BS Phan Xuân Trung ví von dễ hiểu về xét nghiệm PCR, xét nghiệm kháng thể COVID-19

Trên trang cá nhân của mình, BS Phan Xuân Trung có bài viết tựa đề “Elisa và PCR” đưa ra cách ví von dễ hiểu về các xét nghiệm này.

BS Phan Xuân Trung

MỘT

Vợ: Anh lựa giúp em củ khoai tây. Củ nào lớn, đường kính 8cm thì để một bên; nhỏ hơn 8cm thì để một bên.

Chồng: Sao lại chọn riêng củ lớn củ nhỏ vậy?

Vợ: Củ lớn để bán, được nhiều tiền. Củ nhỏ để ăn.

Chồng: Thế sao không chờ cho lớn hết mà lại đào luôn củ nhỏ vậy?

Vợ: Hừm, phải đào lên đo mới biết chứ. Mà nè, đừng làm ẩu nhe, phải đo đàng hoàng chứ không là lấy nhầm củ nhỏ, khách hàng mắng vốn á!

Elisa là test đo kháng thể, tức đo chất miễn dịch do cơ thể sinh ra sau khi tiếp xúc mầm bệnh. Kháng thể sinh ra dần dần, đến một nồng độ đạt chuẩn thì xem là dương tính. Còn dưới ngưỡng thì âm tính.

Như vậy phải lấy một lượng máu nhất định để đo đúng nồng độ.

HAI

Chồng: Em nhắm mắt lại đi, đố em đây là củ gì?

Vợ: Trái cam.

Chồng: Còn trái này?

Vợ: Khoai tây. Trời ơi, anh làm như em là con nít á.

Cam lớn hay cam nhỏ đểu là cam. Khoai lớn hay nhỏ đều là khoai. Hai thuộc tính khác nhau. Nhìn hay sờ là biết liền, không thể nhầm lẫn được.

Xét nghiệm PCR dùng để nhận diện đoạn gen mẫu đặc trưng của mầm bệnh. Mỗi loại mầm bệnh có một đoạn gen riêng để nhận diện. Giống như cô bé lọ lem thử giày vậy. Ai cũng thử không vừa giày, chỉ có nàng Lọ Lem mới xỏ chân vừa đôi giày thủy tinh đó.

Vợ: Anh nếm thử cái này là chất gì?

Chồng: ... Không biết. Ít quá, lưỡi anh không nhận được vị.

Vợ: Đây, cho anh một muỗng luôn.

Chồng: Trời ơi! Muối. Mặn quá!

Con virus nó nhỏ xíu làm sao đo gen của nó?

Không thể đo được một con virus hay một đoạn gen mà phải cấy trong môi trường thích hợp để nó nhân bản lên thành trăm, nghìn, triệu copy mới. PCR là kỹ thuật khuếch đại mẫu trình tự gen mà.

Từ một mảnh gen tí xíu trong nước bọt, người ta “hầm” nó cho nó nở thành một số lượng lớn, sau đó gắn chất huỳnh quang để đo.

Điều này giống như lưỡi không nhận vị của một hột muối nhưng một muỗng muối thì ok.

BỐN

Vợ: Anh uống xem, nước gì?

Chồng: Nước đường

Vợ: Còn cái này?

Chồng: Nước muối.

Vợ: Còn cái này?

Chồng: Nước đường có muối.

Vợ: Anh nhận vị hay quá. Em trộn chung muối vô đường mà anh cũng biết.

Nếu trộn các mẫu thử với nhau, trong đó có gen nhận diện virus thì sẽ nó sẽ được khuếch đại để nhận diện. Ứng dụng để test theo nhóm. Trong 5 muỗng bột mà có một muỗng muối thì sẽ nhận biết là có muối, sau đó xác định lại.

FB Phan Xuân Trung