1. Phục hồi chức năng sản phụ khoa là để chăm sóc tốt hơn cho người phụ nữ

Thưa BS, xu hướng hiện nay, các bệnh viện sản khoa chỉ tập trung vào các dịch vụ sinh, chăm sóc em bé sau sinh mà vô tình quên mất người mẹ cũng cần được chăm sóc. Quan điểm của BS về vấn đề này như thế nào ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Trong 100 năm trở lại đây vai trò của của người phụ nữ trong gia đình và xã hội có sự thay đổi lớn. Khi Việt Nam còn phong kiến phụ nữ chỉ được ngồi dưới bếp không được chung mâm, nhưng hiện nay phụ nữ đã trở thành “nóc nhà”, họ được tôn trọng, tự do, chăm sóc sức khỏe, mua sắm… và được sống đúng theo ý muốn của họ.

Cho nên, vấn đề phục hồi chức năng (PHCN) sản phụ khoa là để phục vụ cho người phụ nữ, trước đây sau khi sinh người phụ nữ phải về nhà, ở cữ, không được ra nắng, không được tắm, nhưng nhìn về vai trò của người phụ nữ trong xã hội sẽ thấy được tầm quan trọng của PHCN sản phụ khoa.

Hiện nay người mẹ cần được quan tâm, chăm sóc về cả sức khỏe, tinh thần và hạnh phúc trong gia đình, sự tự tin trong xã hội.

Trước đây ngành PHCN sản phụ khoa không được nhắc tới, sau này một số nơi bắt đầu tập són tiểu sàn chậu nhưng giới hạn ở mức rất nhỏ, khi chúng tôi được học tập về PHCN sản phụ khoa tại Mỹ, chúng tôi nhận thấy có rất nhiều vấn đề không chỉ riêng phục hồi sàn chậu, són tiểu sau sinh.

2. Có phải khi đau yếu nặng nề mới cần phục hồi chức năng?

Nhiều người nhắc đến PHCN lại cảm thấy rằng “Tôi chưa nặng đến mức đó”. Thực tế, PHCN là gì, liệu chỉ có dành cho những trường hợp nặng? Với sản khoa, PHCN cần hiểu sao cho đúng ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Có thể hiểu PHCN một cách đơn giản, ví dụ một người bị đau cột sống và giới hạn chức năng vận động, bệnh nhân đó cần phải PHCN cột sống, giải quyết vấn đề đau. Vì vậy khi có vấn đề tại một cơ quan trên cơ thể, đặc biệt là hệ cơ xương khớp, hệ cơ, cơ quan sinh sản… bị giới hạn vận động cần tập PHCN, không nên đợi đến khi tình trạng trở nên nặng mới bắt đầu tập phục hồi.

Một vấn đề cần chú ý, vật lý trị liệu là một phần của PHCN, do đó quan niệm tập PHCN khi bệnh nặng là sai, chỉ cần có ảnh hưởng đến chức năng cuộc sống, người bệnh cần đi phục hồi ngay.

Ví dụ như nhân viên văn phòng thường gặp tình trạng đau cổ vai gáy làm mất năng lượng, không làm việc được, cơ thể uể oải, cần PHCN ngay không nên đợi đến khi thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống cổ hay một vấn đề nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh đó hiện nay Việt Nam đã mở cửa tiếp cận với nền y học thế giới, internet phát triển dễ dàng trong việc tham khảo các tài liệu bên y tế nước ngoài về các thông tin tập PHCN.

3. TOP những nhóm người cần phục hồi chức năng sản phụ khoa

Những nhóm phụ nữ nào nên phục hồi chức năng sản phụ khoa?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Khi nhắc tới sản phụ khoa nghĩa là người phụ nữ đóng vai trò là bệnh nhân chính, bao gồm tất cả các nhóm gồm thiếu nữ, phụ nữ trước sinh, phụ nữ mang thai, phụ nữ sau sinh, phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh.

Một số ví dụ về các nhóm cần tập PHCN sản phụ khoa như:

Đối với thiếu nữ dậy thì muộn, cần có một số bài tập để tăng cường chức năng buồng trứng, điều trị kích thích buồng trứng hoạt động.

Nhóm phụ nữ mang thai có rất nhiều vấn đề từ lúc nghén, không ăn uống được, đau lưng, đau cổ vai gáy, sa tử cung trong thai kỳ. Ở giai đoạn tam cá nguyệt cuối bụng to làm chèn lên cơ hoành gây khó thở ở mọi tư thế, nhu cầu oxy cho mẹ và cho thai nhi bị thiếu hụt, người mẹ cảm thấy mệt mỏi, uể oải… Những vấn đề này với việc can thiệp PHCN hoàn toàn có thể xử lý.

Ngoài ra vấn đề đau lưng ở người phụ nữ trong thai kỳ tại các bài báo cáo khoa học không đơn giản chỉ giãn cơ sau cột sống có thể giải quyết được tình trạng đau lưng. Khi có thai tử cung nằm phía trước, bụng ngày càng lớn, tử cung sẽ đè lên khung chậu làm xoay khung chậu, bẻ cong cột sống khiến người mẹ có cảm giác đau, khó chịu và giới hạn vận động.

Do đó khi có bất kỳ lực tác động lên cột sống, đau là cảm giác xuất hiện đầu tiên, thứ hai là khi cột sống thay đổi trạng thái, cơ thể sẽ thay đổi phản vệ, siết các cơ để giữ lại, điều này vô tình làm các cơ cạnh sống siết chặt vào nhau gây cảm giác như bị thoát vị đĩa đệm, còn người đã bị thoát vị đĩa đệm trước đó tình trạng sẽ nặng hơn, một số phụ nữ mang thai đau cả thần kinh tọa và đĩa đệm.

Khi đó đi massage chỉ giãn được cơ cạnh sống, không can thiệp được bộ phần khác giúp giãn tạm thời, tuy nhiên nguyên nhân gốc do khung chậu xoay làm mất cân bằng cơ kết hợp với lười vận động đến khi phát hiện tình trạng đã nặng hơn.

Một số vấn đề khác như khi người phụ nữ sau sinh, đặc biệt là sinh qua ngả âm đạo sẽ gây tổn thương đường sinh dục, có thể do thai lớn, rách lớp cùng chậu và rách khớp mô, rách tầng sinh môn và có sẹo ở vùng này, hoặc thai lớn kéo cả tử cung của người phụ nữ ra ngoài, mặc dù nhét lại nhưng sẽ bị sa tử cung, sa âm đạo, sàn chậu yếu như đáy túi… Nếu không phục hồi sẽ gặp rất nhiều vấn đề khi lớn tuổi như tiểu són, tử cung, âm đạo sa xuống thập thò ra ngoài, đặc hiệt là người phụ nữ sinh nhiều lần, tử cung sa ra ngoài cạ vào quần lót rất khó chịu, niêm mạc kích thích, không làm việc được và mất tự tin, không còn thoải mái.

Bên cạnh đó khi mang thai, tử cung tăng thể tích lên gần 400 lần, kích thước bình thường chỉ từ 4-6cm vuông, do đó cần tập phục hồi tử cung và buồng trứng sau sinh. Nếu sinh mổ phải rạch bụng sau đó vào trong cần rạch thêm tử cung mới lấy được em bé ra, vết rạch tử cung nếu hơi quá sẽ bị hình thành sẹo trong ổ bụng gây dính ruột, làm rối loạn tiêu hóa, tắc ruột, có thể phải đi mổ, PHCN sản phụ khoa sẽ giúp tách sẹo, chống dính sẹo trong ở bụng.

Ngoài ra còn có vết sẹo trên tử cung có vết khuyết, vết lõm ở tử cung, gây ứ đọng dịch, những người gặp vấn đề này có thể bị vô sinh thứ phát. PHCN sản phụ khoa có các phương pháp làm sẹo đầy lên, hoặc sẹo ngoài bụng, cần làm lành sẹo đẹp, không để dính thành sẹo lồi, sẹo lõm mất thẩm mỹ.

Tiếp theo là nhóm phụ nữ tiền mãn kinh, các vấn đề suy sinh dục, suy buồng trứng của người phụ nữ đến sớm như tắt kinh sớm, âm đạo khô, ngứa… sẽ có các phương pháp phục hồi vấn đề này làm tăng tuần hoàn và kích thước buồng trứng để kéo dài tuổi thanh xuân.

Tuổi mãn kinh có các vấn đề như loãng xương sẽ có các bài tập PHCN về loãng xương.

Tuy nhiên tại Việt Nam, PHCN sau sinh chưa phổ biến nên có các trường hợp người lớn tuổi đến lúc có con đi đẻ mới bắt đầu PHCN sau sinh, giai đoạn này sàn chậu đã yếu, bị bung ra, tiểu són, đây là hậu quả của giai đoạn trước đó người phụ nữ không PHCN sau sinh sớm.

Tóm lại, PHCN sau sinh là ngành hấp dẫn, ở nước ngoài có riêng một kênh cho phục hồi sản phụ khoa vì những yếu tố có liên quan đến phụ nữ, tình yêu, tình dục luôn gây ra sự tò mò và hấp dẫn cho công chúng.

4. Khi nào phụ nữ cần đi khám nội tiết tố, khi nào cần phục hồi chức năng sản phụ khoa?

Tại Việt Nam, các vấn đề về phụ nữ được đặt lên hàng đầu là nội tiết tố, không nghĩ đến PHCN tiền mãn kinh, mãn kinh, dậy thì sớm, dậy thì muộn… luôn được đặt ra câu hỏi có phải do nội tiết tố hay không.

Vậy khi nào cần đi khám do nội tiết tố, khi nào cần đi PHCN, thưa BS?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Trước đây có phương pháp dùng thuốc để kích trứng, nhưng hiện nay việc tăng cường nội tiết tố, điều hòa kinh nguyệt, điều hòa vùng chậu không dùng thuốc nằm trong lĩnh vực PHCN.

Ví dụ một bé gái dậy thì muộn có thể áp dụng phương pháp không dùng thuốc, tăng cường kích thích buồng trứng, nội tiết tố, kích thích dậy thì sớm, hoặc bệnh nhân suy buồng trứng (mãn kinh sớm) sẽ có các phương pháp kích thích buồng trứng tiếp tục hoạt động để kéo dài tuổi thanh xuân cho chị em.

Ngay cả IVF, đến nay chưa nghe nói về PHCN trong hiếm muộn nhưng theo nghiên cứu khoa học, PHCN hiếm muộn tại nước ngoài hiện nay đã trở thành phương pháp điều trị. Một số phương pháp PHCN trong IVF như làm dày niêm mạc tử cung, dồn máu xuống vùng chậu, dùng vật lý, từ trường laser để kích thích buồng trứng giúp buồng trứng tăng sinh, kích thích các nang ngủ trưởng thành để có trứng…

5. Phục hồi chức năng sản phụ khoa giúp ngăn ngừa suy buồng trứng sớm

Hiện nay có nhiều bài báo nói về suy buồng trứng sớm, nghĩa là kể cả khi người phụ nữ chưa đến giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh mà trước khi sinh sản phụ nữ có thể gặp vấn đề này, vậy PHCN có cứu vớt được cho các trường hợp này không, thưa BS?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Đến nay chúng tôi đã làm 2-3 ca suy buồng trứng tại Việt Nam và đều thành công, trước đó bệnh nhân bị suy buồng trứng, không có trứng, đã kích thích bằng thuốc 2-3 kỳ nhưng không thành công, khi qua liệu trình điều trị của bác sĩ bệnh nhân có được 4-5 trứng to.

Phần 2: Chuyên gia từ Mỹ tư vấn cách giảm cân tuyệt vời cho phụ nữ sau sinh