1. Đôi điều về thuốc ngừa thai hằng ngày và thuốc ngừa thai khẩn cấp

Thưa BS, hiện nay có bao nhiêu loại thuốc ngừa thai? Có phải tất cả thuốc ngừa thai đều an toàn cho phụ nữ không ạ?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Ngừa thai là vấn đề được rất nhiều chị em phụ nữ quan tâm.

Ngừa thai bằng thuốc là phương pháp an toàn, đây là sự phát triển rất tốt cho phụ nữ. Ngày xưa khi chưa có thuốc ngừa thai, phụ nữ có ít lựa chọn hơn. Bên cạnh đó, ngừa thai là phương pháp phụ nữ có thể chủ động, tức là tự uống thuốc mà không phụ thuộc vào đối tác của mình.

Tuy nhiên, thuốc ngừa thai có nhiều vấn đề cần lưu ý. Thuốc ngừa thai thực chất là nội tiết từ bên ngoài đưa vào cơ thể. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc ngừa thai. Có thuốc chỉ có một loại nội tiết, thường dung cho chị em đang cho con bú. Bên cạnh đó những thuốc ngừa thai có 2 loại nội tiết. Trên thị trường có nhiều loại thuốc tùy thuộc nồng độ nội tiết khác nhau.

Ngoài thuốc ngừa thai hằng ngày còn có loại thuốc ngừa thai khẩn cấp. Thuốc này chỉ sử dụng trong trường hợp trước đó quan hệ tình dục không an toàn, nhưng không mong muốn có thai. Thuốc ngừa thai khẩn cấp sẽ là cứu cánh cuối cùng để ngừa thai.

2. Uống thuốc ngừa thai khẩn cấp trong72 giờ đầu sau quan hệ để có hiệu quả tốt nhất

Sau khi quan hệ không an toàn, nên uống thuốc trong thời gian nào sẽ mang lại kết quả cao nhất, thời gian nào sẽ đem lại kết quả không mong muốn, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Thuốc ngừa thai hằng ngày uống từ đầu đến cuối chu kỳ kinh và lặp lại mỗi tháng. Đây là phương pháp an toàn. Vì thuốc này là thuốc nội tiết làm phụ nữ không rụng trứng. Bình thường mỗi tháng sẽ rụng một trứng nhưng thuốc này ức chế không cho trứng rụng. Bên cạnh đó làm cơ thể phụ nữ thay đổi như nội mạc tử cung mỏng hơn, không phù hợp với chuyện thụ thai; làm dịch nhầy ở cổ tử cung đặc hơn, khiến tinh trùng không chui qua được. Đó là tác dụng của thuốc ngừa thai hằng ngày uống theo chu kỳ. Chị em hay rỉ tai với nhau là thuốc vỉ. Thường một vỉ khoảng 21 hoặc 28 viên uống đều mỗi ngày.

Còn phương pháp đề cập trên câu hỏi là thuốc ngừa thai khẩn cấp. Thuốc này thông thường uống sớm nhất sau khi quan hệ không an toàn, càng sớm càng tốt, trong 72 giờ đầu. Nếu uống sau đó hiệu quả ngừa thai sẽ không cao.

Tuy nhiên, cần lưu ý phương pháp ngừa thai khẩn cấp chỉ sử dụng trong trường hợp không phòng ngừa. Không nên sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp quá 2 lần/ tháng. Nếu chị em có tần suất quan hệ nhiều nhưng không mong muốn có thai nên lựa chọn phương pháp an toàn, chắc chắn hơn cho mình.

Thuốc ngừa thai khẩn cấp có hiệu quả cao nếu sử dụng đúng, nhưng khi uống quá nhiều không đúng theo khuyến cáo của nhà sản xuất có thể làm rối loạn chu kỳ kinh. Tuy nhiên, thuốc này là phương pháp phòng ngừa hiệu quả trong tình huống không phòng ngừa trước đó.

3. Ai không được dùng thuốc ngừa thai?

Uống thuốc tránh thai khẩn cấp quá nhiều lần sẽ dẫn đến biến chứng gì về sau, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Chỉ khi quan hệ không an toàn mới sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp. Thuốc này có hạn chế là chúng ta không nên uống quá nhiều lần trong một tháng, vì nó là nội tiết đưa từ ngoài vào. Sau khi uống thuốc ngừa thai khẩn cấp, cơ thể phụ nữ có một số thay đổi như rối loạn chu kỳ kinh. Nhiều trường hợp có thể rong kinh, rong huyết sau đó.

Hiện tại, có rất nhiều phương pháp ngừa thai an toàn, không ảnh hưởng đến cơ thể. Chúng ta có thể sử dụng bao cao su, cấy que, đặt vòng tránh thai, uống thuốc ngừa thai hằng ngày. Ngoài ra có rất nhiều phương pháp ngừa thai khác cũng như ngừa thai ở nam giới. Vì vậy có thể lựa chọn sử dụng theo mục đích và tần suất quan hệ.

Bên cạnh đó, không phải phụ nữ nào cũng có thể sử dụng thuốc ngừa thai. Cần lưu ý cả thuốc ngừa thai hằng ngày và thuốc ngừa thai khẩn cấp đều là thuốc nội tiết đưa từ bên ngoài vào. Phụ nữ có một số bệnh lý sau đây không sử dụng thuốc ngừa thai:

• Các bệnh lý về gan như men gan tăng, u gan, viêm gan, xơ gan cấp
• Bệnh tim có sử dụng kháng đông hoặc đặt stent ở tim
• Rối loạn đông máu, có huyết khối ở chân
  
  

Mỗi loại thuốc đều có chống chỉ định. Các chị em phụ nữ hay rỉ tai nhau “Tôi thấy cô hàng xóm sử dụng thuốc ngừa thai có da dẻ đẹp, chu kỳ kinh đều quá” nên cũng sử dụng. Tuy thuốc ngừa thai an toàn nhưng có một số bệnh lý không thể sử dụng được. Khi sử dụng có thể có biến chứng không tốt.

Nhu cầu ngừa thai ở phụ nữ là nhu cầu rất bình thường. Vì vậy trước khi quyết định sử dụng phương pháp ngừa thai nào, phụ nữ nên đi khám để được bác sĩ sản phụ khoa tư vấn. Có một số chị em chỉ biết một, hai phương pháp tránh thai, hoặc có trường hợp quên uống thuốc. Việc uống thuốc tránh thai có thể rất khó đối với phụ nữ có công việc trực gác, giờ giấc không ổn định rất dễ quên.

Quên thuốc sẽ ra huyết bất thường, hiệu quả tránh thai không còn cao, điều này không tốt. Do đó có rất nhiều phương pháp khác để chị em lựa chọn theo đặc điểm công việc, nhu cầu quan hệ tình dục. Khi đi khám, bác sĩ sẽ tư vấn tất cả phương pháp cho mình biết. Chị em sẽ lựa chọn phương pháp tối ưu, phù hợp nhất cho cả hai vợ chồng cũng như tình trạng sức khỏe của phụ nữ.

 4. Dùng thêm một phương pháp ngừa thai khác nếu quên uống thuốc tránh thai

Thưa BS, uống thuốc tránh thai hằng ngày đã đủ an toàn hay chưa? Hay trong quá trình quan hệ cần đeo bao cao su hoặc xuất tinh ngoài để đảm bảo một cách tuyệt đối nhất ạ?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Thuốc ngừa thai là phương pháp ngừa thai an toàn với điều kiện sử dụng đúng. Bác sĩ sản phụ khoa sẽ khuyên phụ nữ bắt đầu uống trong vòng 5 ngày đầu, từ ngày đầu tiên có kinh, uống trễ nhất là ngày thứ 5. Chị em nên uống ngay ngày đầu có kinh để tránh quên. Tuy nhiên có nhiều phụ nữ uống sai. Ví dụ có kinh 7-8 ngày mới nhớ ra chưa uống thuốc, khi đó uống sẽ không còn hiệu quả.

Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ khuyên chị em uống vào giờ cố định để đỡ quên, và nội tiết cũng ổn định hơn. Nếu quên uống vào giờ cố định, hiệu quả tránh thai sẽ giảm đi. Có chị em quên đến 2 viên liên tiếp thì gần như hiệu quả tránh thai không còn nữa. Vì vậy, khi chị em quên thuốc, nên sử dụng thêm một biện pháp tránh thai kèm theo để phòng ngừa. Đặc biệt chị em uống thuốc trễ, như ngày kinh cách đó 10 ngày mới nhớ quên uống thuốc khi đó không có hiệu quả nữa. Tốt nhất nên sử dụng phương pháp tránh thai khác, thường là phương pháp màng chắn để đảm bảo an toàn.

5. Quên uống thuốc tránh thai, khả năng "dính bầu" ra sao?

Thưa BS, nếu chị em dùng thuốc ngừa thai hằng ngày, chợt ngày hôm đó quên, tối đó có quan hệ thì qua hôm sau khả năng mang thai có cao hay không ạ?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: BS khuyên chị em nên uống thuốc đúng giờ để đỡ quên thuốc. Việc mang thai khi quên thuốc còn tùy thuộc ngày quên ở giai đoạn nào của chu kỳ kinh. Nếu ngày quên ở giai đoạn đầu và cuối chu kỳ thì khả năng có thai không cao. Tuy nhiên nếu quên, để đảm bảo an toàn chị em nên sử dụng thêm một phương pháp khác như bao cao su để an toàn. Nhiều chị em quên thuốc rồi bỏ luôn, trường hợp này trong 2-5 ngày sau đó sẽ ra huyết bất thường. Vì thuốc tránh thai là thuốc nội tiết, chị em ngưng thuốc sẽ khiến nội tiết đang cao sẽ đột ngột giảm, huyết sẽ ra do sụt giảm nội tiết.

Chị em phụ nữ nếu quên hãy tiếp tục uống và uống bù để có kinh bình thường. Không nên quá lo lắng về chu kỳ của mình, bên cạnh đó hãy sử dụng thêm một phương pháp ngừa thai để an toàn hơn.

6. Theo dõi thai kỳ kỹ hơn nếu mang thai khi đang uống thuốc tránh thai

Một số trường hợp quên uống thuốc chẳng may mang thai, thai nhi có khả năng dị tật hay không, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Khi chị em sử dụng thuốc ngừa thai không đúng cách, uống thuốc quá thời gian quy định vẫn có trường hợp mang thai. Thai có dị tật hay không tùy thuộc vào nhiều yếu tố như loại thuốc mình uống là thuốc nào. Có một số thuốc ảnh hưởng tương đối lên thai, cũng có thuốc không ảnh hưởng gì cả.

Nếu chị em đang sử dụng thuốc tránh thai hằng ngày mà chẳng may có thai, hãy theo dõi thai kỳ tốt hơn, kỹ hơn để kịp thời phát hiện khi có dị tật bẩm sinh. Không có khuyến cáo chị em phải bỏ thai nếu sử dụng thuốc ngừa thai hằng ngày.

7. Có nên dùng thuốc ngừa thai để điều trị mụn, điều hòa kinh nguyệt?

Thưa BS, nhiều chị em sử dụng thuốc tránh thai không phải để tránh thai mà để điều hòa kinh nguyệt, trị mụn. Có nên sử dụng như vậy không? Nếu có, nên sử dụng như thế nào để lợi bất cập hại ạ?

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Nhiều phụ nữ sử dụng thuốc ngừa thai thấy da dẻ đẹp hơn, kinh nguyệt đều. Nhưng cần lưu ý rằng, thuốc ngừa thai là để ngừa thai. Nếu sử dụng với mục đích khác phải dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Nhiều trường hợp uống thuốc ngừa thai cũng gây tác dụng phụ, phụ nữ mới uống sẽ thấy buồn nôn, khó chịu, tăng cân, tâm lý thay đổi. Vì vậy thuốc ngừa thai không phải an toàn tuyệt đối 100%, sẽ có tác dụng phụ khác nhau. Đôi khi tác dụng phụ là tác dụng tốt như da dẻ đẹp hơn. Tuy nhiên, BS không khuyến cáo sử dụng thuốc ngừa thai để trị mụn. Vì mụn có thể do nhiều nguyên nhân, những bé ở tuổi dậy thì có thể mụn do nội tiết, có thể can thiệp một phần bằng thuốc ngừa thai. Nhưng mụn có thể do nguyên nhân khác như viêm da, chăm sóc da không đúng.

Vì vậy, nếu muốn sử dụng thuốc ngừa thai với mục đích khác, phải có sự hướng dẫn của bác sĩ sản phụ khoa. Nếu muốn sử dụng thuốc ngừa thai với mục đích trị mụn, phải khám thêm chuyên khoa da liễu xem da mụn có phải do nội tiết hay không để có thể điều trị đúng và đủ.

8. Những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai

Nhờ BS chia sẻ một số lưu ý trong quá trình sử dụng thuốc ngừa thai để các chị em phụ nữ nắm kỹ hơn ạ!

BS.CK1 Nguyễn Lệ Quyên trả lời: Thuốc ngừa thai là phương pháp an toàn. Tuy nhiên, cần lưu ý thuốc tránh thai vẫn có chống chỉ định, có trường hợp không nên uống. Vì vậy trước khi quyết định sử dụng thuốc ngừa thai phải tham khảo ý kiến của bác sĩ sản phụ khoa.

Bên cạnh đó, chị em nên tuân thủ đúng theo hướng dẫn của loại thuốc đang sử dụng. Nên uống thuốc đúng giờ, đừng quên thuốc.

Không nên sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp quá nhiều lần trong tháng sẽ gây tác dụng phụ không tốt cho sức khỏe. Nên tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất để uống thuốc đúng và đủ.