Vì sao đột quỵ ngày càng trẻ hóa?

Đột quỵ từng được xem là căn bệnh của tuổi già, nhưng những năm gần đây, nó ngày càng xuất hiện ở người trẻ, thậm chí ngay trong độ tuổi lao động sung sức. Nhiều trường hợp mới 30-40 tuổi đã phải đối mặt với tai biến não, để lại di chứng nặng nề cho sức khỏe, công việc và chất lượng cuộc sống. Điều này đặt ra câu hỏi lớn: vì sao đột quỵ đang dần “ghé thăm” người trẻ nhiều hơn?

Thực tế, đột quỵ không phải bỗng nhiên trẻ hóa. Điều đang thay đổi là cách con người sống và làm việc, khiến các yếu tố nguy cơ của người lớn tuổi xuất hiện sớm hơn rất nhiều. Đột quỵ là biến cố cấp tính xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn do mạch máu bị tắc hoặc bị vỡ. Tuy nhiên, đây không phải là bệnh khởi phát đột ngột, mà là điểm kết thúc của một quá trình tổn thương mạch máu kéo dài nhiều năm.

Về cơ chế, phần lớn các trường hợp đột quỵ là do tắc mạch, khi mảng xơ vữa tích tụ lâu ngày làm hẹp lòng mạch hoặc cục máu đông gây bít tắc dòng máu nuôi não. Một tỷ lệ nhỏ hơn là do vỡ mạch máu, thường liên quan đến tăng huyết áp kéo dài khiến thành mạch yếu dần. Dù thuộc cơ chế nào, điểm chung vẫn là mạch máu đã bị tổn thương từ trước đó.

Lối sống hiện đại đang góp phần đẩy nhanh quá trình này ở người trẻ. Ngủ muộn, thiếu ngủ kéo dài; làm việc căng thẳng liên tục; ăn uống vội vàng, nhiều muối, nhiều đường, nhiều chất béo xấu; ít vận động; cùng với rượu bia và thuốc lá - tất cả âm thầm làm huyết áp tăng dần, mỡ máu rối loạn, đường huyết dao động và thành mạch mất dần tính đàn hồi. Điều đáng nói là những thay đổi này thường không gây đau, không có triệu chứng rõ ràng, nên dễ bị bỏ qua.

Stress kéo dài cũng là một yếu tố nguy cơ ít được nhìn nhận đúng mức. Căng thẳng mạn tính làm tăng hormone stress, khiến mạch máu co thắt liên tục, huyết áp và nhịp tim dao động thất thường. Theo thời gian, mạch máu trở nên cứng hơn, dễ tắc hoặc vỡ hơn, ngay cả khi người bệnh còn rất trẻ.

Bên cạnh đó, sự chủ quan trong theo dõi sức khỏe là mảnh ghép nguy hiểm cuối cùng. Nhiều người trẻ ít khi đo huyết áp, không kiểm tra mỡ máu hay đường huyết định kỳ. Đến khi xuất hiện các dấu hiệu thần kinh như méo miệng, yếu tay chân, nói khó hoặc ngã đột ngột, tổn thương não đã xảy ra và để lại hậu quả lâu dài. Đột quỵ ở người trẻ thường diễn tiến nhanh và không cho nhiều cơ hội sửa sai.

Phòng ngừa đột quỵ vì thế không phải là việc của tuổi già, mà cần được bắt đầu sớm. Điều chỉnh lối sống, tăng vận động thể lực, ăn uống hợp lý, ngủ đủ giấc, hạn chế rượu bia, không hút thuốc và kiểm tra sức khỏe định kỳ là những bước nền tảng giúp mạch máu “già đi” chậm hơn. Bảo vệ mạch máu từ sớm cũng chính là bảo vệ não bộ và tương lai sức khỏe của mỗi người.