1. Độ tuổi thường mắc ung thư tuyến giáp?

Xin hỏi BS, tình trạng mắc bệnh ung thư tuyến giáp hiện nay ở nước ta như thế nào, có sự thay đổi ra sao cho với trước đây, thưa BS?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Ung thư tuyến giáp thuộc ung thư của tuyến nội tiết. Trước đây, tỷ lệ mắc bệnh này chiếm khoảng 2%, tuy nhiên, theo thống kê mới nhất, con số này đã tăng lên. Nguyên nhân có thể do mọi người đã thực hiện tầm soát sớm bệnh lý này.

Đa phần, ung thư tuyến giáp là dạng biệt hóa tốt và phương pháp điều trị đạt hiệu quả cao. Hiện nay, độ tuổi mắc ung thư tuyến giáp nằm ở nhóm cực trẻ hoặc cực lớn tuổi (dưới 20 hoặc trên 55 tuổi). Tuy nhiên, vấn đề nhóm tuổi mắc bệnh không được hằng định, do tầm soát sớm nên thời gian gần đây, việc phát hiện ung thư tuyến giáp kích thước nhỏ tăng lên rất nhiều.

2. Tiếp xúc tia xạ, bệnh tuyến giáp - yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến giáp

Nguyên nhân hay bệnh lý nào có thể tiến triển thành ung thư tuyến giáp ạ? Những ai có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp, thưa BS?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Chưa tìm được nguyên nhân gây bệnh ung thư tuyến giáp, bệnh lý này thường gặp ở nhóm người có các yếu tố nguy cơ, cụ thể: tiếp xúc tia xạ, làm trong môi trường có tia X hay các tia chiếu xạ vùng đầu cổ; bệnh nhân có bệnh lý tuyến giáp như viêm giáp, nhân giáp,… Đó là một số yếu tố nguy cơ được ghi nhận, còn đến hiện tại vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh ung thư tuyến giáp.

3. Tỷ lệ nam giới mắc ung thư tuyến giáp cao hơn nữ

Ngày nay đề cập nhiều đến vấn đề “trẻ hóa” trong ung thư. Đối với ung thư tuyến giáp, tình trạng “trẻ hóa” này ra sao và thực tế như thế nào ạ?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Trước đây, bệnh nhân chỉ đi khám khi xuất hiện một khối vùng cổ, do đó, việc phát hiện ung thư sẽ gặp ở giai đoạn trễ, khối u có kích thước lớn. Tuy nhiên, hiện tại, tầm soát sức khỏe được quan tâm nhiều hơn, trong gói khám sức khỏe đều có siêu âm tuyến giáp, qua siêu âm sẽ phát hiện được nhân giáp nhỏ là ung thư, do đó, tỷ lệ ung thư tuyến giáp tăng lên.

Bên cạnh đó, trong quá trình thăm khám và điều trị ung thư tuyến giáp, nhận thấy bệnh lý này gặp nhiều ở người trẻ, đặc biệt, ung thư thư tuyến giáp gặp ở nam nhiều hơn nữ. Đó là những ghi nhận đã được thống kê.

4. Phẫu thuật ung thư tuyến giáp giai đoạn sớm thành công 100%

Ung thư tuyến giáp, hiện nay có những tiến bộ nào trong chẩn đoán và điều trị bệnh, thưa BS?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Ung thư tuyến giáp được chia thành 2 nhóm:

Một là ung thư biệt hóa tốt, loại ung thư tuyến giáp thể nhú hay ung thư tuyến giáp dạng nang. Trong ung thư tuyến giáp, ung thư biệt hóa tốt chiếm 80 - 85%. Loại ung thư này được điều trị và có tiên lượng rất tốt.

Hai là ung thư biệt hóa kém, tiên lượng dè dặt, do đó, khi xác định bệnh nhân mắc ung thư tuyến giáp, phải xác nhận bệnh nhân thuộc nhóm nào để hướng tới phác đồ điều trị phù hợp.

Ngày nay, trong vấn đề điều trị ung thư giáp, do bệnh được phát hiện sớm nên những trường hợp kích thước nhỏ, phương pháp phẫu thuật giúp đạt kết quả thành công 100%. Đây là điều được khẳng định trong điều trị ung thư giáp thể biệt hóa tốt.

Bên cạnh đó, phẫu thuật là phương pháp chính yếu, nếu nhân giáp ung thư còn nằm gọn trong mô giáp, chưa có di căn hạch, chỉ cần thực hiện phẫu thuật. Còn trường hợp nhân giáp đã xâm lấn ra ngoài và có di căn hạch, bệnh nhân sẽ được điều trị Iot phóng xạ (đồng vị phóng xạ 131), giúp giảm nguy cơ tái phát và điều trị khỏi bệnh.

- Nếu được phát hiện sớm, cơ hội để chữa khỏi bệnh ra sao, thưa BS? Và nếu phát hiện muộn, người bệnh sẽ phải đối diện với những nguy cơ nào?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Ung thư tuyến giáp dạng nhú không có nguy cơ di căn xa mà gây nguy cơ tại chỗ. Khi nằm ở vị trí vùng cổ, thuộc khu vực cơ quan sinh tử của con người bao gồm: khí quản, thực quản hay thần kinh quặt ngược (nhiệm vụ chi phối giọng nói),… Nếu phát hiện ung thư trễ, gây di căn ra các bộ phận trên, chất lượng cuộc sống bị đe dọa, có thể không thở được gây nguy hiểm.

Bên cạnh đó, trong quá trình điều trị, việc phẫu thuật trở nên nặng nề, bác sĩ phải thực hiện cắt giáp toàn bộ, nạo hạch. Những kỹ thuật này có thể gây nguy cơ biến chứng nhiều hơn so với việc cắt thùy hoặc cắt gần trọn.

Khi để bệnh tiến đến giai đoạn trễ, không hoàn toàn nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây ra nhiều vấn đề. Sau khi phẫu thuật, điều trị bằng đồng vị phóng xạ, những trường hợp này đều có kết quả khá tốt.

5. Tirads 1, 2, 3 khả năng ung thư thấp, Tirads 4 cần xét nghiệm xác định ung thư

Vậy, đâu là những dấu hiệu cảnh báo ung thư tuyến giáp mà chúng ta cần dè chừng, thưa BS?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Khi bệnh nhân đi tầm soát, cần được thực hiện bằng máy siêu âm tốt và bác sĩ chuyên môn cao để kịp thời phát hiện những bất thường trên siêu âm. Bởi vì, đó là những mấu chốt ban đầu giúp phát hiện ung thư tuyến giáp. Nếu không được phát hiện, sẽ không có cơ hội điều trị sớm vì ung thư tuyến giáp không thể sờ thấy bất thường bằng tay.

Ví dụ, kích thước dưới 1 cm, những đặc tính trong siêu âm cần lưu ý là vi vôi, bờ không đều và trục nhân. Nếu thấy bất thường về các kết quả trên, cần đi xét nghiệm kiểm tra xác định ung thư tuyến giáp bằng cách sinh thiết bằng kim nhỏ (FNA).

Bên cạnh đó, trong siêu âm luôn phân chia giai đoạn theo tiêu chuẩn quốc tế tuyến giáp: Tirads 1, Tirads 2, Tirads 3, Tirads 4, Tirads 5. Nếu thuộc Tirads 1, 2, 3, khả năng ung thư rất thấp, bệnh nhân có thể yên tâm. Nếu là Tirads 4, bệnh nhân cần đi xét nghiệm xác định ung thư, Tirads 5 khả năng ung thư cao.

6. Xét nghiệm máu không nằm trong tầm soát ung thư tuyến giáp

Khi có những triệu chứng nghi ngờ, người bệnh sẽ được thăm khám ra sao?

- Cận lâm sàng được áp dụng để chẩn đoán ung thư tuyến giáp là gì? Ưu và nhược điểm của các cận lâm sàng được thực hiện và được chỉ định trong trường hợp nào?

- Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư tuyến giáp? Các dấu ấn chỉ điểm ung thư tuyến giáp, mức độ chính xác đến đâu?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Ung thư giáp chia làm 2 nhóm. Nhóm thứ nhất, kích thước nhỏ, không sờ thấy, cần phát hiện qua siêu âm. Còn trường hợp có thể sờ được, đặc tính là nhân cứng, di động kém, có thể sờ thấy các hạch trong một vùng, đó là các dấu hiệu về lâm sàng có thể nghi ngờ ung thư.

Sau khi có kết quả lâm sàng, bệnh nhân được siêu âm và kết quả cần quan tâm vấn đề Tirads là bao nhiêu để phân định. Trên siêu âm sẽ đo kích thước, đặc tính và xác định vị trí nhân, có xâm lấn ra ngoài hay không. Khi siêu âm có kết quả, bệnh nhân được chọc sinh thiết (FNA) để làm các chẩn đoán xác định ung thư tuyến giáp.

Vấn đề xét nghiệm máu không nằm trong tầm soát ung thư tuyến giáp. Trong xét nghiệm để đánh giá, có một loại xét nghiệm theo dõi bệnh nhân ung thư giáp sau khi đã mổ và điều trị đồng vị phóng xạ, đó là xác định Tg và Anti-Tg. Việc này giúp theo dõi sự ổn định trong quá trình điều trị, nếu sau khi mổ hoặc điều trị phóng xạ, chỉ số Tg tăng cao, bệnh có thể tái phát, nên cho bệnh nhân tái khám lại.

7. Cần lưu ý gì khi chọc hút kim nhỏ - FNA, sinh thiết?

- Khi có chỉ định chọc hút kim nhỏ - FNA, người bệnh cần chú ý những vấn đề nào?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Đầu tiên cần xác định chức năng tuyến giáp xem có xuất hiện cường giáp hay không, bởi vì, chọc FNA có thể khiến bệnh nhân cường giáp chảy máu. Còn thông thường, việc chọc hút ít khi gây biến chứng, việc đè ép sẽ làm mất đi tình trạng này.

Thứ hai, cần lưu ý bệnh lý nền như bệnh nhân lớn tuổi, suy tim hoặc các bệnh lý khác, vì thủ thuật của bác sĩ có thể ảnh hưởng đến người bệnh.

- Nhiều người lo lắng khi phải thực hiện sinh thiết. Lời khuyên nào của chuyên gia trong tình huống này ạ?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Khi siêu âm có kết quả nghi ngờ ung thư, được chỉ định sinh thiết, bệnh nhân không cần quá lo lắng. Bởi vì đây là phương pháp duy nhất xác định người bệnh có ung thư hay không. Từ đó, tiến hành điều trị sớm, mang lại kết quả tốt hơn so với việc để bệnh diễn tiến đến giai đoạn muộn.

Cụ thể, phát hiện giai đoạn sớm, chưa có xâm lấn và kích thước dưới 1cm, bệnh nhân chỉ cần cắt một bên và giữ lại một bên thùy của tuyến giáp vì đó là tuyến nội tiết. Nếu bệnh nhân chủ quan không làm gì, dẫn đến di căn hạch, phương pháp phẫu thuật cắt một bên không còn tác dụng. Bệnh nhân phải cắt giáp trọn, nạo hạch, có thể gây biến chứng trong cuộc mổ.

Vì vậy, điều trị phẫu thuật khác với điều trị đầu vị phóng xạ, do đó cần xác định sớm và bắt buộc làm phẫu thuật kịp thời. Bệnh nhân không nên sợ vì ung thư tuyến giáp cơ thể chữa khỏi.

8. Tất cả mọi người đều nên siêu âm tầm soát ung thư tuyến giáp

Tầm soát ung thư tuyến giáp, ai nên làm và nên thực hiện từ độ tuổi nào?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Vì ung thư tuyến giáp có hai mốc tuổi, trẻ dưới 20 tuổi và bệnh nhân lớn tuổi. Do đó, tất cả các bệnh nhân đi khám sức khỏe nên siêu âm tầm soát.

- Các cận lâm sàng cần thiết phải thực hiện để tầm soát ung thư tuyến giáp là gì ạ?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Các cận lâm sàng cần thiết phải thực hiện để tầm soát ung thư tuyến giáp là siêu âm tuyến giáp.

- Nếu kết quả bình thường, bao lâu nên kiểm tra lại, thưa BS?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Thông thường sẽ dựa vào kết quả siêu âm, nếu kích thước nhỏ và Tirads 1, 2, 3, 6 tháng sau bệnh nhân nên siêu âm lại. Còn trường hợp kích thước khá lớn và Tirads 4, điều đầu tiên cần làm là thực hiện FNA, nếu kết quả lành tính, sau 3 tháng bệnh nhân cần tái khám lại.

9. Ăn uống, sinh hoạt bình thường trước khi xét nghiệm tuyến giáp

Cần lưu ý những gì khi thực hiện các cận lâm sàng chẩn đoán, tầm soát ung thư tuyến giáp để không ảnh hưởng đến kết quả, thưa BS?

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Khi thực hiện các cận lâm sàng chẩn đoán, tầm soát ung thư tuyến giáp, bệnh nhân không cần lưu ý vấn đề nào, thậm chí có thể ăn uống bình thường trước khi thực hiện xét nghiệm tuyến giáp.

10. Siêu âm là phương pháp tốt nhất phát hiện sớm ung thư tuyến giáp

Để phòng ngừa ung thư tuyến giáp cần làm những gì, thưa BS? 

BS.CK2 Trần Như Hưng Việt trả lời: Để phòng ngừa ung thư tuyến giáp, không có gì tốt hơn tầm soát. Khi đi khám sức khỏe, nên nói bác sĩ cho siêu âm tuyến giáp, đó là phương pháp tốt nhất để tầm soát ung thư giáp và phát hiện ung thư tuyến giáp ở giai đoạn sớm. Từ đó, việc điều trị trở nên dễ dàng, đem lại kết quả tốt. Và lưu ý không có xét nghiệm máu nào để kiểm tra ung thư tuyến giáp, chỉ có một phương pháp là siêu âm.