I. Tăng đường huyết là gì?

Đường huyết cao, hay còn gọi là tăng đường huyết, xảy ra khi lượng insulin trong cơ thể bạn không thể cân bằng được lượng glucose (đường) trong máu. Thông thường, tình trạng này là do cơ thể thiếu insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả.

Khi bị bệnh tiểu đường, lượng đường trong máu sẽ tăng lên nếu bạn không điều trị đúng cách, chẳng hạn như: không theo chế độ ăn uống hợp lý và bỏ uống thuốc theo toa của bác sĩ.

Nếu không được điều trị, tăng đường huyết dai dẳng có thể dẫn đến những biến chứng ở một số bộ phận cơ thể. Nếu lượng đường trong máu quá cao và tích tụ lâu thì các biến chứng sẽ nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, nếu bạn bị tiểu đường trong một thời gian dài, bạn có thể sẽ không thấy bất kỳ triệu chứng nào dù lượng đường trong máu tăng lên.

II. Những triệu chứng nào cho thấy bạn bị tăng đường huyết?

Tăng đường huyết thường không có biểu hiện rõ ràng cho đến khi chỉ số đường huyết tăng đáng kể, cao hơn 200 mg/dL, hoặc 11 mmol/L. Những dấu hiệu bạn có thể gặp phải bao gồm: Thường xuyên đi tiểu, khát nước nhiều. mờ mắt. mệt mỏi, nhức đầu.

Nếu bạn tiếp tục phớt lờ những dấu hiệu cảnh báo trên, bệnh sẽ dẫn đến biến chứng nhiễm toan ceton (nghĩa là sự tích tụ các độc tố - xeton - trong máu và nước tiểu). Những triệu chứng của nhiễm toan ceton bao gồm: Hơi thở có mùi trái cây; buồn nôn và ói mửa; khó thở; khô miệng; suy nhược; lú lẫn; hôn mê; đau bụng.

III. Nguyên nhân nào dẫn đến tăng đường huyết?

1. Yếu tố nguy cơ

Những người có các yếu tố sau đây có nguy cơ mắc đái tháo đường cao hơn những người không có: Có người thân trong gia đình như bố mẹ ruột, anh chị em ruột, con cái mắc bệnh tiểu đường; người có tiền sử đái tháo đường thai kỳ; người có bệnh tim mạch xuất phát từ nguyên nhân xơ vữa động mạch; người bị tăng huyết áp; người ít hoạt động thể lực; người bị thừa cân, béo phì; người hay bị rối loạn dung nạp đường hoặc rối loạn nồng độ đường huyết đói; phụ nữ có tiền sử buồng trứng đa nang.

2. Nguyên nhân chính

Những nguyên nhân tăng đường huyết bao gồm:

Người mắc bệnh đái tháo đường là nguyên nhân chính và chủ yếu nhất gây ra tình trạng tăng đường trong máu.

Bệnh nhân mắc đái tháo đường không tuân thủ điều trị như: Quên thuốc hoặc bỏ thuốc uống; không tiêm bổ sung insulin đúng giờ; ăn uống không tuân thủ chế độ,... cũng là nguyên nhân tăng đường huyết.

Ngoài ra, ở người bình thường, chỉ số đường huyết cơ thể cũng có thể tăng do một số nguyên nhân thường gặp như sau:

Khi bị bệnh: Khi cơ thể bạn đang phải chiến đấu với một căn bệnh nào đó, phản ứng tăng đường huyết sẽ xảy ra.

Sử dụng một số loại thuốc như: Corticosteroid; thuốc cảm chứa thành phần Pseudoephedrine hay Phenylephrine được sử dụng để trị nghẹt mũi có thể làm tăng đường máu; thuốc tránh thai đường uống chứa estrogen có thể gây rối loạn đường máu của cơ thể do ảnh hưởng đến cơ chế sử dụng insulin.

Uống rượu: Trong thành phần rượu có chứa nhiều carb nên ban đầu sẽ làm tăng đường huyết của bạn. Tuy nhiên, nồng độ này có thể giảm sau khi uống khoảng 12 giờ.

Chế độ ăn không khoa học: Ăn quá nhiều tinh bột, chất tạo ngọt nhân tạo, đồ ăn dầu mỡ, giàu chất béo... cung cấp lượng đường lớn vào cơ thể là nguyên nhân tăng đường huyết. Điều này buộc tuyến tụy phải tăng sản xuất insulin để điều hòa lượng đường này. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ là nguyên nhân xảy ra đề kháng insulin dẫn đến đái tháo đường.

Căng thẳng, stress thường xuyên: Khi bạn cảm thấy căng thẳng, stress trong công việc và đời sống, cơ thể sẽ giải phóng ra các hormon làm tăng đường huyết. Hiện tượng này rất hay gặp ở những người trưởng thành, làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên ở người đã bị bệnh sẽ làm cho tình trạng nặng nề hơn. Do vậy, bạn nên có chế độ làm việc phù hợp, học cách thư giãn, tập hít thở sâu và tập luyện thể dục, thể thao đều đặn.

Xem thêm: Tiểu đường có thể dẫn đến suy thận không?

IV. Tăng đường huyết gây ra các biến chứng nào?

1. Biến chứng lâu dài

Giữ lượng đường trong máu của bạn ở mức ổn định có thể giúp ngăn ngừa nhiều biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường. Các biến chứng lâu dài của bệnh tăng đường huyết không được điều trị có thể bao gồm: Bệnh tim mạch; tổn thương dây thần kinh (bệnh thần kinh) gây đau do lạnh hoặc mất cảm giác ở chân, rụng lông chân hoặc rối loạn chức năng cường dương; tổn thương thận (bệnh thận do tiểu đường) hoặc suy thận;

Thiệt hại cho các mạch máu của võng mạc (bệnh võng mạc tiểu đường), có khả năng dẫn đến mù lòa; nhìn mờ do đục thủy tinh thể và bị tổn thương mắt; các vấn đề về chân do dây thần kinh bị tổn thương hoặc lưu lượng máu kém có thể dẫn đến nhiễm trùng da nghiêm trọng, loét và trong một số trường hợp nghiêm trọng, phải cắt cụt chân; các vấn đề về xương khớp; nhiễm trùng răng và nướu; các vấn đề dạ dày và đường ruột như táo bón mãn tính hoặc tiêu chảy.

2. Các biến chứng khẩn cấp

Nếu lượng đường trong máu tăng đủ cao hoặc trong một thời gian dài, nó có thể dẫn đến các biến chứng khẩn cấp như:

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường. Nhiễm toan ceton là tình trạng lượng đường trong máu tăng cao, dẫn đến tạo ra các axit độc hại được gọi là xeton. Xeton dư thừa tích tụ trong máu và cuối cùng “tràn” vào nước tiểu. Nếu không được điều trị, nhiễm toan ceton do tiểu đường có thể dẫn đến hôn mê tiểu đường và đe dọa tính mạng.

Trạng thái tăng siêu âm đường huyết. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể sản xuất insulin, nhưng nó không hoạt động bình thường. Mức đường huyết có thể trở nên rất cao, lớn hơn 1.000 mg/dL (55,6 mmol/L). Glucose dư thừa sau đó tràn vào nước tiểu, gây ra hiện tượng đi tiểu nhiều hơn. Nếu không được điều trị, trạng thái tăng siêu âm đường huyết của bệnh tiểu đường có thể dẫn đến mất nước, hôn mê và đe dọa tính mạng.

V. Làm thế nào để phòng ngừa tăng đường huyết?

Để phòng ngừa chứng tăng đường huyết, bạn nên chủ động áp dụng các biện pháp sau: Chế độ ăn ít carbohydrate, hạn chế đường và các thực phẩm nhiều đường, tinh bột; duy trì cân nặng hợp lý, giảm cân, tránh béo phì; luyện tập thể dục thường xuyên, đều đặn: lối sống ít vận động làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Người bệnh nếu thường xuyên luyện tập thể thao cũng sẽ giúp kiểm soát đường máu tốt hơn. Không sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, rượu bia và các chất khác có hại cho sức khỏe tim mạch và đường huyết. Kiểm tra đường huyết thường xuyên, nhất là khi cảm thấy cơ thể có các dấu hiệu bất thường.