1. 12% bệnh nhân hiếm muộn liên quan đến u xơ tử cung

Thưa BS, u xơ tử cung ảnh hưởng tới khả năng thụ thai như thế nào ạ? Cơ hội để mang thai tự nhiên khi bị u xơ tử cung ra sao ạ? Em bị u xơ tử cung, có điều trị theo bác sĩ, giờ em muốn mang thai thì kiểm tra những gì và làm sao để tăng cơ hội mang thai ạ?

BS.CK2 Nguyễn Bảo Trị trả lời: Thông thường, nếu u xơ tử cung nằm tại vị trí dưới niêm, sẽ gây khó khăn trong quá trình thụ thai. Tuy nhiên, giữa điều trị u xơ tử cung và điều trị hiếm muộn, cần đặt lên bàn cân, cân nhắc trong quá trình điều trị. Bởi vì, nếu bệnh nhân đang có nhu cầu mang thai và mong muốn có con, nên ưu tiên điều trị hiếm muộn trước.

Tuy nhiên, nếu đang trong quá trình điều trị, bệnh nhân có u xơ tử cung tại vị trí dưới niêm, bị chuyển phôi thất bại nhiều lần, bác sĩ sẽ quyết định bóc u xơ tử cung đó. Ngoài ra, những u xơ tại vị trí dưới niêm hoặc trong lòng tử cung sẽ gây khó khăn cho quá trình thai làm tổ. Đó cũng là một trong những yếu tố đưa ra chỉ định điều trị u xơ tử cung.

Theo thống kê, có đến 12% bệnh nhân hiếm muộn liên quan đến u xơ tử cung. Tuy nhiên, việc điều trị u xơ tử cung trên một bệnh nhân hiếm muộn, cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ. Đặc biệt, ưu tiên vấn đề điều trị hiếm muộn của bệnh nhân lên trước.   

2. U xơ tử cung không có triệu chứng, không cần mổ

BS ơi, em 32 tuổi, mới phát hiện u xơ tử cung. BS khám cho em nói là chưa có chỉ định phẫu thuật. Nhưng em thì lo quá. Em muốn phẫu thuật ngay để tránh các nguy cơ biến chứng thì có nên không ạ? Mong BS cho em lời khuyên ạ.

BS.CK2 Nguyễn Đăng Quang trả lời: Trong trường hợp này, nếu u xơ không có triệu chứng, không bắt buộc bệnh nhân cần thực hiện phẫu thuật hay điều trị thuốc nội khoa. Khi mổ, bệnh nhân sẽ có nguy cơ tiếp xúc với tai biến của cuộc mổ như tai biến gây mê, tai biến phẫu thuật.

Vì vậy, cần đưa lên bàn cân, nếu u xơ không cần điều trị nhưng chỉ định mổ sẽ để bệnh nhân tiếp xúc với nhiều nguy cơ không cần thiết xảy ra với bệnh nhân.

U xơ tử cung có diễn tiến chậm, đồng thời, tái khám định kỳ mỗi 6 tháng - 1 năm sẽ giúp theo dõi diễn tiến của u xơ. Nếu có bất thường và xảy ra biến chứng, lúc này sẽ chỉ định mổ. Còn trong trường hợp bệnh nhân trên, không cần thiết phải mổ.

3. Mẹ bị u xơ tử cung, khả năng con gái mắc bệnh này tăng gấp 3 lần

U xơ tử cung có di truyền không BS ơi? Mẹ em bị u xơ tử cung, theo dõi định kỳ 15 năm nay rồi, kích thước hiện nay là 36x38mm. Nguy cơ chuyển biến thành ung thư ra sao và làm sao để biết được điều này, thưa BS?

- Em 38 tuổi thì có nên tầm soát tình trạng này không? Và theo BS, bao lâu em nên tầm soát một lần và mỗi lần như vậy nên làm xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh nào ạ?

BS.CK2 Nguyễn Đăng Quang trả lời: Theo một số nghiên cứu về sinh lý bệnh của u xơ tử cung, nhận thấy có bất thường trong nhiễm sắc thể của u xơ tử cung và có vấn đề di truyền. Nếu người mẹ bị u xơ tử cung, khả năng con mắc bệnh này tăng gấp 3 lần so với người bình thường. 

Vấn đề mẹ của bệnh nhân khám 15 năm nhưng u xơ vẫn nhỏ là một dấu hiệu đáng mừng. Bởi vì, đa số u xơ là lành tính, tuy nhiên, độ tuổi của mẹ bệnh nhân là giai đoạn mãn kinh, nếu u xơ thay đổi kích thước nhiều hơn so với trước đó, cần đến gặp bác sĩ tư vấn đề tầm soát, phân biệt ung thư thân tử cung và có thể thực hiện phẫu thuật.

Đối với bệnh nhân 38 tuổi, có mẹ bị u xơ tử cung, vì vậy, bệnh nhân có nguy cơ cao mắc bệnh này hơn so với bình thường. Tuy nhiên, chỉ cần bệnh nhân thăm khám phụ khoa định kỳ, kết hợp siêu âm là đủ để phát hiện sớm nếu có u xơ.

4. Không khuyến cáo bóc u xơ tử cung khi mổ lấy thai

Nhờ BS đưa ra lời khuyên điều trị cũng như theo dõi u xơ tử cung khi đang mang thai ạ? Những trường hợp nào cần phẫu thuật bóc tách u xơ trong thai thai kỳ ạ?

Em u xơ tử cung 24x19mm, mang thai 12 tuần, liệu có cách nào làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung khi mang thai không thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Bảo Trị trả lời: U xơ tử cung trong trường hợp này có kích thước nhỏ, trên một thai kỳ nếu mắc u xơ tử cung sẽ có tác động 2 chiều.

Thứ nhất, thai kỳ tác động lên u xơ tử cung. U xơ tử cung phụ thuộc vào nội tiết, khi mang thai, lượng nội tiết estrogen tăng lên, làm u xơ có khuynh hướng gia tăng chủ yếu ở tam cá nguyệt thứ nhất và đầu tam cá nguyệt thứ hai. Cuối tam cá nguyệt thứ hai, tam cá nguyệt thứ ba và giai đoạn hậu sản, u xơ có khuynh hướng giảm kích thước hơn so với đầu tam cá nguyệt thứ hai.

Trong trường hợp kích thước u xơ 2x2cm của bệnh nhân, có thể theo dõi như một thai kỳ bình thường, không cần can thiệp trong quá trình mang thai.

Thứ hai, u xơ tác động lên thai kỳ: Một là có khả năng sảy thai nếu u xơ gây ảnh hưởng đến quá trình làm tổ, quá trình phát triển của bánh nhau, quá trình phát triển của thai. Bên cạnh đó, u xơ tử cung còn có khả năng khiến mẹ sinh non.

Hai là, nếu u xơ tử cung nằm tại những vị trí khiến sự di chuyển của thai khó khăn, làm ngôi thai không thể di chuyển, dễ đưa đến ngôi bất thường hoặc những bị trí nhau bất thường như nhau tiền đạo.

Không có khuyến cáo bóc u xơ tử cung trên thai kỳ, kể cả khi đang mổ lấy thai. Việc bóc u xơ tử cung trong lúc mổ lấy thai mang đến nhiều nguy cơ. Bởi vì, thời điểm này, lượng tuần hoàn của u xơ tử cung đang tăng cao, nếu bóc tách u xơ tử cung khiến bệnh nhân đứng trước nguy cơ mất máu nhiều, dẫn đến tiên lượng xấu.

Thậm chí, nếu gây ra một vết sẹo bóc u xơ khi mổ lấy thai sẽ dẫn đến tiên lượng xấu trong sản khoa của bệnh nhân. Vì vậy, không khuyến cáo bóc u xơ tử cung thường quy khi mổ lấy thai. 

5. U xơ tử cung có làm IUI hay IVF được không?

BS cho em hỏi, u xơ tử cung có làm IUI hay IVF được không? Trước khi thực hiện thì có cần bóc u xơ trước không, thưa BS? Có phải u xơ tử cung sẽ làm giảm khả năng thành công khi IUI, IVF không ạ?

BS.CK2 Nguyễn Đăng Quang trả lời: U xơ tử cung có ảnh hưởng đến khả năng mang thai của người phụ nữ thường nằm tại vị trí dưới niêm, vị trí L0, L1, L2 là những vị trí gây biến dạng lòng tử cung. Nếu trường hợp này xảy ra, sẽ ảnh hưởng quá trình điều trị vô sinh.

Thứ hai là vị trí trong cơ, dưới thanh mạc, gây biến dạng, thường phát triển khá lớn, u xơ tử cung có kích thước to và bị đẩy về lòng niêm mạc, gây biến dạng lòng tử cung. Khi tình trạng này xảy ra, phương pháp IUI hay IVF khi bác sĩ điều trị vô sinh cần cân nhắc, lên kế hoạch và bơm vào, tỷ lệ thành công thấp. Vì vậy, trong những trường hợp này, cần hỏi bác sĩ khoa Vô sinh để đánh giá, lên kế hoạch lấy trứng hay thực hiện IUI trước.

Đồng thời, thảo luận với bác sĩ khoa Vô sinh về vấn đề u xơ tử cung hiện tại có gây biến dạng lòng tử cung hay không. Hoặc bệnh nhân có tiền sử thực hiện IUI hay IVF nhiều lần nhưng không thành công, những trường hợp này, cần hội chẩn về việc bóc nhân xơ trước khi thực hiện IUI, IVF kế tiếp.

6. Di truyền, nội tiết, chủng tộc, u xơ tái phát, những nguyên nhân không thể phòng ngừa

Cuối cùng, để phòng ngừa u xơ tử cung, nhờ BS hướng dẫn thêm các chị em cần phải làm gì? Trường hợp đã phẫu thuật, làm sao để đề phòng tái phát ạ?

BS.CK2 Nguyễn Đăng Quang trả lời: Để phòng ngừa u xơ tử cung, cần nắm rõ nguyên nhân gây bệnh như: di truyền, tác động từ các nội tiết estrogen, progesterone, testosterone hoặc trên thụ thể của progesterone hay những biểu mô trong cơ thể cũng có thể gây u xơ tử cung.

Nguyên nhân về chủng tộc, đặc biệt là chủng tộc da đen tỷ lệ mắc u xơ tử cung cao hơn.

Trong số những nguyên nhân gây u xơ tử cung, các yếu tố như béo phì, rối loạn lipid máu, cao huyết áp,… dẫn tới u xơ tử cung do cơ địa gây cường estrogen có thể phòng ngừa bằng cách thay đổi lối sống, ăn uống khoa học, bớt dầu mỡ, ăn nhiều rau, tập thể dục, tránh béo phì, cao huyết áp để hạn chế yếu tố nguy cơ.

Còn những nguyên nhân khác như yếu tố di truyền, nội tiết, chủng tộc hoặc nguy cơ tái phát là những nguyên nhân không thể phòng ngừa.

>>> Phần 1: Khám phụ khoa định kỳ - Yếu tố quan trọng giúp phát hiện u xơ tử cung

>>> Phần 2: Điều trị u xơ tử cung, phương pháp nào hiệu quả nhất?

Chương trình Radar Sản phụ khoa do Bệnh viện Hùng Vương phối hợp cùng AloBacsi thực hiện, phát sóng định kỳ vào thứ 4 của tuần 1 và tuần 3 mỗi tháng trên các nền tảng của AloBacsi và Bệnh viện Hùng Vương.