1. Có đến 8-10% người Việt Nam mắc sỏi túi mật

Thưa BS, bệnh sỏi túi mật là gì? Bệnh này có phổ biến ở nước ta không ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Sỏi túi mật là dạng tinh thể rắn hình thành trong lòng túi mật bởi cholesterone do múi mật và ion. Bệnh lý này tương đối phổ biến ở Việt Nam cũng như trên thế giới, có khoảng 8-10% người Việt Nam có sỏi trong túi mật.

2. Phụ nữ mắc sỏi túi mật nhiều gấp 2-3 lần nam giới

Ai, độ tuổi nào có nguy cơ mắc sỏi túi mật? Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh này, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Theo thống kê, người ta thấy nữ giới có tỷ lệ mắc sỏi túi mật nhiều hơn so với nam giới 2-3 lần. Những người sau 40 tuổi, tỷ lệ mắc sỏi túi mật gấp từ 4-10 lần so với độ tuổi dưới 40. Bệnh này ít gặp gặp ở tuổi thiếu niên, nhi đồng.

3. Vì sao phụ nữ có nguy cơ mắc sỏi túi mật nhiều hơn nam giới?

Nguyên nhân nào khiến nữ giới có nguy cơ mắc sỏi túi mật nhiều hơn nam giới, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Điều này liên quan đến vấn đề nội tiết tố. Ở phụ nữ, nội tiết tố estrogen làm giảm bài tiết muối mật và tăng hấp thu cholesterone. Hay như progestin làm giảm co bóp túi mật giúp đẩy dịch mật đi xuống tá tràng. Điều này tăng ứ đọng, tăng nguy cơ hình thành sỏi túi mật. Bên cạnh đó, những phụ nữ dùng thuốc ngừa thai, sau mãn kinh dùng thuốc estrogen nội tiết tố liều thấp cũng là một trong những yếu tố hình thành sỏi trong túi mật.

4. Các triệu chứng cảnh báo sỏi túi mật

Sỏi túi mật gây ra những triệu chứng thế nào, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Nhiều trường hợp sỏi túi mật không có triệu chứng. Trường hợp gây nên triệu chứng có thể là cơn đau quặn mật, đau trên rốn, vùng dưới sườn phải sau bữa ăn. Cơn đau này có tính chất âm ỉ hoặc quặn cơn, lan lên vai hoặc sau lưng. Bên cạnh đó, người bệnh sẽ có triệu chứng đầy bụng, chán ăn. Cơn đau thường kéo dài vài giờ và tự hết trong 24 giờ. Có trường hợp diễn biến tới viêm túi mật cấp, cơn đau sẽ nhiều lên kèm sốt.

5. Siêu âm bụng có thể phát hiện sỏi túi mật lên đến 95%

Các bác sĩ sẽ thăm khám thế nào, xét nghiệm ra sao để chẩn đoán sỏi túi mật, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Nếu bệnh nhân nghi ngờ mình bị sỏi túi mật có thể đến khám ở chuyên Khoa Ngoại Gan - Mật - Tụy. Qua phần khai thác bệnh sử, bệnh nhân sẽ được chỉ định cận lâm sàng, hình ảnh học phổ biến nhất là siêu âm bụng. Đây là cận lâm sàng sẵn có, chi phí rẻ. Siêu âm bụng có thể phát hiện sỏi túi mật rất cao, từ 90-95% các trường hợp.

Bên cạnh đó còn có một số phương tiện hình ảnh học cao cấp hơn giúp chẩn đoán sỏi túi mật như chụp các lớp điện toán, chụp cộng hưởng từ ở vùng bụng trên. Hai phương tiện này ngoài chẩn đoán sỏi túi mật còn chẩn đoán diễn biến của viêm túi mật cấp hay những bệnh lý khác đi kèm.

6. Sỏi lớn có thể gây ung thư túi mật nếu không điều trị kịp thời

Nếu người bệnh không điều trị kịp thời để bệnh kéo dài có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm ra sao, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Người bệnh sỏi túi mật có thể xảy ra các biến chứng như viêm túi mật cấp, khiến bệnh nhân đau dưới sườn phải kèm theo sốt. Trong trường hợp này, bệnh nhân phải được can thiệp cấp cứu.

Bên cạnh đó, một số diễn biến bất lợi khác có thể xảy ra. Viên sỏi nhỏ trong túi mật có thể qua ống túi mật đi xuống đường mật chính, gây viêm đường mật cấp. Ngoài ra có thể gây viêm tủy cấp do sỏi kẹt ở phần cuối chỗ ống chủ đi vào tá tràng. Về diễn biến lâu dài trong y văn có ghi nhận, sỏi lớn có thể gây ung thư túi mật.

7. Điều trị sỏi túi mật bằng phương pháp nào đem lại hiệu quả cao?

Thưa BS, tại Bệnh viện Bình Dân có những phương pháp nào để điều trị sỏi túi mật ạ? Ưu và nhược điểm của những phương pháp này là gì ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Đến nay, người ta cũng thử nhiều phương pháp điều trị sỏi túi mật, ví dụ như lấy sỏi qua da, tán sỏi ngoài cơ thể, điều trị bằng thuốc làm tan sỏi mật. Tuy nhiên, các phương pháp này hiệu quả khá hạn chế, đi kèm với những biến chứng. Hiện tại, theo y văn cũng giống như tại Bệnh viện Bình Dân thường thực hiện trị sỏi túi mật chủ yếu bằng phẫu thuật. Chủ yếu là phẫu thuật nội soi cắt túi mật.

8. Hạn chế sử dụng cholesterol, mỡ béo vài tuần sau phẫu thuật cắt túi mật

Thưa BS, trong trường hợp nào nên cắt túi mật? Nếu đã cắt túi mật, người bệnh nên lưu ý gì để đảm bảo sức khỏe một cách tốt nhất, thưa BS?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Những trường hợp bệnh nhân đầy bụng sau bữa ăn, hoặc sỏi có kích thước lớn sẽ được chỉ định phẫu thuật cắt túi mật.

Sau khi phẫu thuật cắt túi mật, cơ thể có khả năng tự điều tiết các hoạt động bài tiết mật. Vì vậy, người bệnh chỉ cần hạn chế sử dụng cholesterol, mỡ béo trong thời gian ngắn khoảng vài ba tuần sau phẫu thuật.

9. Sinh hoạt, ăn uống lành mạnh; khám sức khỏe định kỳ để phòng ngừa và phát hiện sỏi túi mật sớm

Thưa BS, làm thế nào để phòng ngừa, giảm nguy cơ thấp nhất mắc sỏi túi mật? Nếu đã có bệnh rồi nên làm gì để hạn chế tối đa tình trạng tái phát bệnh ạ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời: Chúng ta có thể phòng ngừa sỏi túi mật bằng cách hạn chế các yếu tố nguy cơ.

Về dinh dưỡng, nên ăn nhiều chất xơ, tinh bột, hạn chế cholesterone, hạn chế mỡ, uống nhiều nước.

Có chế độ sinh hoạt lành mạnh, hạn chế thức ăn có nhiều chất béo, kiểm tra sức khỏe định kỳ, siêu âm để phát hiện sỏi túi mật sớm. Nếu phát hiện sỏi túi mật, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, tư vấn phương pháp theo điều trị thích hợp.