1. Nguyên nhân mất cơ sau đột quỵ là gì?

Thưa BS, mất cơ sau đột quỵ là gì và nguyên nhân do đâu ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Hầu như bệnh nhân nào cũng gặp phải tình trạng mất cơ sau đột quỵ. Nguyên nhân do cơ thường xuyên tiếp nhận tín hiệu từ dây thần kinh để hoạt động. Nhưng khi bệnh nhân đột quỵ, tín hiệu đó sẽ mất đi dẫn đến cơ không hoạt động và teo dần. Cơ chế này không chỉ nằm trong đột quỵ mà còn nằm trong rất nhiều bệnh lý khác như đau lưng, đau thần kinh tọa.

Bên cạnh đó, sau đột quỵ người bệnh có xu hướng quên cơ thể bên mất cơ nên hạn chế cử động. Vì vậy cơ sẽ yếu dần và teo đi. Đó là những cơ chế dẫn đến tình trạng mất cơ sau đột quỵ.

2. Mất cơ sau đột quỵ để lại những hệ lụy gì?

Thưa BS, mất cơ để lại những hệ lụy gì cho bệnh nhân sau đột quỵ ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Mất cơ làm yếu sức cơ nên người bệnh không thể đi đứng, không thể ngồi dậy. Đôi khi mất cơ cũng làm tổn thương khớp. Vì khi đứng, cơ phải chịu lực đều ở hai bên chân, nhưng khi một bên yếu đi, cơ bên còn lại phải gồng để nghiêng cơ thể, đồng thời khớp bị dồn lực đến 80%. Do đó tăng áp lực lên vùng cơ và xương khớp dẫn đến chấn thương vùng gân, xương khớp vùng đối diện cơ teo.

Ngoài ra, tình trạng yếu cơ còn tăng nguy cơ té ngã và loãng xương bên teo cơ. Nguyên nhân do xương luôn có áp lực do cơ tạo nên, dù cử động hay không cử động. Chính áp lực này kích thích xương làm mới lại, nhưng khi cơ teo làm mất áp lực đó nên xương không thể làm mới, khiến xương ngày càng lão hóa.

3. Dấu hiệu nhận biết mất cơ ở bệnh nhân sau đột quỵ là gì?

Thưa BS, dấu hiệu nhận biết bệnh nhân đột quỵ gặp phải tình trạng mất cơ là gì ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Để biết bệnh nhân yếu cơ, về lâm sàng chủ yếu đo kích thước cơ. Ví dụ đo chu vi vùng đùi, chu vi bắp tay và so sánh với bên đối diện. Ngoài ra còn có một số phương pháp khác như đo khối lượng cơ thông qua máy đo loãng xương hoặc chụp MRI. Hai phương pháp này giúp xác định khối lượng, kích thước cơ, từ đó sẽ nhận biết bệnh nhân mất cơ.

4. Bệnh nhân mất cơ sau đột quỵ cần đến gặp bác sĩ chuyên về phục hồi chức năng

Thưa BS, khi nào bệnh nhân mất cơ cần tìm đến bác sĩ và họ nên đến chuyên khoa nào ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Điều này còn tùy vào nguyên nhân bệnh nhân mất cơ. Nếu là mất cơ do đột quỵ chủ yếu sẽ phục hồi tình trạng vận động sức cơ. Do đó, sau đột quỵ bệnh nhân nên đến gặp các bác sĩ chuyên về phục hồi chức năng. Bác sĩ sẽ giúp xác định tình trạng mất cơ và có các bài tập để phục hồi sức mạnh cơ.

Do đó, sau đột quỵ, ngoài tái khám với bác sĩ thần kinh, bệnh nhân cần kết hợp tập vật lý trị liệu hoặc phục hồi chức năng. Để tránh tình trạng mất cơ, bệnh nhân nên tập ngay sau vài ngày đột quỵ vì giai đoạn này đã bắt đầu teo cơ. Bệnh nhân phải tập thường xuyên đến khi cơ phục hồi và thực hiện được những động tác thông thường.

5. Những kỹ thuật chẩn đoán mất cơ sau đột quỵ là gì?

Thưa BS, hiện tại có những kỹ thuật y tế nào để chẩn đoán mất cơ ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Chẩn đoán mất cơ hiện nay có phương pháp chụp MRI và chụp DSA, hay máy đo loãng xương. Ngoài ra còn những biện pháp gián tiếp chủ yếu đo sức cơ và so sánh với sức cơ đối diện để xác định tình trạng mất cơ.

6. Bệnh nhân phải tập phục hồi chức năng sau đột quỵ càng sớm càng tốt

Thưa BS, liệu bệnh nhân có thể phục hồi mất cơ sau đột quỵ không ạ? Nhờ BS chia sẻ một số phương pháp giúp bệnh nhân phục hồi ạ!

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Quan trọng nhất là bệnh nhân phải tập vận động ngay sau đi đột quỵ càng sớm càng tốt, trong khoảng 3-4 ngày sau đột quỵ. Giai đoạn đầu phải có sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu, phục hồi chức năng. Ngoài thời điểm tập cùng bác sĩ, bệnh nhân có thể tự tập. Ví dụ tập gồng cơ tay chân, cố gắng cử động các khớp và cơ. Bên cạnh đó có thể dùng tay đối diện để nắm và kéo, cử động bên cơ teo giúp cơ vận động và hạn chế tình trạng cứng khớp. Đối với chân, nếu bệnh nhân ngồi được có thể cố gắng nâng chân lên để có thể đứng và đi lại từ từ.

7. Bổ sung protein và tinh bột để duy trì tình trạng cơ cho bệnh nhân đột quỵ

Thưa BS, bệnh nhân đột quỵ thường có biến chứng khó nuốt và có xu hướng sụt cân. Vậy làm thế nào để bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho bệnh nhân để hạn chế xảy ra tình trạng mất cơ sau đột quỵ ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Tình trạng khó nuốt đa số phục hồi trong 2 tuần sau đột quỵ. Giai đoạn đầu nếu bệnh nhân rối loạn nuốt nặng, ăn uống hay sặc thì bắt buộc đặt ống sonde nuôi ăn. Sau khi bệnh nhân tương đối phục hồi, ăn uống ít sặc, người nhà có thể cho bệnh nhân ăn thức ăn sệt và dần dần là thức ăn có viên nhỏ. Một số động tác có thể gia tăng tình trạng nuốt đó là cho bệnh nhân ngửa đầu ra sau, nghiêng đầu qua bên lành sẽ hạn chế tình trạng sặc. Chúng ta cần hạn chế tối đa vấn đề sặc khi bệnh nhân ăn uống.

Trong trường hợp bệnh nhân có thể uống, người nhà có thể cho uống sữa năng lượng cao để tránh tình trạng mất cơ. Chủ yếu giai đoạn này phải tập trung bổ sung các loại protein và tinh bột để duy trì tình trạng cơ của bệnh nhân.

8. Những bất cập trong vấn đề ngăn chặn mất cơ sau đột quỵ

Thưa BS, những bất cập trong vấn đề ngăn chặn mất cơ sau đột quỵ là gì và có cách nào khắc phục không  ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Bất cập thường là bệnh nhân không tích cực tập phục hồi chức năng. Quan trọng nhất là phục hồi chức năng sau đột quỵ trong 3 tháng đầu, sau 6 tháng thì tập kém hiệu quả hơn. Vì vậy tập càng sớm thì phục hồi càng sớm và ngăn ngừa tình trạng mất cơ từ đầu.

Bên cạnh đó, bệnh nhân có xu hướng quên nửa bên bị mất cơ nên họ thường sử dụng tay bên lành mà quên vấn đề tập luyện. Hay đôi khi bệnh nhân đã tập nhưng lại phân bố lực không đều. Do đó người nhà cần nhắc nhở bệnh nhân hoặc tạo điều kiện để họ sử dụng tay mất cơ. Ví dụ có thể để đồ dùng, hay đứng phía bên phía họ mất cơ để họ nhớ mà sử dụng.

9. Chuyên gia bật mí 2 cách phòng ngừa mất cơ sau đột quỵ

Thưa BS, bệnh nhân đột quỵ có thể phòng ngừa mất cơ do đột quỵ thế nào ạ?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Để phòng ngừa mất cơ, bệnh nhân cần tập vật lý trị liệu càng sớm càng tốt. Bên cạnh đó là có chế độ dinh dưỡng đầy đủ tinh bột và protein để ngăn ngừa tình trạng mất cơ sau đột quỵ.