1. Suy tuyến sinh dục ở nam giới là gì?

Suy sinh tuyến dục nam là một hội chứng khá phổ biến, chiếm gần nửa số nam giới tuổi từ 40 - 65. Suy tuyến sinh dục nam khởi phát muộn và thường “bị bỏ quên” trong nhiều năm cũng vì triệu chứng mơ hồ và khác nhau tùy từng người. Nam giới từ 40 - 55 tuổi có thể sẽ trải qua hiện tượng tương tự với mãn kinh ở phụ nữ, gọi là tắt dục nam hoặc mãn dục nam. 

Hiện nay, hiện tượng này được gọi bằng các thuật ngữ mới như suy giảm một phần androgen ở nam giới đứng tuổi hay suy tuyến sinh dục nam khởi phát muộn. Suy sinh dục nam có thể là thứ phát bởi một bệnh hệ thống, bởi sự lạm dụng các loại thuốc hoặc bị một bệnh lý ở hệ sinh dục, tiết niệu và nội tiết hoặc chỉ bởi tâm lý, trong đó người đàn ông không thể đạt được sự cương dương, sự xuất tinh hoặc cả hai.

2. Nguyên nhân nào gây ra suy tuyến sinh dục ở nam giới?

Suy tuyến sinh dục nam được chia thành hai loại cơ bản là nguyên phát và thứ phát. Tùy từng loại cụ thể mà nguyên nhân gây bệnh có thể khác nhau.

a. Suy tuyến sinh dục nam nguyên phát

Suy tuyến sinh dục nam nguyên phát thường bắt nguồn từ những vấn đề ở tinh hoàn. Các nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng này bao gồm: hội chứng Klinefelter, tình trạng tinh hoàn lạc chỗ, viêm tinh hoàn do quai bị, giãn tĩnh mạch thừng tinh, chấn thương tinh hoàn, các phương pháp điều trị ung thư.

b. Suy tuyến sinh dục nam thứ phát

Tình trạng này xảy ra khi tinh hoàn không hoạt động bình thường do các vấn đề ở tuyến yên hoặc vùng dưới đồi. Hội chứng Kallmann, rối loạn tuyến yên, tình trạng viêm nhiễm ở tuyến yên và vùng dưới đồi, béo phì, HIV/AIDS hoặc tác dụng phụ của thuốc là những nguyên nhân gây suy tuyến sinh dục nam thứ phát.

3. Những biểu hiện và triệu chứng của suy tuyến sinh dục nam giới là gì?

Do có các dấu hiệu không rõ ràng và biểu hiện ở mỗi người có thể khác nhau nên suy tuyến sinh dục nam dễ bị bỏ quên. Tương tự như thời kỳ tiền mãn kinh của phụ nữ, nam giới trong độ tuổi từ 40 - 55 cũng sẽ trải qua một hiện tượng mãn dục hay tắt dục nam. Tình trạng này còn được biết đến với những tên gọi khác như suy tuyến sinh dục nam khởi phát muộn hoặc suy giảm một phần androgens ở phái mạnh.

Các dấu hiệu và triệu chứng của suy tuyến sinh dục nam sẽ khác nhau tùy từng thời điểm xuất hiện.

a. Trong giai đoạn bào thai

Việc cơ thể trẻ không sản xuất đủ testosterone trong giai đoạn bào thai sẽ gây ảnh hưởng đến sự phát triển của các cơ quan sinh dục ngoài. Suy tuyến sinh dục bẩm sinh khởi phát trong ba tháng đầu thai kỳ dẫn đến việc biệt hóa giới tính không đầy đủ, trẻ sinh ra có bộ phận sinh dục nữ hoặc bộ phận sinh dục không rõ ràng. Nếu xảy ra trong ba tháng giữa hoặc cuối thai kỳ, sự thiếu hụt testosterone có thể dẫn đến tình trạng dương vật nhỏ hoặc tinh hoàn lạc chỗ (tinh hoàn ẩn).

b. Trong tuổi dậy thì

Suy tuyến sinh dục nam có khả năng làm chậm quá trình dậy thì hoặc khiến bé trai phát triển bất thường. Theo đó, sự thiếu hụt testosterone sẽ gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển của giọng nói, cơ, lông, dương vật và tinh hoàn ở nam giới. Tình trạng này cũng thúc đẩy sự tăng trưởng của mô vú và khiến ngực nở nang.

Xem thêm: Top 6 Bác sĩ Nam khoa giỏi chuyên môn tại TPHCM

c. Sau tuổi dậy thì

Ở nam giới trưởng thành, tình trạng suy tuyến sinh dục sẽ làm thay đổi một số đặc điểm thể chất và gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản bình thường. Người bệnh có thể nhận thấy các triệu chứng như:

- Giảm ham muốn tình dục.

- Rối loạn cương dương.

- Giảm khối lượng cơ.

- Teo tinh hoàn.

- Giảm phát triển lông trên mặt và cơ thể.

- Phát triển mô vú (nữ hóa tuyến vú, vú to ở nam giới).

- Loãng xương.

- Thay đổi cảm xúc và tinh thần, lo lắng, trầm cảm.

- Bốc hỏa, vã mồ hôi.

- Thiếu năng lượng, giảm khả năng tập trung và ghi nhớ.

Suy tuyến sinh dục khởi phát muộn thường kèm với giảm testosteron. Hầu như bất kỳ nam giới nào ngoài 40 tuổi cũng giảm testosteron, nhưng mỗi người có biểu hiện mỗi khác.

Mặc dù nồng độ testosteron ở nam giới giảm theo tuổi nhưng không phải ai cũng giống nhau. Hậu quả của testosteron thấp là làm giảm hoạt động tình dục, thay đổi thói quen, tâm lý, xúc cảm, giảm khối lượng và sức mạnh cơ, tăng khối lượng mỡ ở bụng và phần trên cơ thể, loãng xương, đau lưng, nguy cơ tim mạch.

Sang chấn về tâm lý, rượu, tai nạn, phẫu thuật, dùng thuốc, béo phì và nhiễm trùng có thể là yếu tố tác động tới suy giảm nội tiết tố ở nam giới.

4. Nam giới sẽ gặp những hệ luỵ gì khi bị suy tuyến sinh dục?   

Suy tuyến sinh dục nam khi bị khởi phát muộn thường kéo theo cả giảm testosterone. Phần lớn nam giới trong độ tuổi từ 40 trở lên đều gặp phải tình trạng bị giảm testosterone. Tuy rằng tuổi càng lớn thì nồng độ testosterone sẽ càng giảm nhưng biểu hiện ở mỗi người sẽ khác nhau. Testosterone sụt giảm sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy sau:

- Giảm ham muốn tình dục và tần suất quan hệ tình dục ít đi, kèm theo cả hiện tượng rối loạn cương dương.

- Thay đổi về cảm xúc, tâm lý, thói quen: dễ bực bội, bức xúc, thiếu nhiệt tình, thiếu bền bỉ, giảm hứng thú sống, khó chịu đựng, cảm giác không được khỏe mạnh.

- Thường gặp phải tình trạng khó ngủ, mất ngủ nhưng lại hay cảm thấy nhanh buồn ngủ ngay sau khi ăn xong.

- Khối lượng mỡ phần bụng, vú, vùng thắt lưng và phần trên cơ thể có dấu hiệu gia tăng, giảm khối lượng cũng như sức mạnh các cơ.

- Choáng váng, bừng nóng, dễ bốc hỏa, rối loạn vận mạch.

- Giảm, thậm chí mất đi tính nhạy cảm đầu dương vật. Tinh hoàn và dương vật bắt đầu nhỏ lại.

- Loãng xương, xương dễ gãy, đau lưng, có khi còn bị gù, vẹo cột sống.

Xuất hiện các triệu chứng thiểu năng tuyến yên và mắc các bệnh mạn tính như hen, tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch, béo phì,...

5. Điều trị suy tuyến sinh dục bằng những phương pháp nào?

Điều trị suy tuyến sinh dục nên được chú trọng đến hai vấn đề chính, bao gồm bảo tồn chức năng sinh sản và duy trì sức khỏe nam giới. Đối với vấn đề sinh sản, bệnh nhân nên đến khám tại các trung tâm hỗ trợ sinh sản để kiểm tra chức năng sinh tinh của tinh hoàn. Nếu chức năng sinh tinh bị suy giảm đáng kể, bệnh nhân cần được can thiệp các phương pháp hỗ trợ sinh sản kịp thời và có kế hoạch bảo tồn khả năng sinh sản như trữ lạnh tinh trùng.

Về mặt sức khỏe nam giới, suy tuyến sinh dục nam thường được điều trị bằng liệu pháp thay thế hormone. Liệu pháp này sẽ cung cấp cho nam giới lượng testosterone cần thiết để giúp đưa nồng độ hormone trong máu trở lại mức bình thường. Testosterone thường được dùng dưới dạng gel bôi, miếng dán thẩm thấu qua da hoặc đường tiêm. Các chế phẩm testosterone đường uống không được sử dụng để điều trị suy tuyến sinh dục nam do có khả năng ảnh hưởng đến gan.

Bên cạnh đó, nếu thuộc nhóm suy sinh dục thứ phát do tổn thương vùng hạ đồi - tuyến yên làm giảm hormone sinh dục từ tuyến yên là FSH và LH, bệnh nhân sẽ được điều trị đặc hiệu với liệu pháp bổ sung gonadotropin giúp phục hồi khả năng sinh tinh và điều trị suy giảm testosterone.

Xem thêm: 10 loại thực phẩm tốt làm tăng testosterone tự nhiên

6. Phòng ngừa suy tuyến sinh dục ở nam giới bằng cách nào?

Để phòng ngừa suy tuyến sinh dục ở nam giới, cần duy trì cho bản thân một lối sống lành mạnh, tránh thức khuya, sinh hoạt bừa bãi, quan hệ tình dục quá độ. Các bé trai đến tuổi dậy thì cần được giáo dục để có một lối sống lành mạnh, tránh hoạt động tình dục sớm, vô độ. Tiêm vắc xin để phòng tránh các bệnh có thể gây ra suy tuyến sinh dục như bệnh quai bị, lao…

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng