Gen Z hỏi gì về thuốc tránh thai?

1. Chủ động dời ngày hành kinh: cần chuẩn bị sớm và đúng phương pháp

BS ơi sắp tới em có chuyến đi biển với gia định nhưng lại trúng ngày “đèn đỏ”. Nghe nói dùng VUTT có thể dời ngày hành kinh, BS chỉ em với ạ?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Việc chủ động điều chỉnh thời điểm hành kinh là nhu cầu rất thực tế của nhiều phụ nữ, đặc biệt khi có kế hoạch đi du lịch, công tác, thi cử hoặc tham gia các sự kiện quan trọng. Trên thực tế, bác sĩ sản phụ khoa có thể hỗ trợ người phụ nữ dời ngày hành kinh sớm hơn hoặc trễ hơn theo nhu cầu. Tuy nhiên, việc này cần được chuẩn bị từ trước, không thể thực hiện một cách đột ngột. Nếu chỉ còn một hoặc hai ngày trước kỳ kinh mới tìm đến bác sĩ để yêu cầu dời kinh, khả năng thất bại là rất cao.

Có nhiều cách để dời ngày hành kinh, trong đó phổ biến nhất là sử dụng nội tiết. Một trong những phương pháp sử dụng nội tiết là dùng viên thuốc tránh thai kết hợp. Tuy nhiên, để dời ngày hành kinh bằng viên thuốc tránh thai kết hợp, người sử dụng cần bắt đầu uống thuốc ngay từ đầu chu kỳ, chứ không phải đợi đến sát ngày dự kiến hành kinh mới bắt đầu sử dụng.

Đối với vỉ thuốc loại 21 viên, người dùng uống đủ 21 viên như thông thường. Sau đó, thay vì nghỉ 7 ngày, có thể bắt đầu ngay vỉ thuốc mới để kéo dài thời điểm hành kinh. Ví dụ, nếu muốn dời ngày hành kinh trễ hơn khoảng một tuần, người dùng có thể uống thêm một tuần của vỉ thuốc mới, sau đó ngưng thuốc để hành kinh xảy ra. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ có hiệu quả trong thời gian ngắn, thường là một đến hai tuần. Việc kéo dài quá lâu có thể không đạt hiệu quả như mong muốn.

Đối với vỉ thuốc loại 28 viên, trong đó thường có 21 viên chứa nội tiết và 7 viên placebo (không chứa nội tiết, thường có màu khác), người sử dụng có thể bỏ qua 7 viên placebo này. Sau khi uống hết 21 viên có nội tiết, người dùng bắt đầu ngay vỉ thuốc mới để duy trì nồng độ hormone và dời ngày hành kinh. Với loại vỉ 28 viên theo liệu trình 24 + 4, người dùng có thể uống hết 24 viên có nội tiết rồi chuyển sang vỉ mới mà không uống 4 viên placebo.

Nguyên tắc chung của các phương pháp này là duy trì nồng độ hormone sinh dục trong cơ thể không bị giảm đột ngột. Khi nồng độ hormone được giữ ổn định, hiện tượng bong niêm mạc tử cung và hành kinh sẽ không xảy ra. Nhờ đó, người phụ nữ có thể chủ động dời ngày hành kinh để phù hợp với các kế hoạch học tập, thi cử, công tác hoặc du lịch.

2. Uống thuốc tránh thai lâu dài có “bào mòn tử cung” hoặc vô sinh?

Em nghe nói sử dụng VUTT lâu ngày sẽ bào mòn tử cung dẫn đến vô sinh có đúng không thưa BS?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân - Trưởng khoa Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Quan niệm cho rằng việc sử dụng viên thuốc tránh thai nội tiết lâu dài có thể gây “bào mòn tử cung” là chưa chính xác. Thực tế, thành phần progestin trong các viên thuốc tránh thai nội tiết có tác dụng làm cho nội mạc tử cung mỏng hơn trong thời gian sử dụng thuốc. Tuy nhiên, khi ngưng thuốc, nội mạc tử cung sẽ phục hồi và phát triển trở lại bình thường. Việc nội mạc tử cung mỏng hơn trong thời gian dùng thuốc chỉ khiến lượng kinh nguyệt có thể ít hơn, chứ không phải là hiện tượng bào mòn tử cung hay nguyên nhân gây vô sinh khi sử dụng lâu dài.

Tương tự, khi sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp, sau khi ngưng thuốc, khả năng sinh sản của người phụ nữ thường phục hồi khá nhanh. Ở một số trường hợp, thời gian rụng trứng hoặc có thai trở lại có thể chậm hơn so với người khác, nhưng đây không phải là vấn đề đáng lo ngại. Người sử dụng cần lưu ý rằng nếu sau khi ngưng thuốc trên 3 tháng mà chu kỳ kinh nguyệt vẫn chưa đều, hoặc sau 6-12 tháng đã chủ động mong con, không áp dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào và có quan hệ đều đặn nhưng vẫn chưa có thai, thì nên đến khám bác sĩ để được đánh giá nguyên nhân.

Trên thực tế, trong phần lớn các trường hợp chậm có thai trở lại, nguyên nhân không phải do viên thuốc tránh thai, mà thường xuất phát từ những vấn đề tồn tại trước đó. Các nguyên nhân có thể bao gồm hội chứng buồng trứng đa nang, rối loạn phóng noãn, lạc nội mạc tử cung, yếu tố tuổi tác (đặc biệt ở phụ nữ trên 35 tuổi) hoặc chất lượng tinh trùng giảm. Khi đó, việc có thai tự nhiên có thể gặp khó khăn và cần có sự thăm khám, hỗ trợ từ bác sĩ chuyên khoa.

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Tất cả các biện pháp tránh thai tạm thời khi được Tổ chức Y tế Thế giới cho phép lưu hành trong cộng đồng đều phải đáp ứng một tiêu chí quan trọng, đó là khả năng hồi phục sinh sản sau khi ngừng sử dụng. Viên thuốc tránh thai kết hợp đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều năm trên toàn thế giới và đáp ứng đầy đủ tiêu chí này. Vì vậy, có thể khẳng định rằng viên thuốc tránh thai kết hợp không gây vô sinh, và người sử dụng có thể hoàn toàn yên tâm về vấn đề này.

Trong một số trường hợp, sau khi ngừng thuốc tránh thai kết hợp, người phụ nữ mong muốn có thai nhưng không đạt được và được chẩn đoán vô sinh, thì nguyên nhân không phải do việc sử dụng thuốc tránh thai. Thực chất, những trường hợp này thường đã tồn tại các yếu tố gây vô sinh từ trước mà người bệnh chưa được phát hiện, và việc sử dụng thuốc tránh thai chỉ trùng hợp về mặt thời điểm, chứ không phải là nguyên nhân dẫn đến vô sinh.

3. Thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới: thuốc không gây béo, lối sống mới là yếu tố quyết định

Từ lúc sinh xong bé đầu đến giờ em bị tăng cân lên rất nhiều, bây giờ em uống VUTT hàng ngày thì có bị lên cân nhiều hơn không?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Đối với viên thuốc tránh thai kết hợp, như đã phân tích, việc lựa chọn các viên thuốc thế hệ mới, đặc biệt là thế hệ thứ tư, giúp giảm đáng kể những tác dụng phụ thường gặp ở các thế hệ trước. Một trong những ưu điểm nổi bật là giảm nguy cơ tăng cân, do thành phần progestin thế hệ mới không gây giữ muối và nước trong cơ thể. Vì vậy, bản thân viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới không phải là nguyên nhân trực tiếp gây tăng cân.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tăng cân không chỉ phụ thuộc vào thuốc mà còn liên quan chặt chẽ đến lối sống. Khi người phụ nữ cảm thấy an tâm hơn vì không còn lo lắng về việc mang thai ngoài ý muốn, họ có xu hướng ăn uống ngon miệng hơn, ngủ tốt hơn. Nếu lượng năng lượng đưa vào cơ thể tăng lên trong khi mức tiêu hao không thay đổi hoặc giảm, cân nặng hoàn toàn có thể tăng lên, dù bản thân thuốc không gây tác dụng này.

Trên thực tế, nếu việc sử dụng thuốc tránh thai kết hợp không gây tăng cân nhưng người dùng lại ăn nhiều hơn bình thường, chẳng hạn thay vì ba bữa tăng lên năm hoặc sáu bữa mỗi ngày, đồng thời thời gian nghỉ ngơi kéo dài, ngủ nhiều hơn và ít vận động, thì việc tăng cân là điều khó tránh khỏi. Điều này thường gặp ở phụ nữ trong giai đoạn sau sinh, khi sinh hoạt và nhịp sống thay đổi đáng kể.

Vì vậy, để kiểm soát cân nặng hiệu quả, người phụ nữ cần chú ý cân đối giữa năng lượng đưa vào và năng lượng tiêu thụ, duy trì chế độ ăn hợp lý và sinh hoạt điều độ. Việc điều chỉnh lối sống phù hợp sẽ giúp giữ được vóc dáng, đồng thời hỗ trợ phụ nữ sau sinh sớm lấy lại hình thể trước khi mang thai.

4. Thuốc tránh thai kết hợp: lựa chọn phù hợp cho phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang

Em bị buồng trứng đa nang thì có thể dùng VUTT hàng ngày được không thưa BS?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Viên thuốc tránh thai kết hợp dùng hằng ngày là một trong những lựa chọn phù hợp đối với phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Trong trường hợp người bệnh chưa có nhu cầu mang thai và đang gặp tình trạng kinh nguyệt không đều, việc sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp được xem là một giải pháp hiệu quả. Phương pháp này vừa giúp ngừa thai, vừa hỗ trợ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, giúp kinh nguyệt trở nên đều đặn hơn.

Bên cạnh đó, khi sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới, đặc biệt là thế hệ thứ tư, thuốc còn có tác dụng ức chế tình trạng cường androgen – một rối loạn nội tiết thường gặp ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Nhờ tác dụng này, các biểu hiện liên quan đến cường androgen, chẳng hạn như mụn trứng cá, cũng có thể được cải thiện rõ rệt ở một số người sử dụng.

5. Những thay đổi kinh nguyệt ban đầu khi dùng thuốc tránh thai: thường chỉ mang tính tạm thời

Em mới uống VUTT vỉ đầu tiên thấy kỳ kinh kéo dài lên 7 ngày nhưng chỉ ra lấm tấm vậy có bình thường không thưa BS?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Trong quá trình sử dụng viên thuốc tránh thai hằng ngày, một số phụ nữ có thể nhận thấy chu kỳ kinh nguyệt kéo dài thêm vài ngày, nhưng thường vẫn dưới 7 ngày và lượng máu kinh không nhiều. Tình trạng này thường gặp trong vỉ thuốc đầu tiên, khi cơ thể chưa kịp điều chỉnh để thích nghi với sự thay đổi nội tiết tố từ bên ngoài.

Trong đa số trường hợp, người sử dụng có thể tiếp tục theo dõi và dùng thuốc thêm vài chu kỳ. Sau giai đoạn thích nghi ban đầu, cơ thể sẽ dần điều chỉnh lại nội tiết và chu kỳ kinh nguyệt sẽ ổn định, trở về trạng thái bình thường tương tự như ở những người khác.

>>> Đọc thêm phần 1: Mang thai ngoài ý muốn: những hệ lụy không chỉ dừng ở “lỡ kế hoạch”

>>> Đọc thêm phần 2: GenZ ngừa thai: Đừng để “vỡ kế hoạch” vì chọn sai biện pháp

>>> Đọc thêm phần 3: Thuốc tránh thai thế hệ mới: Giải tỏa nỗi lo tăng cân, mụn da và rối loạn tiền kinh

Trân trọng cảm ơn Abbott Việt Nam đã đồng hành cùng Radar Sản Phụ khoa số đặc biệt, góp phần lan tỏa những kiến thức khoa học thiết thực trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sinh sản cho phụ nữ. 

Series Truyền hình trực tuyến Radar Sản phụ khoa do Bệnh viện Hùng Vương phối hợp cùng Cổng thông tin Tư vấn sức khỏe AloBacsi thực hiện, phát sóng định kỳ vào 19h Thứ 4 của tuần 1 và tuần 3 mỗi tháng.