Đây là những thông tin đáng chú ý được ThS.BS Nguyễn An Huy - Trưởng khoa Tim mạch - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn đưa ra cảnh báo trong chương trình tư vấn trực tuyến cùng chuyên gia với chủ đề “Tiền đái tháo đường - mối hiểm nguy tiềm ẩn trên tim mạch”.

1. Cứ 13 người trưởng thành có 1 người mắc tiền đái tháo đường

ThS.BS Nguyễn An Huy nhìn nhận, tiền đái tháo đường chưa được quan tâm đúng mức trong cộng đồng. Trong khi đó, tiền đái tháo đường đã được Bộ Y tế Việt Nam công nhận mã bệnh. Đây được xem là giai đoạn trung gian giữa người bình thường và đái tháo đường type 2, gây ra gánh nặng trên toàn cầu.

Theo thống kê năm 2019, trên thế giới có 374 triệu người bị tiền đái tháo đường. Tuy nhiên, dự kiến đến năm 2045 con số này sẽ tăng 47%, với 548 triệu người. “Như vậy, cứ trong 13 người trưởng thành sẽ có 1 người bị tiền đái tháo đường, tỷ lệ này khoảng 7,5%. Đây không phải là con số nhỏ” - chuyên gia cảnh báo.

Tại Việt Nam, nếu bệnh nhân đái tháo đường ở ngưỡng 3,8 triệu người, thì con số mắc tiền đái tháo đường gấp 1,4 với 5,3 triệu người. Năm 2045, bệnh nhân tiền đái tháo đường ở nước ta sẽ tăng gần 50%, lên 7,9 triệu người.

ThS.BS Nguyễn An Huy nhấn mạnh, điều đáng lo ngại là tiền đái tháo đường có thể tiến triển thành đái tháo đường type 2, với con số 70% nếu không được điều trị. Tỷ lệ này tăng theo hằng năm. Mỗi năm sẽ có khoảng 11% bệnh nhân tiền đái tháo đường sẽ tiến triển thành đái tháo đường, trong vòng 5 năm tỷ lệ này là 15-30% và sẽ tiến đến 50% trong vòng 10 năm.

“Như vậy, với 5,3 triệu người mắc tiền đái tháo đường ở Việt Nam, thì sẽ có chừng đó người có khả năng chuyển thành đái tháo đường nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời” - chuyên gia bày tỏ lo ngại. Đặc biệt, phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ có tỷ lệ tiến triển thành đái tháo đường cao hơn 71% sau 3 năm so với nhóm không có tiền sử.

Tiền đái tháo đường hầu như không có triệu chứng cảnh báo, để chẩn đoán bệnh cần thực hiện 3 xét nghiệm gồm xét nghiệm đường huyết lúc đói, xét nghiệm chỉ số HbA1c và nghiệm pháp dung nạp glucose. Theo chuyên gia, việc người bệnh cần thực hiện xét nghiệm gì sẽ phụ thuộc vào những khuyến cáo của bác sĩ thăm khám.

“Theo đó, tiền đái tháo đường là khi mức đường huyết lúc đói nằm trong khoảng 100-125 mg/dL; HbA1c từ 5,7 - 6,4%; và khi thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose là 140 - 199 mg/dL” - ThS.BS Nguyễn An Huy cho biết.

2. Biến cố tim mạch xuất hiện ít nhất 15 năm trước khi chẩn đoán đái tháo đường

Nhiều người cho rằng, chỉ đến khi tiến triển thành đái tháo đường, bệnh mới bắt đầu gây ra các biến chứng. Song, ThS.BS Nguyễn An Huy cho rằng, các biến chứng mạch máu lớn và mạch máu nhỏ đã xảy ra trong một giai đoạn dài trước khi diễn tiến thành đái tháo đường.

Chuyên gia cho biết, mới đây đã có nghiên cứu cho thấy, nguy cơ biến cố tim mạch xuất hiện ít nhất 15 năm trước khi chẩn đoán đái tháo đường. Các biến cố tim mạch tăng lên 20-30% ở những người mắc tiền đái tháo đường so với người không mắc bệnh.

“Biến chứng mạch máu trên người bệnh tiền đái tháo đường cũng tương như như bệnh nhân đái tháo đường. Đó có thể là biến cố về mạch máu lớn, mạch máu nhỏ, gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận, bệnh lý võng mạch…”.

Về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ThS.BS Nguyễn An Huy lý giải giả thuyết, khi có tình trạng đề kháng insulin máu sẽ dẫn đến các rối loạn như rối loạn đường huyết, rối loạn lipid máu, béo phì, tăng huyết áp, tăng đông. Những yếu tố này sẽ làm phát triển tình trạng xơ vữa mạch máu, khiến mạch máu hẹp dần, khi có tác động gây ra vết loét, nứt vỡ sinh ra huyết khối. Chính huyết khối này sẽ lấp lại mạch máu. Nếu điều này xảy ra tại tim sẽ dẫn đến nhồi máu cơ tim, tại não gây đột quỵ.

“Tiến trình bệnh tiền đái tháo đường diễn tiến thành đái tháo đường càng nhanh thì nguy cơ tim mạch càng cao. Nếu khoảng thời gian này trên 15 năm thì nguy cơ biến cố tim mạch tăng khoảng 2,4 lần so với bình thường. Song nếu thời gian này rút ngắn dưới 10 năm thì nguy cơ tăng lên 3,54 lần” - ThS.BS Nguyễn An Huy cho biết.

Ngoài ra, chuyên gia cũng nhấn mạnh, bệnh tiền đái tháo đường nếu không được kiểm soát hiệu quả, tỷ lệ mắc các biến cố khác như bệnh thần kinh ngoại biên và bệnh lý võng mạc cũng sẽ gia tăng. Ngay cả mạch máu thận ở người mắc tiền đái tháo đường cũng có khả năng bị ảnh hưởng.

“Người ta thấy rằng, ở người lớn tuổi không mắc đái tháo đường, theo tiến trình lão hóa sẽ có khoảng 11,8% diễn tiến đến bệnh thận mạn. Tuy nhiên, tỷ lệ phần trăm người bệnh tiền đái tháo đường diễn tiến đến bệnh thận mạn lên đến 17,1%. Những con số này cũng rất đáng lưu tâm” - chuyên gia Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn cho biết.

3. Kiểm soát tiền đái tháo đường hiệu quả, bảo vệ tim mạch kịp thời

Theo chuyên gia, để bảo vệ tim mạch ở người bệnh tiền đái tháo đường và đái tháo đường không có cách nào khác ngoài việc kiểm soát bệnh thật tốt. Các nghiên cứu đã chỉ ra, việc điều trị tiền đái tháo đường đúng và đủ, tỷ lệ biến chứng, tử vong giảm rõ rệt.

ThS.BS Nguyễn An Huy dẫn chứng một nghiên cứu tại Trung Quốc so sánh giữa nhóm chứng (chẩn đoán tiền đái tháo đường nhưng không can thiệp) và nhóm được can thiệp (ăn kiêng hoặc tập thể dục hoặc áp dụng cả hai). Kết quả cho thấy, tỷ lệ tử vong ở nhóm chứng cao hơn so với nhóm can thiệp. Ngoài ra, ở nhóm can thiệp, tỷ lệ tích lũy mắc bệnh tim mạch giảm đáng kể (51,8%) so với nhóm chứng (65,7%). Và ở nhóm được can thiệp, tỷ lệ mắc bệnh lý võng mạc cũng giảm đến 47% so với nhóm chứng.

Do vậy, chuyên gia cho rằng, can thiệp từ giai đoạn tiền đái tháo đường là cần thiết để ngăn chặn các biến cố nguy hiểm cho sức khỏe. Hiện, có hai phương pháp điều trị tiền đái tháo đường đó là can thiệp lối sống tích cực và can thiệp bằng thuốc, với mục tiêu điều trị HbA1c <5,7%.

Trong đó, can thiệp lối sống là điều bắt buộc và cũng là nền tảng để kiểm soát bệnh hiệu quả. Về dinh dưỡng, người bệnh nên có chế độ ăn giảm năng lượng, giảm chất béo. Chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp, nguyên hạt, giàu chất xơ, rau, trái cây, chất béo không no.

Về hoạt động thể lực, người bệnh tập cường độ trung bình (đi bộ nhanh, aerobic) 150 phút/tuần. Tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần, 10 phút/lần. Với những người mắc bệnh tim mạch (suy tim, bệnh mạch vành mạn tính kèm theo) thì cường độ tập cần lưu ý lại, có thể chỉ cần đi bộ vừa, không cần đi bộ nhanh.

Trong trường hợp thay đổi lối sống tích cực nhưng không đạt được mục tiêu thì cần phải điều trị bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Chuyên gia lưu ý, không nên sử dụng các loại thuốc theo lời truyền miệng, vì có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm cho người bệnh.

Một số trường hợp đặc biệt như khi BMI > 35 kg/m2, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật, tuy nhiên phải hội chẩn chuyên khoa từ Ngoại khoa đến Nội tiết - Tiểu đường, Tim mạch. Do vậy, để tầm soát và điều trị bệnh hiệu quả, chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế để được tư vấn từ các chuyên gia, qua đó sẽ có chiến lược điều trị, theo dòi phù hợp với từng cá nhân.

Tiền đái tháo đường nếu không can thiệp, nguy cơ diễn tiến đái tháo đường và xảy ra biến chứng “thẳng đứng”. Trong khi nếu được kiểm soát tốt, người bệnh sẽ “cầm chân” được bệnh và các biến chứng.

Trong chương trình, chuyên gia cũng dành hơn 30 phút để giải đáp các thắc mắc của khán thính giả xoay quanh bệnh tiền đái tháo đường như: Nguy cơ gặp biến chứng tim mạch sẽ xảy ra nhanh hơn, gần hơn ở những nhóm người nào bị tiền đái tháo đường? Làm gì để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh đái tháo đường và bảo vệ các chức năng còn lại của tim? Người bệnh tiền đái tháo đường cần làm xét nghiệm gì để tầm soát nguy cơ tim mạch?

Với nội dung thiết thực, tập trung vào vấn đề nóng hổi trong sức khỏe, chương trình với sự đồng hành của Merck healthcare Việt Nam và Tập đoàn Y khoa Hoàn Mỹ do AloBacsi thực hiện được khán thính giả ưu ái đón nhận, thu hút gần 18.000 lượt xem, hằng trăm lượt yêu thích và bình luận. Để đón xem chương trình đầy đủ, mời bạn truy cập TẠI ĐÂY.