GenZ ngừa thai: Đừng để “vỡ kế hoạch” vì chọn sai biện pháp

1. Các biện pháp tránh thai: lựa chọn phù hợp để tránh “vỡ kế hoạch” ở người trẻ

Thưa BS, hiện nay có rất nhiều biện pháp tránh thai khác nhau. Bác sĩ có thể giúp các bạn khán giả của chúng ta ngày hôm nay phân biệt nhanh giữa các biện pháp này không ạ?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Các biện pháp tránh thai hiện nay được chia thành hai nhóm chính: biện pháp tránh thai vĩnh viễn và biện pháp tránh thai tạm thời. Trong đó, biện pháp tránh thai vĩnh viễn, thường được gọi là triệt sản, chỉ áp dụng cho phụ nữ trên 35 tuổi đã đủ con. Đây không phải là lựa chọn phù hợp với người trẻ, đặc biệt là nhóm Gen Z.

Nhóm thứ hai là các biện pháp tránh thai tạm thời, được chia riêng cho nam và nữ. Đối với nam giới, lựa chọn hiện nay khá đơn giản, chủ yếu là bao cao su. Đây là biện pháp tránh thai phổ biến, có nhiều ưu điểm vì vừa giúp ngừa thai, vừa phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Do đó, bao cao su được xem là một trong những biện pháp tránh thai tạm thời an toàn và hiệu quả.

Tuy nhiên, hiệu quả của bao cao su phụ thuộc rất lớn vào cách sử dụng. Nếu sử dụng không đúng, nguy cơ thất bại là hoàn toàn có thể xảy ra. Một sai lầm thường gặp là chỉ sử dụng bao cao su ở thời điểm gần xuất tinh, thay vì đeo ngay từ đầu khi bắt đầu quan hệ tình dục. Đây là nguyên nhân khiến không ít trường hợp vẫn mang thai ngoài ý muốn dù có sử dụng biện pháp này.

Đối với nữ giới, các biện pháp tránh thai tạm thời đa dạng hơn. Phần lớn các phương pháp tránh thai tạm thời đều có thể áp dụng cho người trẻ, ngoại trừ dụng cụ tử cung. Trên thế giới, dụng cụ tử cung được phép sử dụng cho vị thành niên và phụ nữ trẻ. Tuy nhiên, tại Việt Nam, Bộ Y tế không khuyến cáo sử dụng dụng cụ tử cung cho phụ nữ chưa đủ con hoặc chưa sinh con, do nguy cơ viêm nhiễm cao trong bối cảnh kiến thức và điều kiện vệ sinh sinh dục còn hạn chế. Việc sử dụng dụng cụ tử cung trong nhóm đối tượng này có thể làm tăng nguy cơ viêm dính vòi trứng và gây khó khăn cho khả năng sinh sản sau khi ngừng tránh thai. Vì vậy, đối với phụ nữ trẻ và Gen Z, nên ưu tiên các biện pháp tránh thai tạm thời khác thay vì dụng cụ tử cung.

Các biện pháp tránh thai tạm thời dành cho nữ được chia thành hai nhóm: nhóm không chứa nội tiết và nhóm có chứa nội tiết. Nhóm không chứa nội tiết bao gồm bao cao su nữ và các thuốc diệt tinh trùng đặt âm đạo. Những biện pháp này được sử dụng khá phổ biến ở nhiều quốc gia, nhưng tại Việt Nam còn hạn chế và hiệu quả tránh thai không cao bằng các biện pháp có nội tiết.

Trong nhóm biện pháp tránh thai có nội tiết, phổ biến nhất là viên thuốc tránh thai kết hợp. Đây là biện pháp có hiệu quả tránh thai trên 99% nếu được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, tương tự như bao cao su, hiệu quả của thuốc tránh thai kết hợp phụ thuộc nhiều vào sự tuân thủ. Việc quên uống thuốc, bỏ liều hoặc sử dụng không đúng hướng dẫn có thể dẫn đến thất bại, thậm chí mang thai ngoài ý muốn.

Ngoài viên uống tránh thai kết hợp, các biện pháp tránh thai có nội tiết khác bao gồm que cấy tránh thai và miếng dán tránh thai qua da. Các phương pháp này đều chứa hormone sinh dục, chủ yếu là estrogen, có tác dụng ức chế quá trình phóng noãn, từ đó mang lại hiệu quả tránh thai cao khi được sử dụng đúng chỉ định.

2. Lựa chọn biện pháp tránh thai: cần cá thể hóa theo nhu cầu và lối sống

Thưa BS, vừa nãy thì các BS cũng đã chia sẻ rất nhiều biện pháp tránh thai cho các bạn trẻ lựa chọn. Tuy nhiên để tìm hiểu và chọn một biện pháp tránh thai phù hợp thì các bạn có thể sẽ bị rối chưa biết chọn phương pháp nào. Vậy theo BS, những tiêu chí quan trọng nhất để các bạn Gen Z cân nhắc khi lựa chọn biện pháp tránh thai là gì? Và ưu nhược điểm của từng nhóm như thế nào ạ?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân - Trưởng khoa Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Các biện pháp tránh thai hiện đại trong nhóm tránh thai tạm thời được chia thành hai nhóm chính: biện pháp có nội tiết và biện pháp không chứa nội tiết. Để lựa chọn một phương pháp tránh thai phù hợp cho từng cá thể, cần cân nhắc dựa trên bốn tiêu chí cơ bản: hiệu quả tránh thai, tính an toàn, chi phí và mức độ phù hợp với nhu cầu cũng như lối sống của từng người.

Việc lựa chọn biện pháp tránh thai không nên mang tính áp đặt hay dựa hoàn toàn vào thông tin chung. Khi cân nhắc một phương pháp cụ thể, người sử dụng nên được tư vấn bởi bác sĩ chuyên ngành sản phụ khoa để hiểu rõ ưu điểm và hạn chế của từng biện pháp. Trên thực tế, một đặc điểm được xem là ưu điểm đối với nhiều người có thể lại trở thành nhược điểm đối với một cá thể cụ thể, khiến họ không phù hợp hoặc không muốn sử dụng phương pháp đó.

Ví dụ, bao cao su là biện pháp được khuyến cáo rộng rãi vì nếu sử dụng đúng cách sẽ mang lại hiệu quả tránh thai cao, đồng thời giúp phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Tuy nhiên, đối với một số người trẻ, việc sử dụng bao cao su có thể làm giảm cảm giác khoái cảm hoặc gây gián đoạn trong quá trình quan hệ, khiến họ không cảm thấy phù hợp. Trong những trường hợp này, các biện pháp khác như thuốc tránh thai uống, que cấy tránh thai hoặc các phương pháp tránh thai khác có thể là lựa chọn phù hợp hơn.

Ngược lại, ở những người vừa có nhu cầu tránh thai vừa gặp các vấn đề như hội chứng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt, việc lựa chọn phương pháp tránh thai có khả năng đồng thời hỗ trợ cải thiện các triệu chứng tiền kinh nguyệt sẽ mang lại lợi ích toàn diện hơn cho cá thể đó.

Tương tự, với những người có làn da nhạy cảm hoặc dễ bị mụn, việc lựa chọn biện pháp tránh thai có tác dụng hỗ trợ cải thiện tình trạng mụn, hoặc không làm nặng thêm các vấn đề da liễu hiện có, sẽ là lựa chọn phù hợp hơn so với các phương pháp khác.

Vì vậy, để lựa chọn được biện pháp tránh thai tối ưu, phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe và nhu cầu cá nhân, người trẻ nên chủ động đến các cơ sở y tế để được nhân viên y tế và bác sĩ sản phụ khoa tư vấn cụ thể, từ đó đưa ra quyết định phù hợp cho bản thân.

3. Viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới: hiệu quả cao hơn, an toàn hơn

Thưa BS, hiện nay có nhiều loại viên uống tránh thai, nhờ BS tư vấn về các loại viên uống này?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Cùng với sự phát triển của khoa học, viên thuốc tránh thai kết hợp đã trải qua nhiều thế hệ cải tiến và đến nay đã bước sang thế hệ thứ tư. Viên thuốc tránh thai kết hợp chứa hai loại hormone sinh dục là estrogen và progestin, vì vậy được gọi là “thuốc tránh thai kết hợp”.

Ở những thập niên 1960, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ đầu tiên được sử dụng trên thế giới với hàm lượng estrogen khá cao nhằm ức chế hoạt động của buồng trứng, ngăn hiện tượng rụng trứng và từ đó phòng ngừa mang thai. Tuy nhiên, hàm lượng estrogen cao cũng kéo theo nhiều tác dụng phụ, đặc biệt là các tác dụng liên quan đến estrogen như buồn nôn, nhức đầu và nguy cơ tắc mạch.

Sang các thế hệ tiếp theo, các nhà nghiên cứu bắt đầu giảm dần liều estrogen, đồng thời tìm ra mức liều thấp hơn nhưng vẫn đủ khả năng ức chế phóng noãn. Ở thế hệ thứ hai, hàm lượng estrogen trong viên thuốc tránh thai kết hợp được điều chỉnh xuống khoảng 50 microgram và phối hợp với progestin. Tuy nhiên, các loại progestin ở những thế hệ đầu vẫn còn gây ra nhiều tác dụng phụ, điển hình là giữ muối nước, dễ dẫn đến tăng cân. Đây là nhược điểm đáng kể của viên thuốc tránh thai kết hợp ở các thế hệ trước, đặc biệt đối với phụ nữ trẻ.

Đến thế hệ thứ tư, dựa trên nhiều nghiên cứu và bằng chứng khoa học, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới đã được cải tiến đáng kể. Hàm lượng estrogen được điều chỉnh ở mức đủ thấp để vẫn ức chế rụng trứng, đồng thời giảm thiểu các tác dụng phụ liên quan đến estrogen. Song song đó, các loại progestin thế hệ mới được sử dụng giúp hạn chế tối đa các tác dụng phụ thường gặp trước đây như tăng cân, tăng tiết nhờn da, mụn trứng cá và các biểu hiện liên quan đến tác dụng androgen.

Nhờ những cải tiến này, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới đã khắc phục được phần lớn các nhược điểm của các thế hệ trước, vừa mang lại hiệu quả tránh thai cao, vừa đảm bảo tính an toàn cho người sử dụng. Nguy cơ tắc mạch - một trong những tác dụng phụ từng được lo ngại nhiều nhất cũng đã được cải thiện đáng kể.

Bên cạnh hiệu quả tránh thai, viên thuốc tránh thai kết hợp thế hệ mới còn mang lại nhiều lợi ích cộng thêm. Ở những phụ nữ có hội chứng rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt, việc sử dụng thuốc giúp cải thiện rõ rệt các triệu chứng khó chịu trước kỳ kinh như căng thẳng, cáu gắt, mệt mỏi, đau bụng kinh, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và sinh hoạt hằng ngày.

>>> Đọc thêm phần 1: Mang thai ngoài ý muốn: những hệ lụy không chỉ dừng ở “lỡ kế hoạch”

>>> Đọc thêm phần 3: Thuốc tránh thai thế hệ mới: Giải tỏa nỗi lo tăng cân, mụn da và rối loạn tiền kinh

>>> Đọc thêm phần 4: Gen Z hỏi gì về thuốc tránh thai?

Trân trọng cảm ơn Abbott Việt Nam đã đồng hành cùng Radar Sản Phụ khoa số đặc biệt, góp phần lan tỏa những kiến thức khoa học thiết thực trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sinh sản cho phụ nữ. 

Series Truyền hình trực tuyến Radar Sản phụ khoa do Bệnh viện Hùng Vương phối hợp cùng Cổng thông tin Tư vấn sức khỏe AloBacsi thực hiện, phát sóng định kỳ vào 19h Thứ 4 của tuần 1 và tuần 3 mỗi tháng.