Giảm cân nhanh chóng và an toàn: Phương pháp nào phù hợp với bạn?

1. Giảm cân và giảm mỡ có giống nhau?

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều phương pháp giảm cân được quảng cáo là mang lại hiệu quả nhanh chóng, như cấy chỉ, tiêm giảm mỡ, hay sử dụng các loại máy công nghệ cao. Rất nhiều bạn đọc thắc mắc rằng, liệu những phương pháp này có thực sự giúp giảm cân bền vững hay không và cơ chế hoạt động của chúng trong cơ thể là gì?

BS.CK1 Trần Quý trả lời: Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần phân biệt rõ 2 khái niệm giảm cân toàn thân và giảm mỡ từng vùng.

Giảm cân toàn thân là quá trình giảm toàn bộ trọng lượng cơ thể thông qua việc giảm khối lượng mỡ, cơ và/hoặc nước. Giảm cân toàn tân dựa trên nguyên tắc tạo ra cân bằng năng lượng âm, cơ thể sẽ sử dụng mỡ tích trữ làm năng lượng, hay nói đơn giản là đốt mỡ toàn thân.

Giảm mỡ từng vùng là phương pháp  tập trung vào các vùng mỡ cụ thể như bụng, đùi hay bắp tay theo cơ chế  làm chết tế bào mỡ. Mô mỡ có phản ứng viêm, tế bào mỡ chết sẽ được thực bào như các mô viêm khác của cơ thể.

Tuy nhiên cần nhấn mạnh rằng, đây không phải là phương pháp giảm cân toàn thân vì không tạo ra cân bằng năng lượng âm.

Các phương pháp giảm mỡ từng vùng có thể chi thành 2 nhóm lớn: nhóm hút mỡ (có xâm lấn) và nhóm không xâm lấn.

Nhóm không xâm lấn sử dụng dùng các loại máy công nghệ cao như sóng RF, HIFU, laser hoặc quang đông (Cryolypolysis) để phá vỡ các mô mỡ vùng đó.

Ngoài ra còn có liệu pháp tiêm tan mỡ. Các hoạt chất trong thuốc tiêm sẽ gây viêm tại mô mỡ, khiến tế bào mỡ chết dần và được cơ thể đào thải tự nhiên.

Riêng cấy chỉ là phương pháp kết hợp cả hai cơ chế - vừa toàn thân vừa từng vùng. Cấy chỉ kích thích các điểm huyệt để giảm thèm ăn, đồng thời giảm mỡ cục bộ ở vùng cấy chỉ. Tuy nhiên, đây là chưa được xem là phương pháp chính được vì các tác dụng chưa chứng minh được và hiệu quả rất hạn chế.

2. Mục tiêu của giảm cân là giảm mỡ

Các phương pháp giảm cân như uống trà giảm cân hay sử dụng thảo dược, thường được quảng cáo là giúp giảm cân rất nhanh. Nhưng có người nói những phương pháp này chủ yếu làm giảm nước, nên sau khi ngừng sử dụng thì cân nặng lại tăng trở lại rất nhanh.

Vậy khi giảm cân, cần giảm gì để đạt hiệu quả thật sự? Và làm sao để biết rằng mình đang giảm cân đúng cách và hiệu quả ạ?

ThS.BS Phạm Trần Thiện Nhân trả lời: Với các bệnh nhân đến thăm khám và điều trị béo phì tại MedFit, nhiều người chia sẻ từng dùng trà giảm cân, hiệu quả rất tốt. Trong 1 - 2 tuần đã giảm được 2 - 3kg. Tuy nhiên, sau một thời gian ngắn, cân nặng lại trở về mức ban đầu.

Trước hết, cần hiểu rõ rằng cơ thể chúng ta được cấu tạo từ khối mỡ và khối không mỡ. Trong đó, khối không mỡ bao gồm cơ bắp, xương, nước, và các cơ quan nội tạng, nhưng có thể hiểu đơn giản, thành phần quan trọng nhất chính là khối cơ.

Khi nói về giảm cân, mỡ thừa mới là nguyên nhân chính ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và cân nặng. Mỡ thừa là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như rối loạn mỡ máu, xơ gan, tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tim mạch và nhiều vấn đề khác. Vì vậy, mục tiêu của giảm cân là giảm mỡ.

Ngược lại, cơ bắp không chỉ giúp duy trì vóc dáng săn chắc mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường chuyển hóa năng lượng. Cơ bắp giúp cơ thể đốt cháy calo hiệu quả hơn, ngay cả khi chúng ta đang nghỉ ngơi.

 Khi bạn giảm mỡ và tăng cường hoặc duy trì cơ bắp, cán cân năng lượng sẽ dễ dàng nghiêng về chiều âm hơn (năng lượng tiêu hao lớn hơn năng lượng nạp vào). Điều này không chỉ giúp giảm cân hiệu quả hơn mà còn làm cho việc duy trì cân nặng đạt được trở nên dễ dàng và bền vững trong dài hạn.

Khi giảm cân bằng các phương pháp không chính thống, tổng cân nặng có thể giảm 2kg nhưng đến khoảng 1,5kg là nước và 0,5kg cơ. Hoàn toàn không giảm mỡ. Chiều hướng ngược lại, mất cơ lại gây bất lợi cho cơ thể.

Một điều quan trọng cần nhớ là giảm cân không chỉ là giảm con số trên bàn cân. Nếu bạn giảm cân nhưng phần lớn trọng lượng mất đi là cơ bắp hoặc nước, thì đó không phải là giảm cân hiệu quả.

Giảm cân thành công là khi:

- Giảm mỡ, giữ cơ: Trong quá trình giảm cân, phần lớn trọng lượng mất đi nên đến từ mỡ (75 - 80%), và sự mất cơ cần được giữ ở mức tối thiểu (20 - 25%).

- Cải thiện sức khỏe: Ngoài cân nặng, các chỉ số sức khỏe quan trọng khác như vòng bụng, huyết áp, mỡ máu, và đường huyết cũng cần được cải thiện.

- Duy trì lâu dài: Cân nặng sau khi giảm cần bền vững, tránh tăng trở lại.

3. Các loại thuốc thuốc điều trị béo phì được phê duyệt

Nhiều người được bác sĩ kê thêm thuốc để hỗ trợ giảm cân. Vậy, trường hợp nào cần phải sử dụng thuốc để giảm cân ạ?

BS.CK1 Trần Quý trả lời: Dinh dưỡng và vận động luôn là nền tảng cốt lõi trong điều trị béo phì. Thay đổi hành vi sức khỏe là nền tảng trong điều trị béo phì. Tuy nhiên, thuốc điều trị béo phì cũng nên được xem xét để giảm cân nặng và cải thiện chuyển hóa và/hoặc các chỉ số sức khỏe khi liệu pháp thay đổi hành vi sức khỏe đơn thuần tỏ ra không hiệu quả, không đủ hoặc không đạt được lợi ích bền vững.

Trong trường hợp không đạt được mục tiêu giảm cân thông qua can thiệp lối sống ở bệnh nhân có chỉ số BMI ≥ 25 kg/m2, cần xem xét điều trị bằng thuốc. Hai loại thuốc được phê duyệt trong điều trị béo phì là Orlistat và Liraglutide 3,0 mg.

Các loại thuốc giảm cân hiện nay thường được bác sĩ kê toa bao gồm:

- Orlistat: Đây là loại thuốc hoạt động bằng cách giảm hấp thu chất béo từ thức ăn, giúp cơ thể đào thải lượng chất béo dư thừa qua đường tiêu hóa. Thuốc này phù hợp với người có chế độ ăn giàu chất béo và cần giảm năng lượng nạp vào.

- GLP-1 (Glucagon-like Peptide-1): Đây là một loại thuốc tiêm đặc trị giảm cân, hiện đang được sử dụng rộng rãi và đã được FDA cũng như Bộ Y tế phê duyệt.

GLP-1 hoạt động bằng cách kiểm soát cảm giác thèm ăn. Thuốc tác động lên trung khu não bộ, giúp người dùng cảm thấy no lâu hơn và giảm cảm giác thèm ăn.

Ngoài ra, GLP-1 giúp cải thiện chuyển hóa năng lượng, hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Thuốc này thường được chỉ định cho người béo phì nặng hoặc có các yếu tố nguy cơ sức khỏe cao.

Ngoài các thuốc đặc trị, bác sĩ cũng có thể kê các loại thuốc hỗ trợ là viên chất xơ, vitamin, hoặc khoáng chất để hỗ trợ trong quá trình giảm cân, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và phác đồ điều trị của từng người.

4. Chỉ nằm máy thôi có giảm cân được không?

Một số nơi vừa quảng cáo nằm máy giảm cân, nhưng lại yêu cầu khách hàng phải ăn uống theo chế độ. Có phải là do cơ chế giảm mỡ từng vùng của các máy này kém hiệu quả và thực chất bụng nhỏ lại chỉ vì mình ăn ít đi thôi, đúng không ạ?

ThS.BS Phạm Trần Thiện Nhân trả lời: Như đã đề cập trước đó, dinh dưỡng và vận động luôn là nền tảng cho mọi phương pháp giảm cân, kể cả khi chọn giảm mỡ từng vùng như nằm máy hay tiêm tan mỡ.

Các phương pháp như nằm máy hoặc tiêm tan mỡ chỉ tập trung phá hủy mỡ tại một vùng cụ thể, ví dụ như bụng, đùi hay bắp tay. Tuy nhiên, đây không phải là biện pháp điều trị béo phì toàn thân hay giải quyết mỡ thừa một cách bền vững.

Lý do là vì cơ thể chúng ta có cơ chế tái phân bổ mỡ. Nếu không kiểm soát chế độ ăn uống, sau khi giảm mỡ bụng, cơ thể sẽ tích mỡ trở lại, thậm chí ở chính vùng đã giảm trước đó.

Ngược lại, nếu kết hợp giữa giảm mỡ từng vùng và giảm mỡ toàn thân (thông qua chế độ ăn uống hợp lý và vận động), hiệu quả sẽ tốt hơn nhiều. Để dễ hình dung, tôi xin đưa ra vài ví dụ:

- Trường hợp 1: Nếu chỉ giảm mỡ bụng bằng máy công nghệ cao, bạn có thể giảm được khoảng 5 - 10 cm tại vùng bụng. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát chế độ ăn, mỡ sẽ bắt đầu tích trở lại sau 3 - 6 tháng và bụng sẽ trở về trạng thái cũ.

- Trường hợp 2: Nếu kết hợp giữa giảm mỡ bụng và kiểm soát chế độ ăn, bạn có thể giảm được số đo vòng bụng nhiều hơn. Quan trọng hơn, tiếp tục duy trì chế độ ăn hợp lý và vận động, kết quả này sẽ không bị đảo ngược, giúp bạn giữ vóc dáng săn chắc lâu dài.

>>> Ăn uống, tập luyện, công nghệ cao, thuốc giảm cân... cách nào đem lại hiệu quả bền vững?