1. Người trung niên, người cao tuổi cũng cần được bổ sung canxi

Lâu nay chúng ta thường chú ý bổ sung canxi cho trẻ em, trong khi đó lại ít chú tâm ở giai đoạn trung niên, lão niên. Xin hỏi BS, nếu bổ sung canxi đúng cách sẽ mang lại lợi ích nào cho xương khớp người trung niên, người cao tuổi và ngược lại điều gì sẽ xảy ra nếu thiếu dưỡng chất quan trọng này?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Bổ sung canxi không chỉ dành cho trẻ em mà còn cho nhiều đối tượng khác, bao gồm người trung niên và người cao tuổi. Thật ra, người trung niên và người cao tuổi rất cần canxi.

Sự thiếu hụt canxi trong cơ thể làm giảm khả năng tái tạo khung xương, giảm mật độ xương và gia tăng các hệ lụy, cụ thể là nguy cơ gãy xương khi ngã, thậm chí những va chạm rất nhẹ cũng có thể dẫn đến gãy xương. Loãng xương là do tình trạng thiếu hấp thu canxi, giảm thành phần canxi trong cơ thể.

Bên cạnh đó, việc giảm hấp thu canxi còn đến từ các vấn đề của bệnh, vấn đề tiêu hóa cũng như quá trình lão hóa. Có thể thấy, việc bổ sung canxi không chỉ cần cho trẻ nhỏ, người trẻ tuổi mà còn cần thiết cho người trung niên, người cao tuổi.

Việc tạo nên những khối cơ săn chắc cũng góp phần tạo nên khung xương. Canxi cũng là nguồn cung cấp để khớp xương khỏe mạnh, cơ thể vận động khỏe mạnh.

2. Những yếu tố làm giảm hấp thu canxi

Nguy cơ thiếu canxi ở người trung niên, người lớn tuổi tại Việt Nam hiện nay ra sao, thưa BS? Những người trung niên, người cao tuổi nào thường có nguy cơ cao hơn?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Việt Nam là nước châu Á nằm trong quần thể thiếu, giảm hấp thu canxi. Chỉ khoảng 1/2 những người trung niên, cao tuổi có đủ thành phần canxi theo yêu cầu.

Một số yếu tố liên quan đến quá trình lão hóa của hệ tiêu hóa làm giảm quá trình hấp thu canxi. Khi canxi đi vào hệ tiêu hóa, cần phải được hấp thu. Nồng độ vitamin D cũng là một thành phần quan trọng, đóng vai trò như một dẫn xuất làm cho canxi được hấp thu tốt hơn.

Bên cạnh đó, những người có bệnh lý mãn tính như tiểu đường, thận, bệnh lý đường tiêu hóa mãn tính như tiêu chảy kéo dài cũng làm giảm hấp thu canxi.

Những đối tượng suy dinh dưỡng hoặc dinh dưỡng không đảm bảo thuộc nhóm nguy cơ cao, cần phải bổ sung canxi.

Các dấu hiệu của thiếu hụt canxi là chuột rút, buồn bực chân tay, khó chịu, đau mỏi xương khớp, đau bắp cơ...

3. Tuổi càng cao, khả năng hấp thu canxi càng giảm

Thực tế ghi nhận, nguy cơ thiếu canxi luôn hiện hữu trên người trung niên, người cao tuổi. Những nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này, thưa BS?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Tình trạng thiếu hụt canxi luôn hiện hữu,vấn đề chỉ là nhận thức và mối quan tâm của người dân cũng như người cao tuổi và các thành viên trong gia đình có người cao tuổi đã đúng mức chưa.

Yếu tố nguy cơ như các bệnh lý đồng mắc, các bệnh mãn tính làm giảm hấp thu canxi. Có thể kể đến bệnh thận, bệnh rối loạn đường tiêu hóa mãn tính như tiêu chảy kéo dài làm giảm hấp thu canxi.

Bên cạnh đó, các bệnh tiểu đường, bệnh rối loạn liên quan đến bệnh lý hấp thu canxi của thận và đường tiêu hóa làm giảm hấp thu canxi và gia tăng các yếu tố nguy cơ.

Người cao tuổi và các thành viên trong gia đình luôn cho rằng canxi có thể được cung cấp đủ trong chế độ dinh dưỡng hoặc uống sữa là đã đủ canxi. Nhưng không phải vậy mà còn liên quan đến vấn đề hấp thu. Tuổi càng cao, hấp thu càng giảm.

Người ta tính được lượng canxi hấp thu được từ đường tiêu hóa ở người cao tuổi với chế độ ăn thông thường sẽ giảm theo tuổi. Số lượng người cao tuổi không thiếu hụt canxi chỉ chiếm khoảng 1/2. Hơn 50% người cao tuổi có tình trạng thiếu hụt canxi, cần bổ sung.

4. Triệu chứng thiếu canxi giai đoạn đầu thường không rõ ràng

Những biểu hiện nào cho thấy người trung niên, người cao tuổi thiếu canxi, thưa BS?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Ở giai đoạn đầu, những biểu hiện của thiếu hụt canxi thường không rõ ràng, các triệu chứng không điển hình, thường chỉ là tình trạng mệt mỏi, yếu cơ, đau cơ, buồn bực trong người.

Khi tình trạng thiếu hụt canxi gia tăng sẽ dẫn đến tình trạng chuột rút. Nếu tình trạng chuột rút ngày càng gia tăng sẽ dẫn đến rối loạn trong quá trình làm việc, tăng nguy cơ té ngã, đặc biệt ở người cao tuổi.

Với nền khối lượng cơ, khối lượng xương không vững chắc; tư thế, dáng đi có thay đổi cộng thêm chuột rút sẽ làm gia tăng tình trạng ngã. Té ngã dẫn đến các hệ lụy với những người có loãng xương, mật độ xương giảm là gia tăng nguy cơ gãy xương do loãng xương. Hệ quả chính là do quá trình giảm canxi và tiêu hóa canxi.

5. Chỉ bổ sung mỗi canxi là chưa đủ

Tuy vậy, nhiều khán thính giả, bạn đọc trung niên, lão niên của AloBacsi lại than phiền rằng, họ bổ sung canxi nhưng vẫn xuất hiện các biểu hiện như kể trên. Vì sao lại như vậy ạ? Những sai lầm nào dẫn đến việc bổ sung canxi kém hiệu quả, thưa BS?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Việc có ý thức bổ sung canxi ở nhóm người trung niên, lão niên đã là rất tốt. Hiện nay, chúng ta vẫn cần nâng cao nhận thức về bổ sung canxi cho các đối tượng nguy cơ, trong đó có người trung niên và cao tuổi.

Thứ hai, khi tiến hành bổ sung canxi, phải làm sao để đảm bảo việc bổ sung là có hiệu quả. Với chế độ ăn đơn thuần, số lượng hấp thu canxi ở người cao tuổi rất ít do hệ tiêu hóa và quá trình lão hóa liên quan đến nhu động ruột cũng như loại, thành phần canxi đuọc bổ sung.

Trong chế độ ăn thông thường, chúng ta có thể gia tăng các khẩu phần có nguồn gốc canxi cao như các sản phẩm từ sữa, một số loại hạt, một số loại hải sản. Tuy nhiên, hải sản đồng thời cũng tăng khẩu phần đạm.

Quá trình hấp thu của người cao tuổi thường chỉ được khoảng 30% hàm lượng canxi trong khẩu phần ăn. Như vậy, phần còn lại phải được bổ sung. Có thể dùng các chế phẩm có hàm lượng canxi với liều khuyến cáo.

Những người trung niên từ 50 - 70 tuổi, khuyến cáo lượng canxi đưa vào cơ thể khoảng 1.000mg/ngày. Những người cao niên trên 70 tuổi cần 1.200mg canxi/ngày. Việc bổ sung đúng cách rất quan trọng vì chỉ canxi thôi là chưa đủ mà còn cần các dẫn xuất như vitamin D.

Vitamin D kết hợp với canxi để cơ thể được hấp thu tốt hơn. Với canxi thông thường, lượng hấp thu chỉ dao động trong 10 - 15% nhưng nếu kết hợp canxi và vitamin D, lượng hấp thu của canxi sẽ lên đến 30%.

Bên cạnh đó, với khẩu phần ăn thông thường, các yếu tố vitamin và khoáng chất cũng chưa đủ. Vitamin K như một người dẫn truyền, một người mang canxi và vitamin D. Cần phải thêm các yếu tố vi lượng, bao gồm vitamin K, magie, để việc hấp thu cũng như phân phối canxi đến hệ cơ xương được tốt hơn.

Chúng ta cần phải có ý thức một cách rõ ràng: Cách bổ sung canxi cùng với các thành phần khác như thế nào. Theo khuyến cáo, các sản phẩm bổ sung canxi hữu cơ sẽ hấp thu tốt hơn sản phẩm vô cơ, đồng thời ít tác dụng phụ hơn.

6. Nhu cầu canxi ở nữ cao hơn nam giới

Nhu cầu canxi trong giai đoạn trung niên, lão niên thay đổi ra sao so với thời trẻ, thưa BS? Bao nhiêu là đủ cho độ tuổi này ạ?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Những chu chuyển xương phát triển từ độ tuổi của người trẻ đến người trưởng thành và trung niên sẽ có các đỉnh. Tỷ lệ xương sẽ tăng lên ở các độ tuổi như dậy thì, tuổi teen và đạt đỉnh xung quanh ở độ tuổi 20-30. Sau 30 tuổi, tốc độ chu chuyển xương sẽ giảm nhẹ và sụt giảm mạnh ở giai đoạn phụ nữ mãn kinh. Ở phụ nữ, nhu cầu canxi cao hơn nam giới vì có liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt, vitamin và canxi sẽ bổ sung cao hơn.

Lý do nhu cầu canxi tăng ở người trẻ là giúp cho vận động, chuyển hoá. Sụt giảm canxi gặp ở những độ tuổi từ 50-70 là giai đoạn của phụ nữ mãn kinh hoặc một số người có yếu tố bệnh lý như bệnh lý của thận, của tuyến giáp, đường tiêu hóa làm giảm hấp thu canxi.

Ngoài ra, những người trên 70 tuổi được gọi là quá trình lão hóa, người cao tuổi hay cao niên hơn, nhu cầu canxi sẽ cao hơn,  khuyến cáo 1200 cho tình trạng hấp thu qua đường tiêu hóa sụt giảm, các yếu tố  vận chuyển sụt giảm, chính vì vậy nhu cầu thay đổi. Vitamin D đặc biệt là vitamin D3, được khuyến cáo từ 800 đơn vị hàng ngày theo thời gian.

7. Tập luyện và bổ sung thực phẩm giàu canxi trong khẩu phần ăn

Bổ sung canxi cho người trung niên, người cao tuổi như thế nào để hấp thu tối ưu nhất, thưa BS? Cần nhớ những nguyên tắc nào trong lựa chọn và bổ sung để canxi đến đúng đích là xương khớp ạ?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Có những quy tắc trong lựa chọn và bổ sung để canxi đến đúng đích là xương khớp, vì với chu chuyển xương đối với người trẻ, quá trình tạo xương nhiều hơn quá trình huỷ xương, quá trình này đạt đỉnh ở độ tuổi từ 20-30 tuổi. Sau đó, liên quan đến quá trình mãn kinh và người cao niên, quá trình hủy xương cao hơn quá trình tạo xương, nguyên liệu được đưa vào nhưng bị thải ra ngoài, có thể không được hấp thu đúng cách.

Như vậy, cần có vận động và chế độ ăn uống hợp lý, nếu có các nguy cơ ở phụ nữ mãn kinh, ở người bệnh lý mạn tính như bệnh thận, bệnh lý đường tiêu hoá, bệnh lý nội tiết: tuyến giáp, tuyến thượng thận… nên hướng dẫn để được bổ sung canxi sớm, dự phòng cho quá trình loãng xương.

Ngoài ra, trong khẩu phần ăn nên bổ sung các sản phẩm có lượng canxi cao hơn như các sản phẩm từ sữa, sản phẩm hạt, từ rau xanh và một số loại hải sản, có canxi, vitamin D và khoáng chất.

8. Canxi hữu cơ tốt hơn canxi vô cơ về hàm lượng, khả năng hấp thu và ít tác dụng phụ

Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có rất nhiều dạng canxi khác nhau. Phổ biến nhất là canxi vô cơ và canxi hữu cơ.  Nhờ BS giải thích cụ thể hơn, canxi vô cơ và canxi hữu cơ khác nhau như thế nào? Ưu và nhược điểm của mỗi loại ra sao?

PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền trả lời: Canxi vô cơ là các loại sản phẩm có hàm lượng canxi cao, gắn với muối khó hòa tan, vì vậy, có thể sử dụng hàm lượng cao nhưng cơ thể không hấp thu được, dẫn đến lắng đọng, tích luỹ trong cơ thể, gia tăng nguy cơ của sỏi thận.

Bên cạnh đó, tác dụng phụ nhiều hơn khi sử dụng hàm lượng lớn nhưng không được phân tán ra các tế bào cần đến canxi, đặc biệt là các tế bào xương. Nóng, khó chịu, kích thích, đặc biệt có tác dụng trên đường tiêu hoá, đặc biệt là có kích ứng dạ dày.

Còn với sản phẩm hữu cơ, là các sản phẩm gắn với các gốc hữu cơ, dễ hoà tan trong cơ thể, dễ dàng hấp thu, vận chuyển đến các tế bào đích và được xương sử dụng canxi tốt hơn. Nên lựa chọn các sản phẩm canxi hữu cơ nhưng đủ các thành phần chất dẫn, nếu là loại vừa có canxi, vừa có vitamin D, cụ thể là vitamin D3. Ngoài ra, nếu có các vitamin khoáng chất như vitamin K, người dùng nên nhìn nhãn mác sản phẩm với các liều khuyến cáo hàng ngày để sử dụng các sản phẩm hữu ích, và chắc chắn sản phẩm canxi hữu cơ sẽ tốt hơn sản phẩm canxi vô cơ về mặt hàm lượng, hấp thu và tác dụng phụ.

Canxi hữu cơ sẽ hạn chế được tác dụng phụ liên quan đến việc liều dùng không quá cao, không kích ứng dạ dày, không có sự tích luỹ trong cơ thể để tạo ra sỏi thận.

Phần 2: Lựa chọn loại canxi và bổ sung canxi đúng cách cho người trung niên, cao tuổi

Trân trọng cảm ơn nhãn hàng Canxi hữu cơ Úc - NextG Cal đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này!