Kháng sinh không hỗ trợ điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Trên thực tế hầu hết người đi khám trào ngược dạ dày-thực quản đã từng tự uống thuốc, đến khi không bớt mới vào bệnh viện. Xin bác sĩ cho biết là việc tự ý dùng thuốc trong thời gian dài để điều trị có thể dẫn tới nguy cơ sức khỏe nào cho người bệnh?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Khi người bệnh có các triệu chứng giống trào ngược hoặc từng mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản, bệnh nhân không nên tự mua thuốc. Có rất nhiều người cho rằng, đang bị viêm họng nên ra nhà thuốc mua kháng sinh. Kháng sinh này không điều trị cho trào ngược, thậm chí làm tăng nguy cơ đề kháng với kháng sinh sau này.

Liều lượng các loại thuốc, cơ chế và tác dụng thuốc khi uống không có sự tư vấn của dược sĩ hoặc nhân viên y tế dẫn đến việc uống thuốc có thể không có tác dụng, ngược lại còn làm ảnh hưởng đến các vấn đề sức khỏe của người bệnh.

Người bệnh cần lưu ý cẩn trọng đặc biệt với loại thuốc nào?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Thứ nhất, kháng sinh không hỗ trợ điều trị trào ngược dạ dày thực quản. Thứ hai, các loại thuốc ức chế tiết axit phải uống đúng giờ hoặc thành phần, liều lượng sử dụng cần được tư vấn của bác sĩ và dược sĩ, hướng dẫn bệnh nhân cách sử dụng thuốc mới phát huy được hiệu quả của việc dùng thuốc.

Không có chỉ định phẫu thuật cho tất cả bệnh nhân trào ngược dạ dày

Điều trị bằng thuốc có phải luôn là điều trị đầu tay đối với GERD? Và trong trường hợp nào thì người bệnh có chỉ định phẫu thuật?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Vì vậy, việc sử dụng thuốc phải được kết hợp với nhiều biện pháp như điều chỉnh lối sống, không đơn thuần là dùng thuốc. Bởi vì, việc dùng thuốc kéo dài và tái khám sẽ làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Việc tốt nhất, bệnh nhân cần thích nghi, cân bằng, điều chỉnh lối sống, để các triệu chứng trào ngược không ảnh hưởng quá nhiều đến công việc, sinh hoạt hàng ngày. Vấn đề điều trị bằng thuốc chỉ nên áp dụng ngắn hạn.

Việc chỉ định phẫu thuật điều trị trào ngược dạ dày rất nghiêm ngặt, không phải tất cả các trường hợp trào ngược đều được phẫu thuật. Chỉ khi có bất thường gây ra các nguyên nhân trào ngược, có thể sửa chữa và điều trị khỏi bằng phẫu thuật, lúc đó mới được tiến hành.

4 phương pháp phẫu thuật tạo hình van điều trị trào ngược

Hiện có bao nhiêu kỹ thuật phẫu thuật để tạo hình van điều trị GERD và tại BV Bình Dân chúng ta áp dụng những kỹ thuật nào?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Việc phẫu thuật điều trị trào ngược dạ dày thực quản được thực hiện nếu nguyên nhân gây trào ngược có tắc nghẽn ở đường thoát dạ dày, lúc này cần phẫu thuật vị trí tắc nghẽn.

Ví dụ, đường thoát do bệnh lý viêm loét dạ dày lành tính hoặc ung thư dạ dày, cần can thiệp phẫu thuật dạ dày. Còn đối với trường hợp trào ngược do bất thường của hàng rào bảo vệ trào ngược (van thực quản và vùng tâm vị dạ dày), vấn đề này trước nay thường sử dụng phương pháp tạo hình van chống trào ngược bằng nhiều kỹ thuật như: tạo hình hoàn toàn theo kiểu Nissen, tạo hình bán phần trước theo kiểu Dor hoặc bán phần sau theo kiểu Double. Đó là kỹ thuật tạo van để tăng cường gia cố van, chống trào ngược dạ dày lên thực quản.

Những phương pháp gần đây, các bác sĩ được học tại Hoa Kỳ là phương pháp tạo hình bằng van Omega để chống trào ngược.

Kỹ thuật tạo hình van đòi hỏi phối hợp nhiều chuyên khoa

Để có thể thực hiện được kỹ thuật này thì đòi hỏi ekip cần có chuyên môn và cơ sở vật chất thế nào? Kỹ thuật phẫu thuật mới có ưu điểm gì so với kỹ thuật trước đó?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Để thực hiện các kỹ thuật tạo hình van, đòi hỏi những cơ sở ngoại khoa có đáp ứng đầy đủ tiêu chí hoặc các trang thiết bị từ công việc chẩn đoán tới phẫu thuật nội soi. Bởi vì vùng này nằm ở bụng, có thể tác động lên ngực, cần có sự phối hợp của các chuyên khoa đó trong việc hội chẩn để chẩn đoán. Vì đôi khi, van bị thoát vị khe hoành dạng trượt, có thể chui lên trên lồng ngực. Vì vậy, cần sự hội chẩn từ các chuyên khoa để đưa về đúng vị trí, tạo van bình thường.

Các điều kiện từ chẩn đoán đến kinh nghiệm phẫu thuật nội soi, phối hợp phẫu thuật nội soi kết hợp nội soi tiêu hóa trong lúc mổ để đánh giá van ngay trong khi thực hiện phẫu thuật. Đó là một trong những yếu tố cần thiết.

Van chống trào ngược dạ dày thực quản nằm ở vị trí nào?

Các bác sĩ hay nhắc tới chi tiết tạo hình van điều trị GERD. Vậy van này là van ở vị trí nào và chức năng của van là gì?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Van chống trào ngược dạ dày thực quản nằm ở vùng nối thực quản và dạ dày (vùng tâm vị). Có 2 hệ thống: Một là là lỗ cơ hoành gồm trụ hoành bên trái và trụ hoành bên phải. Hai là hệ thống cơ vòng và cơ dọc ở vùng nối thực quản - dạ dày. Cả hai hệ thống này góp phần tạo nên cơ chế chống trào ngược, tức là, cho thức ăn đi vào cơ thể, nhưng khi dạ dày đầy thức ăn, căng phồng lên, van sẽ khép lại.

Vì nhiều lý do, khiếm khuyết về mặt giải phẫu, rối loạn về mặt trương lực làm hệ thống yếu, lỏng lẻo hoặc hở hoàn toàn. Vì vậy, van ở vị trí này cần được sửa chữa.

Nếu khâu van quá chặt, gây hẹp và nuốt khó một thời gian

Có “tin đồn” rằng sau phẫu thuật tạo hình van, nếu không may sẽ bị “nuốt không vô”, “nuốt khó trôi”, dẫn đến ăn uống khó khăn. Theo BS lo lắng này có cơ sở không ạ?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Việc này hoàn toàn có cơ sở, nếu khâu quá chặt, gây hẹp và nuốt khó một thời gian. Vấn đề này cần đánh giá để có thể điều chỉnh ngay trong lúc mổ.

Cần làm xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh nào trước khi phẫu thuật trào ngược?

Trước khi phẫu thuật thì bệnh nhân cần được khảo sát bằng những phương tiện chẩn đoán hình ảnh gì?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Hiện nay, người bệnh có thể tự chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản bằng bộ câu hỏi lâm sàng và tự theo dõi triệu chứng của mình.

Khi đến bệnh viện, nhân viên y tế có các công cụ khảo sát thêm như: nội soi thực quản, nội soi dạ dày để đánh giá tình trạng tắc nghẽn cơ học, các tổn thương hoặc những bất thường về mặt giải phẫu, các bất thường khi nội soi hoặc hậu quả của trào ngược.

Ngoài ra, có các biện pháp chuyên sâu hơn về trào ngược như đo pH của thực quản hoặc đo pH thực quản có trợ kháng, đo điện trở kháng niêm mạc thực quản. Đó là những công cụ khảo sát rất hiện đại mà hiện nay không phải cơ sở y tế nào cũng có sẵn. Nhưng định hướng tương lai cần phải xem xét đến các phương pháp chẩn đoán này.

Bên cạnh đó, các biện pháp chẩn đoán hình ảnh học để xác định các bất thường như chụp X-quang thực quản, dạ dày cản quang hoặc CT scan ngực bụng,… để khảo sát được bằng hình ảnh học.

Cần chuẩn bị gì trước khi phẫu thuật van chống trào ngược?

Người bệnh cần chuẩn bị gì trước phẫu thuật để ca mổ diễn ra thuận lợi nhất?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Có rất nhiều điều kiện để chuẩn bị cho người bệnh trước phẫu thuật, từ công việc tư vấn, chọn lựa chỉ định phẫu thuật và tối ưu hóa người bệnh.

Ví dụ, nếu người bệnh có các bệnh nền kèm theo, các loại thuốc như thuốc kháng đông, bắt buộc bác sĩ phải xử lý các bệnh lý nền trong tình trạng ổn định, tối ưu hóa các vấn đề này trước khi người bệnh được tiến hành phẫu thuật.

Bệnh nhân có thể xuất viện sau 24 - 48 giờ phẫu thuật van chống trào ngược

Sau phẫu thuật khoảng bao nhiêu lâu thì người bệnh có thể xuất viện?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể được theo dõi tại bệnh viện trong 24 - 48 giờ và có thể xuất viện sớm đối với các trường hợp chỉ phẫu thuật van chống trào ngược.

Tuy nhiên, trong một số bất thường về phẫu thuật. Ví dụ, giải phẫu cần sửa chữa lớn như kéo dạ dày xuống, khâu phục hồi cơ hoành, có ảnh hưởng đến các tình huống hô hấp,… bệnh nhân cần theo dõi tại bệnh viện nhiều ngày hơn để theo dõi các diễn biến bất thường khác.

Ăn uống, sinh hoạt góp vào tỷ lệ thành công của phẫu thuật trào ngược

Nhiều người tin rằng phẫu thuật là phương pháp điều trị dứt điểm GERD, sau phẫu thuật có thể ăn uống thoải mái không cần kiêng khem nhiều, điều này có đúng không ạ?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Vấn đề này phụ thuộc vào nguyên nhân cần giải quyết bằng phẫu thuật. Nếu phẫu thuật có thể giải quyết trả lại vị trí bình thường cho người bệnh, các cấu trúc dạ dày nằm đúng vị trí, người bệnh có thể trở lại sinh hoạt, ăn uống bình thường.

Nhưng nếu người bệnh chỉ dựa vào việc có thể thoải mái, ăn uống quá no, đôi khi chức năng chống dạ dày chậm, van không thể bảo vệ được dạ dày, các triệu chứng khó chịu có thể xảy ra. Vì vậy, thói quen ăn uống, sinh hoạt góp phần quan trọng vào tỷ lệ thành công của phẫu thuật. Phẫu thuật không phải giải pháp 100%  và không phải giải pháp điều trị hoàn toàn khỏi bệnh.