Thuốc tránh thai thế hệ mới: Giải tỏa nỗi lo tăng cân, mụn da và rối loạn tiền kinh

1. Thuốc tránh thai thế hệ mới và nỗi lo tăng cân: đã được cải thiện đáng kể

Một trong nhiều lý do làm cho nhiều bạn nữ còn ngần ngại không dùng viên hàng ngày là sợ ảnh hưởng đến vóc dáng. Có nhiều chị em dùng viên uống tránh thai hàng ngày lại bị tăng cân. Liệu có cách nào khắc phục được tình trạng này để chị em an tâm sử dụng viên hàng ngày không thưa BS?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân - Trưởng khoa Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Một số biện pháp tránh thai nội tiết có thể gây tình trạng giữ muối và nước trong cơ thể, từ đó dẫn đến tăng cân khi sử dụng. Tuy nhiên, qua nhiều năm nghiên cứu và cải tiến, các viên thuốc tránh thai thế hệ mới, đặc biệt là thế hệ thứ tư, đã có những thay đổi quan trọng trong thành phần progestin.

Ở thế hệ mới, progestin được thiết kế với tác dụng kháng mineralocorticoid, tạo hiệu ứng lợi tiểu nhẹ. Nhờ đó, tình trạng giữ nước trong cơ thể được hạn chế rõ rệt, làm giảm nguy cơ tăng cân liên quan đến việc sử dụng thuốc tránh thai nội tiết. Với những cải tiến này, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới hầu như không còn gây tăng cân như các thế hệ trước.

Vì vậy, khi sử dụng viên uống tránh thai hằng ngày thuộc thế hệ mới nhất hiện nay, người dùng có thể yên tâm hơn về nguy cơ ảnh hưởng đến vóc dáng, đồng thời vẫn đảm bảo hiệu quả tránh thai cao và tính an toàn trong quá trình sử dụng.

2. Thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới và tác động lên làn da

Bên cạnh những thay đổi về cân nặng thì chuyện làn da cũng là nỗi lo muôn thuở của các chị em. Nhiều bạn lo lắng và sợ rằng dùng viên uống hằng ngày sẽ gây nổi mụn, làn da sẽ trở nên nhạy cảm hơn. Vậy liệu viên hàng ngày có thực sự là "thủ phạm" của vấn đề này không thưa BS?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới chứa thành phần progestin có tác dụng làm giảm tiết bã nhờn trên da. Ở những người có làn da dầu, việc giảm tiết bã nhờn giúp hạn chế tình trạng bít tắc lỗ chân lông, từ đó cắt đứt chu trình hình thành mụn trứng cá. Nhờ vậy, nhiều trường hợp ghi nhận sự cải thiện rõ rệt tình trạng mụn khi sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới.

Ngược lại, nếu trong quá trình sử dụng thuốc mà người dùng vẫn xuất hiện mụn, cần xem xét lại các yếu tố khác, đặc biệt là vấn đề chăm sóc và vệ sinh da. Trường hợp đã sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ thứ tư nhưng vẫn bị nổi mụn, cần lưu ý rằng mụn trứng cá không chỉ do nội tiết mà còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều nguyên nhân khác. Khi cần thiết, người sử dụng nên đi khám bác sĩ da liễu để được đánh giá và xử trí phù hợp.

Ở các thế hệ thuốc tránh thai trước đây, đặc biệt là những viên chứa progestin thế hệ 1 và 2, tác dụng androgen của progestin có thể làm tăng tiết bã nhờn, từ đó gây hoặc làm nặng thêm tình trạng mụn trứng cá. Với viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới, nguy cơ này đã được giảm đáng kể nhờ cải tiến trong thành phần progestin.

3. Thuốc tránh thai thế hệ mới trong điều trị hội chứng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt

Thưa BS, lúc nãy ở phần 1 BS có nhắc đến tình trạng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt, tức là trước ngày “đèn đỏ” thì các bạn nữ sẽ dễ cáu gắt, buồn bã, mệt mỏi, trầm cảm… Vậy với viên uống hàng ngày này liệu có giúp mình cải thiện tình trạng này không ạ?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân trả lời: Hội chứng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt là tình trạng thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, từ 15 đến 49 tuổi, với các triệu chứng khó chịu cả về thể chất lẫn tinh thần. Bên cạnh chỉ định tránh thai, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới, đặc biệt là thế hệ thứ tư, còn được sử dụng như một lựa chọn điều trị nhằm cải thiện các triệu chứng của hội chứng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt.

Ở những trường hợp có biểu hiện rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt, người sử dụng có thể dùng thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới trong khoảng một đến hai vỉ và theo dõi mức độ cải thiện triệu chứng. Nếu các triệu chứng thuyên giảm, việc tiếp tục sử dụng có thể mang lại lợi ích rõ rệt cho chất lượng cuộc sống. Ngược lại, nếu triệu chứng không cải thiện hoặc xuất hiện những bất lợi trong quá trình dùng thuốc, người sử dụng nên đến gặp bác sĩ sản phụ khoa để được tư vấn và điều chỉnh.

Việc điều chỉnh có thể bao gồm thay đổi loại thuốc tránh thai, thay đổi thành phần progestin hoặc điều chỉnh hàm lượng estrogen trong viên thuốc nhằm đạt được hiệu quả phù hợp nhất với từng cá thể. Trong các viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ thứ tư, thành phần thường là sự phối hợp giữa estrogen và các loại progestin thế hệ mới như drospirenone hoặc dienogest. Khi một công thức chưa đáp ứng tốt, bác sĩ có thể tư vấn chuyển sang công thức khác phù hợp hơn với cơ địa của người sử dụng, từ đó giúp cải thiện triệu chứng và đáp ứng đúng nhu cầu điều trị.

4. Viên thuốc tránh thai kết hợp và chu kỳ kinh nguyệt: đều hay rối loạn phụ thuộc cách sử dụng

Thưa BS, ngoài ra cũng có rất nhiều luồng thông tin trái ngược: có người nói uống VUTT sẽ làm rối loạn kinh nguyệt, có người lại bảo uống VUTT giúp đều kinh nguyệt hơn. Thành ra ai tìm cũng hoang mang luôn. Vây đâu mới là đúng, thưa BS?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Nhận định cho rằng viên thuốc tránh thai kết hợp làm rối loạn kinh nguyệt vừa có phần đúng, vừa có phần chưa đầy đủ. Trên thực tế, ở đa số trường hợp, việc sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp giúp chu kỳ kinh nguyệt trở nên đều đặn hơn. Nguyên nhân là chu kỳ kinh nguyệt tự nhiên của người phụ nữ vốn phụ thuộc vào chu kỳ phóng noãn. Khi sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp, quá trình phóng noãn được kiểm soát và thay thế bằng việc cung cấp hormone sinh dục từ bên ngoài theo liều lượng cố định. Khi người sử dụng uống thuốc đều đặn và ngưng thuốc đúng thời điểm, kinh nguyệt sẽ xuất hiện một cách ổn định và có tính dự đoán cao.

Đặc biệt, ở những phụ nữ có tiền sử kinh nguyệt không đều, chẳng hạn như người mắc hội chứng buồng trứng đa nang hoặc rối loạn phóng noãn ở lứa tuổi vị thành niên, việc sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp thường giúp chu kỳ kinh trở nên đều đặn hơn rõ rệt.

Tuy nhiên, viên thuốc tránh thai kết hợp có thể gây ra tình trạng rong kinh hoặc rong huyết nếu không được sử dụng đúng cách. Việc quên uống thuốc, bỏ liều không đều, chẳng hạn quên một viên rồi sau đó tiếp tục quên thêm nhiều viên khác, sẽ làm gián đoạn quá trình cung cấp hormone cho cơ thể. Khi nồng độ hormone sinh dục giảm đột ngột do sử dụng không đều, có thể xảy ra hiện tượng xuất huyết tử cung bất thường.

Ngoài ra, ở một số phụ nữ có nhu cầu nồng độ estrogen cao hơn mức trung bình, việc sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp có hàm lượng estrogen thấp có thể không đáp ứng đủ. Trong những trường hợp này, người sử dụng có thể gặp tình trạng ra huyết giữa chu kỳ. Thông thường, đây chỉ là xuất huyết nhẹ, dạng ra huyết thấm ít (spotting), kéo dài vài ngày và thường tự hết, ít ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Tuy nhiên, nếu không được giải thích rõ, tình trạng này có thể gây lo lắng cho người sử dụng. Nhìn chung, viên thuốc tránh thai kết hợp mang lại lợi ích trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt khi được sử dụng đúng cách. Ngược lại, việc sử dụng không đều hoặc không đúng hướng dẫn có thể dẫn đến rối loạn kinh nguyệt và các biểu hiện xuất huyết bất thường.

5. Sử dụng viên uống tránh thai hằng ngày đúng cách để đạt hiệu quả tối ưu

Vậy giả sử nếu một bạn nữ lần đầu tiên muốn dùng viên hàng ngày thì cần lưu ý điều gì? BS có thể chia sẻ vài lời khuyên để các bạn trẻ có thể khởi động an toàn và tự tin hơn không ạ?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân trả lời: Khi sử dụng viên uống tránh thai hằng ngày, người dùng cần tuân thủ đúng hướng dẫn nhằm đảm bảo hiệu quả tránh thai tối đa và hạn chế các tác dụng không mong muốn do sử dụng sai, điển hình như rong huyết. Theo khuyến cáo, viên thuốc tránh thai hằng ngày nên được bắt đầu uống trong vòng 5 ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt.

Nếu viên đầu tiên của vỉ thuốc được uống trong 5 ngày đầu chu kỳ, hiệu quả tránh thai sẽ có ngay lập tức. Trường hợp bắt đầu uống từ ngày thứ sáu của chu kỳ kinh hoặc vào bất kỳ ngày nào khác trong chu kỳ, với điều kiện chắc chắn không có thai, người sử dụng cần kết hợp thêm một biện pháp tránh thai hỗ trợ, chẳng hạn như bao cao su, trong 7 ngày đầu để đảm bảo an toàn.

Đối với vỉ thuốc loại 21 viên, người dùng uống mỗi ngày một viên trong 21 ngày, sau đó nghỉ 7 ngày và bắt đầu vỉ thuốc mới theo đúng lịch. Với vỉ thuốc loại 28 viên, thường được thiết kế theo liệu trình 21 + 7 hoặc 24 + 4, người dùng uống liên tục hết vỉ và bắt đầu ngay vỉ mới mà không có khoảng nghỉ. Cách sử dụng này giúp hạn chế việc quên thuốc trong giai đoạn nghỉ, từ đó duy trì hiệu quả tránh thai ổn định hơn.

Để hạn chế quên thuốc, người sử dụng nên uống thuốc vào một thời điểm cố định mỗi ngày, chẳng hạn như 7 giờ tối. Việc gắn uống thuốc với một thói quen hằng ngày như sau khi đánh răng buổi tối hoặc trước khi đi ngủ cũng giúp tăng khả năng ghi nhớ. Ngoài ra, có thể đặt thuốc ở vị trí dễ nhìn thấy, mang theo một vỉ thuốc dự phòng trong ví, đặt báo thức nhắc uống thuốc (có thể đặt hai lần cách nhau 5-10 phút) hoặc cài nhắc nhở ngay trên màn hình khóa điện thoại.

Trong trường hợp vẫn thường xuyên quên thuốc dù đã áp dụng nhiều biện pháp nhắc nhớ, đặc biệt là quên nhiều lần trong một tuần, người sử dụng nên cân nhắc chuyển sang các phương pháp tránh thai khác ít phụ thuộc vào việc ghi nhớ hằng ngày, như que cấy tránh thai hoặc dụng cụ tử cung.

Về cách xử trí khi quên thuốc, nếu quên một viên, người dùng cần uống ngay viên thuốc đã quên khi nhớ ra, đồng thời tiếp tục uống viên của ngày hôm đó theo lịch bình thường; các ngày sau tiếp tục uống như thường lệ.

Nếu quên hai viên thuốc trong tuần thứ nhất hoặc tuần thứ hai của vỉ thuốc (trong trường hợp bắt đầu uống từ ngày đầu chu kỳ), người dùng cần uống bù một viên ngay khi nhớ ra và uống thêm một viên của ngày hôm đó, sau đó tiếp tục uống thuốc theo thứ tự. Đồng thời, cần sử dụng thêm một biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 7 ngày tiếp theo. Nếu trong vòng 5 ngày trước đó có quan hệ tình dục không được bảo vệ, cần cân nhắc sử dụng thêm biện pháp tránh thai khẩn cấp để phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn.

Trường hợp quên hai viên thuốc xảy ra trong tuần thứ ba của vỉ thuốc, người dùng cũng uống bù một viên ngay khi nhớ ra và uống viên của ngày hôm đó, sau đó tiếp tục uống thuốc như thường lệ. Với vỉ thuốc 21 viên, sau khi uống hết 21 viên, cần bắt đầu ngay vỉ thuốc mới mà không nghỉ 7 ngày. Với vỉ thuốc 28 viên, người dùng uống hết các viên có nội tiết, bỏ qua các viên không có nội tiết và bắt đầu ngay vỉ thuốc mới. Cách xử trí này giúp duy trì nồng độ hormone ổn định và hạn chế nguy cơ mang thai ngoài ý muốn do quên thuốc.

>>> Đọc thêm phần 1: Mang thai ngoài ý muốn: những hệ lụy không chỉ dừng ở “lỡ kế hoạch”

>>> Đọc thêm phần 2: GenZ ngừa thai: Đừng để “vỡ kế hoạch” vì chọn sai biện pháp

>>> Đọc thêm phần 4: Gen Z hỏi gì về thuốc tránh thai?

Trân trọng cảm ơn Abbott Việt Nam đã đồng hành cùng Radar Sản Phụ khoa số đặc biệt, góp phần lan tỏa những kiến thức khoa học thiết thực trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sinh sản cho phụ nữ. 

Series Truyền hình trực tuyến Radar Sản phụ khoa do Bệnh viện Hùng Vương phối hợp cùng Cổng thông tin Tư vấn sức khỏe AloBacsi thực hiện, phát sóng định kỳ vào 19h Thứ 4 của tuần 1 và tuần 3 mỗi tháng.