1. Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt cần cân nhắc giữa rủi ro, chi phí và lợi ích

Thưa BS, nam giới có nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt không ạ?

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Ung thư tuyến tiền liệt nếu phát hiện sớm kết quả hoàn toàn khác với phát hiện muộn. Vì vậy, việc phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt vô cùng cần thiết để cải thiện chất lượng điều trị, kết quả cuộc mổ cũng như cuộc sống người bệnh sau mổ.

Thưa BS, ai nên thực hiện tầm soát ung thư ung thư tuyến tiền liệt ạ?

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Hiện nay, rất nhiều người muốn tầm soát ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, ở Việt Nam, tần suất ung thư tuyến tiền liệt không cao như những nước Bắc Mỹ. Do đó, cần cân nhắc giữa rủi ro, chi phí tầm soát cũng như những lợi ích mang lại cho người bệnh.

Trước khi quyết định tầm soát tuyến tiền liệt, chúng ta phải được khám định kỳ, bác sĩ sẽ tư vấn có nên tầm soát không? Ví dụ, nam giới trên 40 tuổi có nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt sẽ được bác sĩ cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro cũng như chi phí bỏ ra, từ đó bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể.

2. Không có xét nghiệm tiêu chuẩn phát hiện ung thư tuyến tiền liệt

Thưa BS, kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt đúng không ạ?

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Việc phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt giúp cải thiện kết quả điều trị rất nhiều. Tuy nhiên, một điều không may là không có xét nghiệm nào tiêu chuẩn giúp phát hiện ung thư tuyến tiền liệt.

Khám định kỳ thật sự rất cần thiết. Tùy theo triệu chứng, nguy cơ của người bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn nên làm gì tiếp theo. Ví dụ người có nguy cơ bác sĩ sẽ làm xét nghiệm PSA, đây là xét nghiệm máu khá phổ biến tại Việt Nam. Bác sĩ sẽ khám tuyến tiền liệt qua đường hậu môn. Những trường hợp nguy có cao hơn bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm khác như siêu âm ngã trực tràng. Trường hợp nguy cơ cao hơn nữa bác sĩ sẽ chỉ định MRI.

3. Có nhiều nguyên nhân gây tăng PSA

Xét nghiệm PSA có chẩn đoán được ung thư tuyến tiền liệt không? Bao lâu nên làm xét nghiệm một lần, thưa BS?

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: PSA là một trong những xét nghiệm dễ thực hiện tại Việt Nam, khá phổ biến ở các bệnh viện lớn. Tuy nhiên PSA tăng không hẳn bị ung thư tuyến tiền liệt. Nếu PSA trên 4 ng/ml, người bệnh có nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Sâu hơn nữa, bác sĩ sẽ đánh giá tỉ trọng PSA tự do, tốc độ thay đổi PSA theo tuổi, diễn tiến bệnh và thể tích tuyến tiền liệt. Bác sĩ có thể tìm thêm một số bệnh gây tăng PSA dễ nhầm lẫn, ví dụ nhiễm trùng tiểu dưới, viêm bàng quang, viêm tuyến tiền liệt.

Vì vậy, khi PSA tăng cũng đừng vội lo lắng. Bác sĩ sẽ tư vấn nên làm gì tiếp theo để giúp chẩn đoán có mắc ung thư không.

4. Không làm việc quá sức, không quan hệ tình dục trước khi kiểm tra tuyến tiền liệt

Thưa BS, trước khi thăm khám tuyến tiền liệt, nam giới cần cân nhắc những điều gì ạ?

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Nhiều người bệnh chủ động đến bệnh viện khám tuyến tiền liệt, hoặc khám bệnh khác nhưng được bác sĩ tư vấn tầm soát ung thư tuyến tiền liệt. Trước khi đi khám, nam giới gần như không cần chuẩn bị gì đặc biệt. Chỉ cần chú ý nhỏ là trước khi đi khám không làm việc quá sức, trước đó 2-3 ngày không được quan hệ tình dục. Những điều này có thể làm thay đổi giá trị PSA một chút, chỉ số sẽ kém chính xác, tuy nhiên không quá nhiều. Một số trường hợp người bệnh đang dùng thuốc có thể làm giảm chỉ số PSA. Khi đến khám nên mang những toa thuốc đang dùng, để bác sĩ có thể tư vấn khi nào nên làm xét nghiệm PSA phù hợp.

5. Chí phí tầm soát ung thư tuyến tiền liệt tại Việt Nam thấp hơn nhiều quốc gia

Chi phí và nơi thăm khám, tầm soát ung thư tuyến tiền liệt là vấn đề được nhiều quan tâm. Nhờ BS có thể chia sẻ rõ hơn cho mọi người cùng biết ạ!

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt là câu hỏi rất lớn cho các nhà quản lý y tế ở mức độ vĩ mô, cho bác sĩ, bệnh nhân; không chỉ cho Việt Nam mà cả các nước trên thế giới. Nếu không lựa chọn đúng, chỉ định quá rộng sẽ làm tăng gánh nặng cho xã hội, cho người bệnh. Còn nếu chỉ định quá hẹp có thể bỏ sót bệnh.

Về chi phí, có một nghiên cứu tổng kết công tác tầm soát ung thư tuyến tiền liệt ở các nước, các vùng khác nhau trên thế giới. Ở Châu Mỹ, chi phí tầm soát trung bình trên 2000 USD/người. Điều đáng mừng hiện nay Việt Nam gần như làm được tất cả xét nghiệm, thủ thuật để tầm soát bệnh với chi phí thấp hơn nhiều. Chi phí từ xét nghiệm cơ bản đến khi có kết quả ở một số bệnh viện tại TPHCM trung bình khoảng 3 triệu đồng/trường hợp.

6. Chỉ số PSA tăng cao đồng nghĩa với việc bị ung thư tuyến tiền liệt?

Bạn Nguyễn Văn Dũng có câu hỏi như sau: “Tôi nghe nói chỉ số PSA trong máu cao đồng nghĩa với việc bị ung thư ung thư tuyến tiền liệt, có phải như vậy không, thưa BS”

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Một số trường hợp có thể khiến chỉ số PSA tăng cao:

• Có tuyến tiền liệt to hơn bình thường
• Trước đó quan hệ tình dục, làm việc quá sức
• Trước đó được bác sĩ khám tuyến tiền liệt qua hậu môn
• Được chỉ định đặt thông tiểu vì đi tiểu khó
• Do viêm tuyến tiền liệt trước đó

Tuy nhiên, một số trường hợp PSA tăng nhưng không rõ nguyên nhân.

Vì vậy, khi có chỉ số PSA tăng cao cũng đừng vội lo lắng. Các bác sĩ sẽ xem tỷ trọng PSA có đặc biệt không, khám tuyến tiền liệt xem có khối nào nghi ngờ ung thư không? Sâu hơn nữa, bác sĩ có thể sinh thiết tuyến tiền liệt, lấy từ 6-12 mẫu mô tuyến tiền liệt để quan sát dưới kính hiển vi và kết luận.

7. Đến bệnh viện có chuyên khoa Niệu để kiểm tra, đánh giá tuyến tiền liệt

Câu hỏi từ bạn Lê Vũ: “Thưa BS, bệnh về tiền liệt tuyến kiểm tra có dễ phát hiện không? Có phải nằm viện để điều trị không? Vài năm nay em suy giảm ham muốn tình dục, ở cơ quan sinh dục hay bị rát, nhói và tức, cơ thể cũng mệt mỏi khó chịu. Rất mong được bác sĩ tư vấn ạ”.

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Hiện nay, gần như các bệnh viện đa khoa đến phòng khám chuyên khoa có thể đánh giá ban đầu về tuyến tiền liệt. Vì vậy, việc khám tuyến tiền liệt không còn khó khăn với hệ thống y tế Việt Nam.

Tuy nhiên, để có xét nghiệm sâu, bệnh nhân nên tới bệnh viện có chuyên khoa Niệu. Ngày nay, tất cả bệnh viện đa khoa hạng 1 ở Việt Nam gần như có chuyên khoa này. Một số bệnh viện đa khoa khu vực cũng có nên khá dễ tiếp cận.

Tuy nhiên, có một số bệnh lý đặc thù như ung thư tuyến tiền liệt sẽ cần xét nghiệm cụ thể như sinh thiết tuyến tiền liệt. Vì vậy nên đến bệnh viện chuyên khoa. Đặc biệt, trường hợp sinh thiết nhiều lần vẫn chưa đánh giá rõ tình trạng bệnh cần đến trung tâm chuyên khoa sâu để có kỹ thuật sinh thiết lấy nhiều mẫu hơn. Dưới hướng dẫn siêu âm ngã trực tràng hoặc dưới MRI, kết quả chính xác hơn.

8. Điều trị tốt bệnh lý lây truyền qua đường tình dục để giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt

Thưa BS, những ai cần tầm soát ung thư tuyến tiền liệt? Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tầm soát ung thư tuyến tiền liệt là gì ạ?

BS.CK2 Phạm Hữu Đoàn trả lời: Nhiều quý ông quan tâm tới vấn đề này. Bệnh lý ung thư tuyến tiền liệt nếu phát hiện sớm sẽ giúp cải thiện kết quả điều trị. Vì nó gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.  

Việc điều trị tốt bệnh lý thường gặp cũng giúp giảm tỷ lệ ung thư tuyến tiền liệt. Ví dụ, bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu. Những người bệnh lậu tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt lên đến 20%.

Hiện nay bệnh lý lây truyền qua đường tình dục tại Việt Nam khá nhiều. Nếu quý ông quan tâm đến sức khỏe, cần chú ý điều trị tốt các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục.

Bên cạnh đó, bệnh viêm tuyến tiền liệt cũng liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt. Hiện nay, theo thực tế lâm sàng, chúng tôi thấy khá nhiều nam giới mắc viêm tuyến tiền liệt từ tuổi thanh niên. Tuy nhiên, một số bệnh nhân điều trị chưa tốt cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ ung thư tuyến tiền liệt về sau.

Việc thăm khám, đánh giá ban đầu về ung thư tuyến tiền liệt không còn khó khăn. Mong chúng ta quan tâm đến vấn đề tầm soát các bệnh lý tuyến tiền liệt, đặc biệt ung thư tuyến tiền liệt. Khi phát hiện bệnh trong giai đoạn đầu, kết quả điều trị sẽ tốt hơn.