu, đái tháo đường type 2, tiền sử gia đình trực hệ có ung thư gan nên tầm soát bệnh sớm. Những người có nguy cơ trung bình nên tầm soát 6 tháng/lần với siêu âm bụng và xét nghiệm dấu ấn sinh học AFP để tìm tổn thương ung thư gan. Phát hiện sớm ung thư gan sẽ giúp quá trình điều trị hiệu quả và triệt để hơn.

Để phòng ngừa ung thư gan, trẻ sơ sinh nên được tiêm ngừa viêm gan siêu vi B. Bên cạnh đó, bệnh nhân nhiễm viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C mạn tính phải điều trị hiệu quả về lâm sàng để giảm nguy cơ ung thư gan, đồng thời tầm soát để phát hiện bệnh sớm.