Thực phẩm chức năng giải quyết các rối loạn chưa phải bệnh tật thật sự

- Trên bình diện chung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe có thể là 1 trong số những lựa chọn trong việc phòng ngừa bệnh?

Vấn đề được PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay - Chủ Tịch Liên chi hội Đông - Tây Y kết hợp TPHCM chia sẻ, thực phẩm chức năng là loại thực phẩm tổng hợp từ nhiều hợp chất, hoạt chất như vitamin, khoáng chất từ thực vật hay thực vật hình thành dạng tiện dụng cho người. Trong cuộc sống, nếu lựa chọn thực phẩm đầy đủ, sức khỏe ít bị ảnh hưởng.

Nhưng nếu không may bệnh tật xảy đến, đó là lúc cần chú ý đến sức khỏe. Theo thống kê toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2019, tỷ lệ người khỏe mạnh hoàn toàn trên toàn cầu chỉ chiếm 5%, 25% người mắc bệnh thật sự có chẩn đoán và điều trị theo phác đồ.

Trong khi đó có đến 70% tỷ lệ được xếp vào nhóm subhealth - bao gồm những người có rối loạn chức năng của cơ thể nhưng chưa thành bệnh tật. Khi xuất hiện rối loạn, người bệnh có cảm giác nhức đầu, chóng mặt, rối loạn giấc ngủ trong cơ thể nhưng khi đi khám, kết quả cận lâm sàng bình thường. Hoặc ngược lại, bệnh nhân hoàn toàn bình thường nhưng khi đi khám, cận lâm sàng cho thấy bệnh nhân có các rối loạn về sức khỏe như men gan tăng hoặc một số rối loạn khác.

Chuyên gia nhấn mạnh, những người không đủ tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tật đều được xếp vào nhóm subhealth. Vì vậy, cần các thực phẩm bổ sung để giải quyết những rối loạn chưa phải bệnh tật thật sự này.

Thực phẩm chức năng có vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe

- Các thực phẩm chức năng có vai trò như thế nào trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe?

Giải thích về vai trò của thực phẩm chức năng trong phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay cho biết, theo định nghĩa về sức khỏe của WHO - sức khỏe là sự khỏe mạnh về cả thể chất, tinh thần, xã hội, con người có thể cảm giác được sức khỏe của bản thân ở trạng thái tốt nhất. Không có bất cứ rối loạn nào để bản thân mất tự tin vào xã hội hay có biểu hiện bất thường trong cuộc sống và công việc, đó là khi con người khỏe mạnh. Dựa trên định nghĩa này và thống kê sức khỏe toàn cầu của WHO năm 2019, cho thấy vai trò của thực phẩm chức năng và thực phẩm bảo vệ sức khỏe vô cùng quan trọng.

Cụ thể, thực phẩm chức năng góp phần vào giai đoạn cần thiết của cơ thể khi có một số rối loạn. Ví dụ, người phụ nữ mang thai, phải nuôi dưỡng cho cả cơ thể và bào thai, nếu để tình trạng axit folic giảm, sẽ có nguy cơ gây nên những tổn thương ống thần kinh. Từ đó, gây dị tật ống thần kinh cho trẻ em trên cột sống hoặc não bộ,… Vì vậy, giai đoạn mang thai rất cần bổ sung axit folic.

Đối với trẻ em, trong quá trình nuôi dưỡng có thể mắc một số bệnh hoặc các vấn đề sức khỏe do thời tiết có thể gây các rối loạn, ảnh hưởng đến sự hấp thu hoạt chất, khoáng chất, vitamin,… do đó, cần bổ sung thực phẩm chức năng. Người phụ nữ cũng vậy, việc bổ sung thêm thực phẩm sử dụng hàng ngày sẽ giúp giải quyết những rối loạn chưa phải bệnh tật, góp phần bảo vệ sức khỏe.

Ngoài ra, nếu chẳng may cơ thể có những rối loạn gây thiếu chất dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng, khi đó thực phẩm chức năng đóng vai trò rất lớn trong việc cung cấp các thành phần dinh dưỡng để bù đắp cho sự thiếu hụt.

Song song đó, chúng ta theo quy luật tất yếu của cuộc sống không thể tránh khỏi sinh - lão - bệnh - tử. Nếu bản thân lắng nghe, theo dõi cơ thể để bổ sung các dưỡng chất cần thiết ở những giai đoạn nhất định, không chỉ giúp nâng cao tuổi thọ mà còn duy trì sức khỏe, thể trạng tốt. Điều này một lần nữa nhấn mạnh vai trò của thực phẩm bảo vệ sức khỏe hay thực phẩm chức năng ở những giai đoạn này vô cùng quan trọng.

Những lưu ý quan trọng khi chọn thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe

- Trên các con số thống kê quý 1 của các sàn thương mại điện tử, thực phẩm chức năng ở Việt Nam là ngành hàng có mức thu hấp dẫn. Chuyên gia đánh giá như thế nào về thị trường thực phẩm chức năng tại Việt Nam khi có một brand mới từ Nhật Bản gia nhập?

Đánh giá về vấn đề này, BS.CK2 Đỗ Ngọc Chánh - Viện trưởng Viện nghiên cứu và Huấn luyện cấp cứu ngoại viện TPHCM cho rằng, trong vòng đời của con người, các tác động của môi trường gây ra rối loạn chuyển hóa trong cơ thể, từ đây thực phẩm chức năng vào cuộc.

Hiện có các bệnh lý gây rối loạn ban đầu như lo âu, trầm cảm, mệt mỏi, dẫn đến các bệnh lý cấp tính như đột quỵ, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim,… Cần nhấn mạnh rằng, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe không thể thay thế thuốc, nhưng có thể bổ sung để dự phòng, bắt đầu từ các rối loạn chuyển hóa cho đến dự phòng việc thiếu chất, hỗ trợ bệnh lý mãn tính và cấp tính xảy ra.

Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều các sản phẩm thực phẩm chức năng, để lựa chọn đúng và phù hợp, người bệnh cần hỏi ý kiến của bác sĩ, đặc biệt là bác sĩ chăm sóc sức khỏe chủ động, y học gia đình và chuyên gia dinh dưỡng. Tìm hiểu các công ty có giá trị về nghiên cứu khoa học và được thẩm định của các cơ quan an toàn thực phẩm.

Noguchi hiện có các chứng nhận cấp phép của Cục An toàn Thực phẩm Việt Nam và Viện nghiên cứu về An toàn Thực Phẩm Việt Nam. Chúng tôi luôn khuyến cáo người dùng chọn lựa nhà phân phối, cửa hàng và nhãn mác rõ ràng. Bên cạnh đó, Việt Nam là quốc gia có độ ẩm cao, vì vậy, nên chọn các cửa hàng uy tín, bảo quản đúng cách. Đồng thời, tìm và đọc kỹ nội dung in trên bao bì để lựa chọn thực phẩm chức năng phù hợp cần bổ sung cho cơ thể.

Bệnh lý, thói quen ăn uống, sinh hoạt là nguyên nhân khiến đột quỵ trẻ hóa

- Đột quỵ ngày càng trẻ hóa, theo góc nhìn chuyên gia thì hiện tượng này đến từ nguyên nhân nào? Thực phẩm chức năng có vai trò gì trong vấn đề này?

Giải đáp vấn đề này, PGS.TS.BS Lê Đình Thanh - Giám Đốc Bệnh Viện Thống Nhất, Trưởng Bộ Môn Lão khoa, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Phó Hiệu trưởng trường Y Dược - Trường Đại học Trà Vinh nhận định, đột quỵ là tình trạng tổn thương não bộ gây mất một phần hoặc toàn bộ chức năng của não. Có 2 tình trạng xảy ra là tắc mạch máu não và vỡ mạch máu não.

Tỷ lệ đột quỵ tăng theo độ tuổi. Khi tuổi thọ người dân Việt Nam ngày càng tang kéo theo tỷ lệ đột quỵ ngày càng nhiều. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tăng cao, vấn đề này xảy ra ở Việt Nam và trên toàn thế giới. Nguyên nhân xuất phát từ các vấn đề tăng lipid máu, tăng cholesterol, đặc biệt là LDL - một loại cholesterol xấu, gây xơ vữa, hình thành huyết khối và gây tắc mạch. Ngoài ra, còn một số lipoprotein xấu khác cũng nằm trong nguyên nhân gây bệnh.

Ngoài ra, tình trạng này có thể bắt nguồn từ những thói quen ăn uống, sinh hoạt. Người càng lớn tuổi, việc hấp thu, chuyển hóa xuất hiện nhiều rối loạn, sinh ra cholesterol xấu và hình thành mảng xơ vữa tạo nên huyết khối. Bên cạnh đó, giai đoạn này đã mất đi độ trơn láng trong thành mạch, nếu người bệnh mắc thêm các bệnh đồng mắc khác như tăng huyết áp, các bệnh tim mạch sẽ dẫn đến tình trạng xuất huyết não.

Vấn đề giảm thiểu tình trạng hình thành huyết khối và vỡ mạch, được gọi là dự phòng. Có nhiều cách dự phòng đột quỵ như: xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh, có tập luyện thể lực, đảm bảo các chuyển hóa trong cơ thể diễn ra tốt nhất; xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, đặc biệt phải phù hợp với dân tộc, phong tục tập quán,… nếu ăn uống, sinh hoạt theo phong tục tập quán của dân tộc khác sẽ dẫn đến rối loạn chuyển hóa.

Bên cạnh đó, cần có giải pháp bổ sung thực phẩm chức năng để cân bằng vấn đề dinh dưỡng cho bệnh nhân, bổ sung chất thiếu, đào thải chất thừa. Thực phẩm chức năng có thể giúp điều chỉnh LDL-cholesterol xấu và một số yếu tố khác làm trơn láng thành mạch, giảm tình trạng mảng xơ vữa tạo huyết khối trong thành mạch, từ đó giảm tỷ lệ đột quỵ. Thực phẩm chức năng giúp đảm bảo bền vững thành mạch, đặc biệt ở những vùng xung yếu hay tình trạng dị dạng mạch máu não chưa kịp can thiệp và phát hiện, thực phẩm chức năng có thể làm bền vững yếu tố thành mạch, giảm vấn đề xuất huyết.

Nattokinase giúp dự phòng tình trạng đột quỵ, xơ vữa động mạch, rối loạn chuyển hóa

- Từ lâu, dinh dưỡng của người Nhật được xem là 1 trong những yếu tố quan trọng trong việc phòng bệnh. Đặc biệt là thực phẩm có thành phần Natto. Như vậy thực phẩm bảo vệ sức khỏe Nattokinase thì sao, thành phần này có góp phần phòng ngừa đột quỵ?

BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp - PCT Hội Dinh Dưỡng Việt Nam, Chủ tịch LCH Dinh dưỡng Thực phẩm TPHCM giải đáp, Nattokinase xuất phát từ thực phẩm, qua công nghệ cổ truyền để có được hoạt chất tên là Nattokinase.

Nattokinase có vai trò dự phòng đột quỵ, tham gia vào 3 cơ chế. Thứ nhất, nattokinase là một loại enzym giúp ức chế hình thành cục máu đông. Thứ hai, giảm cholesterol, giúp thành mạch trơn láng hơn. Thứ ba, nattokinase có vai trò tác động như plasmin, một loại enzym không cho fibrin đông cứng. Vì vậy, sử dụng nattokinase giúp dự phòng tình trạng đột quỵ và xơ vữa động mạch, hoặc tình trạng rối loạn chuyển hóa, đặc biệt là chuyển hóa lipid.

Các yếu tố nguy cơ hôm nay sẽ trở thành bệnh tật của ngày mai

- Nhiều năm đảm nhận vai trò BS gia đình, BS có đánh giá như thế nào với vai trò hỗ trợ trong điều trị và phòng ngừa bệnh của thực phẩm bảo vệ sức khỏe?

Đề cập về vai trò điều trị và phòng ngừa bệnh của thực phẩm chức năng, BS.CK2 Lê Điền Trung - Trưởng phòng Chỉ đạo tuyến - Bệnh viện Trưng Vương cho biết, thứ nhất, thực phẩm chức năng có vai trò bổ sung những gì cơ thể đang thiếu. Thứ hai bảo vệ, tăng cường hệ miễn dịch. Thứ ba, có vai trò dự phòng.

Chuyên gia nhấn mạnh, tất cả những yếu tố nguy cơ của ngày hôm nay sẽ trở thành bệnh tật của ngày mai. Do đó, khi sử dụng thực phẩm chức năng sẽ giúp dự phòng và giảm các yếu tố nguy cơ như cholesterol, xơ vữa động mạch, chống đông máu, bảo vệ thành mạch,…

Cần có tham vấn của bác sĩ khi sử dụng thực phẩm chức năng

- Sử dụng thực phẩm chức năng sai cách có thể phải đối mặt với những rủi ro nào cho sức khỏe?

BS.CK2 Nguyễn Quang Dũng - Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương cho biết, thực phẩm chức năng không phải là thuốc, tuy nhiên, khi sử dụng bất cứ sản phẩm nào, cần lưu ý cách sử dụng. Đối với các thực phẩm chức năng, nếu mua được sản phẩm tốt, không phải thực phẩm kém chất lượng, tác dụng phụ không đáng kể.

Tuy nhiên, đối với phụ nữ có thai, đang cho con bú hoặc người bệnh nặng đang dùng thuốc chống huyết khối hoặc các loại thuốc khác, cần có sự tham vấn từ bác sĩ trước khi sử dụng cho người bệnh.

Thông tin chính thống giúp bệnh nhân tránh các thủ thuật có hại cho sức khỏe

- Vai trò của việc đưa những thông tin chính thống qua mạng xã hội đến với người dân trong cộng đồng?

Vấn đề được ThS.BS Lê Vũ Tân - Khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân nhận định, chuyên ngành Nam khoa có liên quan rất nhiều đến thực phẩm chức năng như các vấn đề liên quan đến sinh lý, thực phẩm chức năng “ông uống bà khen”… Hơn 10 năm công tác về Nam khoa tại Bệnh viện Bình Dân, có 2 năm bác sĩ được công tác và quan sát cách đồng nghiệp thực hiện công tác truyền thông tại Mỹ ngoài vấn đề nghiên cứu khoa học.

Khi trở về nước, vấn đề thông tin không chính thống tràn lan trên mạng như yếu sinh lý, thực phẩm chức năng hỗ trợ sinh lý, cắt bao quy đầu… hậu quả là bệnh nhân chịu thiệt thòi. Từ đó, bác sĩ đã thực hiện công tác truyền thông về Nam khoa và được cộng đồng, đặc biệt là các bạn trẻ đón nhận.

Qua đó cho thấy, thông tin chính thống vô cùng quan trọng và người dân rất cần những thông tin này. Các vị đồng nghiệp, đặc biệt là các bác sĩ trẻ, ngoài công tác chuyên môn nghiên cứu khoa học thì việc truyền thông vấn đề liên quan đến sức khỏe sẽ góp phần mang thông tin chính xác đến người bệnh, giảm thiểu các nguy cơ tiếp nhận thông tin không chính thống, làm các thủ thuật có hại cho sức khỏe.

Kết hợp tối ưu giữa chế độ dinh dưỡng và thực phẩm chức năng

- Làm thế nào để tối ưu sử dụng thực phẩm bình thường kết hợp thực phẩm chức năng?

Theo BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp, thực phẩm chức năng khác với các loại thực phẩm thông thường, và phải có nghiên cứu được công bố chứng minh lâm sàng về chức năng của loại thực phẩm này.

Khi đưa sản phẩm về Việt Nam, nếu không có nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng của thực phẩm chức năng trên người Việt, phải có nghiên cứu lâm sàng được chứng mình ở quốc gia sở tại. Thực phẩm chức năng có vai trò hỗ trợ chức năng của các cơ quan, bộ phận trong cơ thể, tạo sự thoải mái, nâng cao sức đề kháng, hỗ trợ phòng bệnh.

Như vậy, mục tiêu chính khi sử dụng thực phẩm chức năng là khi cơ thể có các vấn đề cần sử dụng để phòng ngừa. Còn thực phẩm chức năng không có mục tiêu điều trị, vì vậy, cần thực hành dinh dưỡng cân đối, đầy đủ, phù hợp.