Polyp nội mạc tử cung: Khối u lành tính nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ

1. Cấu tạo tử cung và sự hình thành polyp nội mạc tử cung

Trước hết, nhờ BS giải thích giúp khán giả hiểu rõ hơn: Polyp lòng tử cung là gì, hình thành như thế nào và vì sao lại được gọi là một khối u lành tính nhưng không thể chủ quan?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Bảo Châu - Phó Trưởng khoa Khám bệnh A, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Để nói về sự hình thành của polyp nội mạc tử cung, cần nhắc qua về cấu tạo tử cung. Tử cung là một bộ phận của cơ thể người phụ nữ, đảm nhận hai nhiệm vụ quan trọng: mang thai và hình thành kinh nguyệt theo chu kỳ.

Hình dung tử cung giống như một quả lê úp ngược: phần to ở trên gọi là đáy tử cung, phần nhỏ hướng xuống dưới tương ứng với cuống quả lê gọi là cổ tử cung. Điểm khác biệt là “quả lê” này rỗng bên trong chứ không đặc.

Cấu tạo tử cung gồm ba lớp: lớp thanh mạc (lớp ngoài cùng), lớp cơ tử cung và lớp nội mạc tử cung - nơi thường xuất hiện bệnh lý polyp. Polyp nội mạc tử cung là sự tăng sinh quá mức của các tuyến, mô đệm và mạch máu nội mạc, từ đó tạo thành các u nhú lồi vào trong lòng tử cung.

Polyp có thể có một hoặc nhiều kích thước khác nhau, hình dạng đa dạng như ngón tay, bóng đèn, hoặc cây nấm (cuống nhỏ, đầu to). Một số trường hợp polyp không có cuống, thon dài từ đầu đến gốc.

Đa số polyp trong lòng tử cung là polyp đơn, chỉ có một polyp. Khoảng 20% là đa polyp. Khoảng 95% polyp nội mạc tử cung lành tính, tuy nhiên dưới 5% có thể ác tính. Vì vậy, khi đã được khám và chẩn đoán polyp nội mạc tử cung, người bệnh không nên xem nhẹ mà cần tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ.

2. Phân loại polyp nội mạc tử cung

Polyp có những dạng nào, thường xuất hiện ở vị trí nào trong tử cung và liệu kích thước có phản ánh mức độ nguy hiểm?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Bảo Châu trả lời: Xét về hình thể bên ngoài, nếu chỉ có một polyp gọi là đơn polyp, còn từ hai polyp trở lên gọi là đa polyp. Polyp có thể có cuống hoặc không có cuống: hình dạng giống ngón tay thường là polyp không cuống, còn trường hợp đầu to - cuống nhỏ gọi là polyp có cuống.

Về mô học, polyp nội mạc tử cung được chia thành 5 dạng. Phổ biến nhất là polyp tăng sản, phụ thuộc hoàn toàn vào tình trạng estrogen của phụ nữ. Estrogen là nội tiết tố liên quan đến sinh lý, sức khỏe và sắc đẹp của phụ nữ. Tuy có nhiều ưu điểm, nhưng sự tăng sinh quá mức của estrogen có thể dẫn đến polyp nội mạc tử cung. Đa số các trường hợp này lành tính.

Ngoài ra, trong 5 loại polyp, còn có một dạng đặc biệt gọi là polyp cơ tuyến. Bên cạnh các thành phần thường thấy như mô đệm và mạch máu, polyp cơ tuyến có thêm thành phần cơ tuyến. Đặc điểm của loại polyp này là có thể tiến triển thành ung thư, với tỷ lệ dưới 5%.

3. Triệu chứng và biến chứng của polyp buồng tử cung

Polyp lòng tử cung có thể dẫn đến những biến chứng gì nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thưa BS?

- Và trong thực tế tại Bệnh viện Hùng Vương, BS đã từng tiếp nhận những trường hợp biến chứng ra sao - có thể chia sẻ một ca bệnh tiêu biểu để giúp khán giả hình dung rõ hơn không ạ?

BS.CK2 Lý Thái Lộc - Trưởng khoa Hiếm muộn, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Trong nhiều trường hợp, polyp buồng tử cung không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, khi xuất hiện triệu chứng, thường đó là dấu hiệu của biến chứng sớm hoặc muộn.

Biến chứng sớm có thể bao gồm: Xuất huyết âm đạo bất thường, xảy ra sau quan hệ hoặc tại một thời điểm không phải kỳ kinh; cường kinh, nghĩa là lượng máu kinh ra nhiều, dẫn đến thiếu máu.

Điều quan trọng hơn là polyp có thể gây hiếm muộn, vô sinh. Polyp nằm trong lòng tử cung có thể cản trở sự di chuyển của tinh trùng hoặc phôi. Khi quan hệ tự nhiên hoặc thực hiện các phương pháp hỗ trợ sinh sản, tinh trùng và phôi phải đi qua buồng tử cung, nhưng sự hiện diện của polyp có thể cản trở quá trình này, gây khó thụ thai. Ngoài ra, polyp còn có thể gây viêm mạn tính ở nội mạc tử cung, làm tăng nguy cơ hiếm muộn.

Một biến chứng khác là sảy thai, thậm chí nhiều lần liên tiếp. Nguyên nhân là do phôi khi bám vào vị trí có polyp sẽ không thể làm tổ hoàn chỉnh, dẫn đến bị sảy.

Một biến chứng nguy hiểm là hóa ác. Dù khoảng 95% polyp nội mạc tử cung là lành tính, vẫn có một tỷ lệ nhỏ chuyển thành ung thư nội mạc tử cung. Vì vậy, cần thăm khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm.

Trong thực tế lâm sàng, qua gần 30 năm hành nghề, bác sĩ gặp rất nhiều trường hợp polyp buồng tử cung, đa phần là lành tính. Tuy nhiên, có một ca đặc biệt: bệnh nhân 38 tuổi đến khám vì hiếm muộn. Các yếu tố khác đều bình thường (tinh trùng tốt, hai vòi trứng thông, buồng trứng hoạt động bình thường) nhưng phát hiện có một polyp trong lòng tử cung. Ban đầu, bác sĩ nghĩ đây là polyp lành tính, nhưng khi cắt bỏ để điều trị hiếm muộn, kết quả mô bệnh học cho thấy đó là ung thư nội mạc tử cung giai đoạn sớm.

Sau đó, bệnh nhân phải điều trị theo phác đồ ung thư và cắt tử cung, không còn khả năng tiếp tục điều trị hiếm muộn. Thời điểm đó, pháp luật chưa cho phép mang thai hộ, nên khoa hiếm muộn cũng không thể hỗ trợ thêm cho bệnh nhân. Đây là một trường hợp hiếm gặp nhưng rất đáng lưu ý.

4. Ai dễ mắc polyp nội mạc tử cung?

Phụ nữ trong độ tuổi nào thường có nguy cơ mắc polyp lòng tử cung cao hơn? Có liên quan đến rối loạn nội tiết hay các yếu tố khác như viêm nhiễm, thừa cân?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Bảo Châu trả lời: Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, từ khi bắt đầu có kinh nguyệt cho đến kỳ kinh cuối, là đối tượng thường gặp polyp nội mạc tử cung. Nguy cơ mắc bệnh tăng dần theo tuổi, tuổi càng cao thì nguy cơ càng lớn.

Hiện nay, nguyên nhân chính xác vẫn chưa rõ ràng, nhưng có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ, đặc biệt là sự mất cân bằng nội tiết với tình trạng tăng estrogen trong cơ thể. Estrogen có thể tăng do rối loạn nội tiết, bổ sung từ bên ngoài hoặc do điều trị không phù hợp.

Ngoài ra, phụ nữ thừa cân, béo phì (BMI ≥ 30) có nguy cơ mắc polyp nội mạc tử cung cao gấp 3-4 lần. Một số bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc tình trạng viêm nhiễm nội mạc tử cung cũng làm tăng nguy cơ.

Như vậy, mặc dù nguyên nhân cụ thể chưa được xác định, nhưng nhiều yếu tố nguy cơ đã được ghi nhận, đặc biệt là tuổi tác, rối loạn nội tiết và bệnh lý kèm theo.

5. Phát hiện polyp lòng tử cung thường ở đâu?

Polyp lòng tử cung thường biểu hiện qua những dấu hiệu cảnh báo nào, đặc biệt là các triệu chứng sớm nhưng hay bị chị em xem nhẹ hoặc bỏ qua?

- Trong thực tế thăm khám tại Bệnh viện Hùng Vương, bác sĩ thường gặp người bệnh phát hiện polyp trong tình huống nào - đi khám vì triệu chứng bất thường, kiểm tra hiếm muộn, hay chỉ tình cờ qua siêu âm định kỳ?

BS.CK2 Lý Thái Lộc trả lời: Polyp lòng tử cung thường được phát hiện khi bệnh nhân đi khám hiếm muộn. Trong quá trình thăm dò nguyên nhân gây khó có thai, bác sĩ sẽ kiểm tra toàn bộ các vị trí có khả năng ảnh hưởng đến khả năng thụ thai, trong đó có buồng tử cung. Đây cũng là cách hiệu quả nhất để phát hiện polyp lòng tử cung.

Tuy nhiên, polyp lòng tử cung có thể gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, từ dậy thì cho đến mãn kinh. Vì vậy, không chỉ ở khoa hiếm muộn, mà ngay cả ở các khoa khám bệnh thông thường, nếu bệnh nhân được siêu âm, bác sĩ cũng có thể phát hiện polyp lòng tử cung.

Tại khoa hiếm muộn, các trường hợp phát hiện polyp lòng tử cung khá nhiều. Việc điều trị hay phẫu thuật sẽ được chỉ định theo phác đồ phù hợp cho từng bệnh nhân cụ thể.

Series Truyền hình trực tuyến Radar Sản phụ khoa do Bệnh viện Hùng Vương phối hợp cùng Cổng thông tin Tư vấn sức khỏe AloBacsi thực hiện, phát sóng định kỳ vào 19h Thứ 4 của tuần 1 và tuần 3 mỗi tháng.

>>> Đọc thêm phần 2: Lưu ý quan trọng trong chẩn đoán và sinh thiết polyp nội mạc tử cung

>>> Đọc thêm phần 3: Polyp buồng tử cung: Khi nào cần cắt, có tái phát không?