1. Nên chăm sóc người lớn tuổi như thế nào để hạn chế nguy cơ mắc bệnh trong thời tiết giao mùa như hiện nay?

Thời tiết dạo gần đây thay đổi, mẹ em 65 tuổi bị cảm lạnh, người mệt mỏi. Xin hỏi BS, với điều kiện thời tiết như hiện nay, nên chăm sóc người lớn tuổi như thế nào để hạn chế nguy cơ mắc bệnh nhất ạ?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Trong những ngày cuối năm, thời tiết liên tục thay đổi, nắng mưa thất thường. Để bảo vệ sức khỏe cho người lớn tuổi trong gia đình ở giai đoạn thời tiết chuyển mùa, đầu tiên là nếu ở người lớn tuổi có bệnh nền kèm theo, chắc chắn bắt buộc con, cháu phải cho ông bà hoặc cha mẹ mình dùng thuốc đúng lịch để kiểm soát hiệu quả các bệnh lý nền. Nếu có tăng huyết áp phải kiểm soát để huyết áp bình thường. Trong trường hợp người lớn tuổi có bệnh đái tháo đường hay phổi cần phải điều trị để bệnh thật ổn định.

Thứ hai là người lớn tuổi cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý. Thứ ba là cần duy trì nhiệt độ xung quanh thật ổn định, vào thời tiết nắng nóng, chúng ta thường có xu hướng ở trong phòng máy lạnh. Khi đang ở nơi có nhiệt độ thấp, việc thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ khiến cho cơ thể dễ mắc bệnh. Do đó, khi từ trong phòng máy lạnh ra ngoài, tốt nhất nên tắt máy lạnh trước và ngồi một lúc để cơ thể hạ nhiệt xuống bằng với nhiệt độ bên ngoài, sau đó hãy ra khỏi phòng. Quy tắc này có thể áp dụng chung cho tất cả đối tượng trong gia đình.

Khi thời tiết chuyển lạnh, tất cả mọi người ở mọi lứa tuổi đều cần giữ ấm cơ thể trước khi ra ngoài tiếp xúc với không khí lạnh. Nếu sinh sống tại TPHCM, với chất lượng không khí khá ô nhiễm, chú ý khi ra ngoài cần đeo khẩu trang, điều này giúp phòng tránh được những nguy cơ mắc các bệnh lý về hô hấp từ bên ngoài, ví dụ như cảm lạnh hoặc những dạng dịch bệnh liên quan đến đường hô hấp.

Bên cạnh đó, đối với người lớn tuổi cần duy trì chế độ tập thể dục phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân. Nên duy trì một cuộc sống tinh thần thật khỏe mạnh, luôn kết nối cùng với con cháu trong gia đình và kết nối với những người lớn tuổi khác. Ngoài ra, có một yếu tố cần cân nhắc, đó chính là tiêm ngừa vắc cin phòng bệnh.

Tuy không đề cập nhiều đến vai trò của vắc xin nhưng đối với người lớn tuổi, đặc biệt ở những người có bệnh nền về hô hấp cần cân nhắc lựa chọn loại vacxin phù hợp đối với cơ thể. Bên cạnh chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt, việc tiêm ngừa vacxin sẽ giúp cho hệ miễn dịch của cơ thể được hoạt động tốt hơn và phòng chống được các tác nhân gây bệnh khác.

2. Dòng sản phẩm có thành phần sữa non liệu có gây đầy bụng khó tiêu?

BS ơi, em thấy Nutifood ra mắt sản phẩm Värna Colostrum - bổ sung sữa non cho người lớn, để tăng sức đề kháng nhanh. Em muốn mua biếu bà, nhưng có thắc mắc:

- Sữa non cho người lớn có khác gì sữa non cho trẻ nhỏ không ạ?

- Từ bao nhiêu tuổi thì có thể sử dụng được Värna Colostrum ạ? Sữa non liệu có gây đầy bụng khó tiêu không ạ, vì đây là vấn đề em lo nhất khi mua sữa cho người lớn tuổi?

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân trả lời: Sữa non cho người lớn tuổi khác với sữa non cho trẻ nhỏ ở sữa nền. Sữa non là một phần để bổ sung vào thành phần của sữa, không phải là một dạng sữa dành riêng cho người lớn tuổi. Dòng sữa Värna có thành phần không phải toàn bộ đều là sữa non. Trong công thức điều chế, nhà sản xuất sẽ bổ sung một phần nhất định chứa sữa non để phù hợp và tăng cường hệ miễn dịch.

Chính vì vậy, khi chọn sữa và có nhu cầu bổ sung sữa non nên xem xét thông tin trên trên sản phẩm theo nhãn hàng ghi sử dụng cho người lớn tuổi là phù hợp có thể lựa chọn cho người lớn tuổi. Ở loại sữa có thành phần sữa non dành cho trẻ nhỏ sẽ được chỉ định dành riêng cho trẻ, khi lựa chọn sản phẩm bổ sung chất nên lưu ý những điều này.

Không phải tất cả dòng sản phẩm sữa non đều có thành phần là sữa non, vì vậy sản phẩm sữa nền là dùng cho người lớn hay trẻ nhỏ, nhà sản xuất đều in thông tin cụ thể trên bìa sản phẩm và đã thực hiện nghiên cứu chế biến phù hợp cho từng đối tượng thích hợp. Đối với dòng sản phẩm Värna có bổ sung sữa non sẽ phù hợp cho trẻ từ 10 tuổi trở lên và có thể yên tâm sử dụng.

Dòng sản phẩm sữa non rất dễ hấp thu và tiêu hóa, điểm đặc biệt trong thành phần của sữa non là rất ít chất béo, phù hợp với cả trẻ sơ sinh, rất tốt cho việc tiêu hóa ở trẻ. Về thành phần sữa non được bổ sung trong các loại sản phẩm sữa, cần phải xem thêm thông tin và xác định sữa nền của dòng sản phẩm. Điểm đặc biệt trong dòng sản phẩm sữa Värna là không chứa Lacto, điều này giúp dễ dung nạp hơn và bổ sung các Probiotic, làm tăng sự hấp thu ở đường tiêu hóa, người sử dụng không cần lo ngại về vấn đề đầy bụng và khó tiêu.

3. Hệ miễn dịch kép là gì và có vai trò như thế nào?

Trong Värna Colostrum em thấy nhắc về hệ miễn dịch kép. Em muốn hỏi rõ hệ miễn dịch kép là như nào? Nhờ BS giải thích giúp ạ.

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Về hệ miễn dịch kép, có thể giải thích đơn giản trong Värna sẽ có thành phần sữa non và có Immunel. Thành phần sữa non sẽ chứa số lượng kháng thể nhiều hơn so với thành phần sữa thông thường như BS Vân đã chia sẻ ở trên. Bên cạnh đó, Immunel là một phân đoạn, 1 loại protein, là 1 phân đoạn sữa non có trọng lượng phân tử thấp.

Phân đoạn sữa non có trọng lượng phân tử thấp Immunel sẽ làm tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch bên trong cơ thể và sẽ làm tăng cường tất cả các thành phần của hệ miễn dịch. Tăng cường về chức năng của tế bào miễn dịch, đồng thời cũng làm tăng số lượng tế bào lympho, qua đó sẽ giúp cho cơ thể có thêm một hàng rào miễn dịch để chống lại các vi sinh vật. Việc kết hợp điều chế sản phẩm có thành phần sữa non và Immunel được gọi là thành phần chứa miễn dịch kép.

4. Hai thành phần MUFA và PUFA có trong sữa mang lại lợi ích gì cho sức khỏe của người tăng huyết áp?

Thưa BS, ba em 56 tuổi, bị tăng huyết áp 2 năm nay. Người có bệnh tăng huyết áp như ba em có dùng được Värna Colostrum không ạ. Em thấy sữa có MUFA, PUFA, hai thành phần này là gì vậy ạ và có lợi ích gì cho sức khỏe của người tăng huyết áp, thưa BS?

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân trả lời: Đối với trường hợp ba của bạn thính giả trên, việc sử dụng sản phẩm Värna Colostrum sẽ rất tốt và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe nên bạn có thể yên tâm. Đối với người bệnh tăng huyết áp cần cân bằng lượng muối (Natri) nạp vào cơ thể mỗi ngày và bổ sung Canxi.

Trong sữa Värna có bổ sung Canxi với hàm lượng khá tốt, đặc biệt trong thành phần của sữa có MUFA - chất béo không no một nối đôi và PUFA - chất béo không no nhiều nối đôi. Theo nghiên cứu cho thấy với chế độ ăn thông thường của một người rất dễ thiếu 2 loại chất này, thông thường cơ thể sẽ dư chất béo Omega 6 (có nhiều trong dầu ăn). Chất béo 1 nối đôi MUFA có nhiều trong dầu ô liu và bơ, chất béo nhiều nối đôi PUFA có nhiều trong các loại hạt như óc chó, hạt chia, các loại cá ở vùng biển sâu,…

Nhiều nghiên cứu cho thấy hai nhóm chất béo này có lợi cho việc hỗ trợ trong các bệnh lý về tim mạch. Đặc biệt là Omega3 (PUFA) sẽ có hiệu quả trong việc tăng cường hệ miễn dịch. Việc bổ sung thêm những sản phẩm sữa có chứa hai hợp chất này sẽ mang lại nhiều lợi ích tốt cho cơ thể. Bữa ăn hàng ngày từ cơm, thịt, cá, rau, củ có thể không cân bằng và không đầy đủ, vì vậy nên uống thêm sữa để bổ sung thêm các dưỡng chất, được khuyên dùng cho người lớn tuổi.

5. 5 yếu tố quan trọng cần lưu ý trong việc tăng sức đề kháng cho người lớn tuổi

Thưa BS, chúng ta có thể tăng sức đề kháng cho người lớn tuổi bằng những cách nào ạ?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Đối với việc tăng cường sức đề kháng cho người lớn tuổi, có thể hiểu cơ thể con người giống như một ngôi nhà. Để ngôi nhà có thể chống lại các loại vi sinh vật, điều quan trọng nhất là ngôi nhà cần phải vững vàng và cơ thể phải khỏe mạnh, hệ miễn dịch sẽ chính là nền tảng tạo nên sức đề kháng để chống lại các loại vi sinh vật.

Để tăng cường sức đề kháng cho người lớn tuổi sẽ có 5 yếu tố có thể đề cập đến khi muốn tăng về hệ miễn dịch và sức đề kháng. Đầu tiên là vấn đề về dinh dưỡng, cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ các vi chất dinh dưỡng và bổ sung thêm những dưỡng chất cần thiết từ bên ngoài, ví dụ như sữa.

Vấn đề thứ hai cần quan tâm chính là duy trì một thói quen vận động, tập thể dục hợp lý, phù hợp với tình trạng bệnh lý  và sức khoẻ của bản thân. Thứ ba là cần chú ý đến vấn đề sức khỏe thể chất, nếu có bệnh nền, nên điều trị để có một cuộc sống chất lượng tốt. Nếu có một sức khỏe bình thường nên khám sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng đến 1 năm.

Thứ tư, cần chú ý đến vấn đề sức khỏe về mặt tinh thần, có nhiều cách để kết nối với gia đình và người thân để duy trì một đời sống tinh thần vui vẻ và lạc quan. Đây là một trong những yếu tố giúp cho người lớn tuổi có một nền tảng vững chắc.

Ngoài ra, những yếu tố khác cũng góp một phần không nhỏ đến việc hỗ trợ tăng sức đề kháng cho người lớn tuổi như vấn đề về giấc ngủ và cân nhắc tiêm ngừa vacxin để củng cố cho hệ miễn dịch. Bên cạnh 4 yếu tố nêu trên, vấn đề cuối cùng phải lưu ý là nên tránh những thói quen không tốt gây hại cho sức khỏe như hút thuốc lá, uống rượu bia quá nhiều hoặc có một chế độ ăn quá mặn hay quá béo.

Cần cố gắng điều chỉnh và giảm dần những thói quen không tốt để có một cuộc sống cân bằng. Khi cân bằng đủ 5 yếu tố sẽ đặt một nền tảng giúp cho hệ miễn dịch được khoẻ mạnh, làm tăng sức đề kháng của cơ thể để chống lại các bệnh lý từ bện ngoài.

6. Bao nhiêu ly sữa mỗi ngày là đủ để tăng cường sức đề kháng cho người lớn tuổi?

BS cho em hỏi, người lớn tuổi nên uống bao nhiêu ly sữa mỗi ngày thì đủ để tăng cưởng đề kháng ạ.

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân trả lời: Đối với việc uống sữa sẽ tuỳ theo tình trạng cũng như nhu cầu riêng của mỗi người. Tuy nhiên, trung bình một người có thể uống từ 1-2 ly sữa mỗi ngày là tốt nhất. Với những người bị ốm, đặc biệt ở người lớn tuổi khi mắc bệnh, không ăn, uống được, có thể dùng những loại sữa cân đối các thành dinh dưỡng để thay thế các bữa ăn trong ngày, có thể uống sữa từ 4-5 lần. Với trường hợp người bệnh còn có thể ăn những món mềm nhẹ như cháo, có thể bổ sung từ 1-2 ly sữa mỗi ngày.

7. Thời điểm nào người lớn tuổi nên uống sữa là tốt nhất?

Thưa BS, người lớn tuổi nên uống sữa vào thời điểm nào là tốt nhất ạ (trước hay sau bữa ăn chính, bữa ăn phụ…)? Pha sữa nên dùng nước nóng, nước ấm hay nước nguội tốt hơn, và vì sao?

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân trả lời: Việc uống sữa trước bữa ăn hay sau bữa ăn sẽ tuỳ thuộc vào thể trạng của mỗi người. Đối với những người có thể trọng dư cân, có thể dùng sữa để thay thế cho bữa ăn hoặc sẽ uống trước khi ăn để sau khi ăn sẽ giảm bớt được lượng ăn, tổng năng lượng đưa vào sẽ ít hơn.

Đối với những người có thể trạng gầy, dinh dưỡng kém, muốn tăng cân, tăng cường dinh dưỡng sẽ uống sữa sau khi ăn để sau khi ăn đầy đủ và uống vào sẽ bổ sung thêm một phần năng lượng. Đối với những người có thể trọng trung bình tốt, cân nặng chuẩn có thể uống sữa sau khi ăn hoặc trước khi ăn đều được.

Có những trường hợp, đường tiêu hóa rất nhạy cảm, khi uống sữa vào sẽ gây sôi bụng và không tiêu, cảm thấy không dung nạp được tốt. Khuyến cáo cho trường hợp này là nên uống sau khi ăn, giúp giảm bớt triệu chứng rối loạn tiêu hóa hơn so với lúc bụng đói.

Cần lưu ý, khi uống sữa vào buổi tối, không nên uống quá trễ, ít nhất là trước khi đi ngủ và tối thiểu là 2 giờ đồng hồ. Nếu uống sữa quá muộn, cách 1 giờ sau đó ngủ ngay, ở người lớn tuổi khi ngủ sẽ rất dễ gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày gây ra viêm phổi hít, ho về đêm, điều này không tốt cho sức khỏe.

Việc pha sữa nên tuân thủ theo hướng dẫn cách pha của nhà sản xuất, tuỳ theo loại sữa. Thông thường những loại sữa bột sẽ được pha ở nhiệt độ 50-70 độ C. Riêng những loại sữa đã thuỷ phân sẽ có nhiệt độ pha thấp hơn, từ 30-50 độ C. Do đó, nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của sản phẩm trước khi sử dụng để có cách pha đúng với từng loại sữa.

8. Nên chọn loại sữa có độ ngọt như thế nào để không ảnh hưởng đến sức khỏe người lớn tuổi?

Em mua sữa cho mẹ nhưng thấy nhiều loại ngọt quá. Không biết là với sữa, chúng ta nên chọn độ ngọt như thế nào để không ảnh hưởng đến sức khỏe ạ? Mẹ em không bị tiểu đường gì hết ạ. Em cảm ơn BS. 

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân trả lời: Đối với trường hợp của mẹ bạn, không phải người lớn tuổi không mắc bệnh tiểu đường có nghĩa là được thoải mái ăn uống đồ ngọt. Do đó, nên lưu ý hạn chế chất đường để phòng ngừa bệnh, chất đường là một dạng Calorie rỗng không có lợi cho sức khỏe, vì vậy nên hạn chế sử dụng thực phẩm có lượng đường cao.

Trong việc lựa chọn sản phẩm nên đọc thông tin trước khi sử dụng, cần xem trong thành phần của sữa có chứa đường hay không. Nhà sản xuất có thể không ghi rõ thành phần sữa có chứa bao nhiêu phần trăm đường. Nếu không thích uống ngọt, bạn có thể chọn sản phẩm ghi thông tin không có đường. Không có đường không có nghĩa là không có Carbohydrate và nên đọc thêm thành phần dinh dưỡng bên dưới của các chất bổ sung vào.

Thông thường, các loại sữa tươi hoặc sữa công thức được chế biến cho người lớn tuổi, nếu không bỏ đường vào, trong thành phần sữa tự nhiên cũng sẽ có một phần Carbohydrate nhưng độ ngọt rất nhẹ, dùng thoải mái và không đáng ngại. Tuỳ theo khẩu vị để xem xét lựa chọn sản phẩm phù hợp, do mỗi một loại sữa có một hàm lượng, độ ngọt khác nhau. Đặc biệt là các loại sữa tươi có đường, thường sẽ ngọt nhiều, nếu không thích uống ngọt có thể chọn loại không đường.

Người lớn tuổi không nên uống những loại sản phẩm có bổ sung đường. Các dòng sản phẩm sữa được các công ty đặc chế dành riêng cho người lớn tuổi sẽ luôn lưu ý hạn chế đường trong thành phần công thức. Chính vì vậy, không cần quá lo ngại về lượng đường trong các sản phẩm sữa dành cho người lớn tuổi.

Phần 1: Tuổi càng cao, hiện tượng thoái hóa miễn dịch càng lớn

Phần 2: Nên làm gì để tạo hàng rào miễn dịch cho người lớn tuổi?