1. U giáp ác tính, u có biến chứng bắt buộc chỉ định phẫu thuật

- Xin hỏi BS, trường hợp nào cần phải phẫu thuật tuyến giáp ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Bệnh lý tuyến giáp là bệnh lý nội tiết, bao gồm hai phương pháp điều trị nội và ngoại khoa kết hợp.

Chỉ định ngoại khoa được đặt ra trong những trường hợp có khối u hay gọi nôm na bệnh lý u giáp, bướu giáp. Mỗi một tình huống bệnh có những chỉ định phù hợp.

Về phương diện chỉ định ngoại khoa, bệnh lý u giáp chia làm 2 nhóm: chỉ định tuyệt đối và chỉ định tương đối.

Chỉ định tuyệt đối khi người bệnh bị ung thư tuyến giáp, bất kể kích thước khối u. Thứ hai là những trường hợp bị u giáp có biến chứng. Đa phần biến chứng là chèn ép các cơ quan lân cận: thực quản, khí quản,… khiến bệnh nhân khó nuốt, khó thở.

Ngoài ra, những trường hợp có u giáp chưa biến chứng, chưa hóa ác tính nhưng có triệu chứng như những khối u ở vùng cổ, nếu không giải quyết sẽ dẫn đến hai hậu quả: hóa ác tính, hóa ung thư hoặc khối u lớn lên chèn ép các cơ qua lân cận. Nhóm này có chỉ định nhưng không bắt buộc nên nằm trong nhóm chỉ định điều trị tương đối, thường tập trung ở những u có kích thước từ 1cm trở lên.

2. Mổ mở và mổ nội soi là hai phương pháp phẫu thuật chính điều trị bệnh tuyến giáp

- Hiện nay có kỹ thuật nào trong phẫu thuật điều trị bệnh lý tuyến giáp thưa BS?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Về lĩnh vực ngoại khoa (phẫu thuật) hiện tại, Việt Nam cũng như trên thế giới đang áp dụng hai kỹ thuật chính.

Mổ mở kinh điển có từ rất lâu đời, người bệnh sẽ chịu một đường mổ ở vùng cổ, thường là đường mổ ngang khoảng 2cm. Sau đó bóc tách vùng cơ cổ lộ tuyến giáp để cắt bỏ thùy giáp hoặc toàn bộ tuyến giáp chứa u.

Gần đây có sự phát triển của phẫu thuật nội soi, đầu tiên là phẫu thuật ổ bụng, sau đó là những cơ quan khác, trong đó có bướu cổ. Phẫu thuật nội soi tuyến giáp đã được triển khai ở Việt Nam từ năm 2004. Tính đến bây giờ, chúng ta đã có bề dày lịch sử phẫu thuật nội soi tuyến giáp rất tốt.

3. Những ưu điểm của phẫu thuật nội soi tuyến giáp

- Trong các trường hợp cần phẫu thuật tuyến giáp, trường hợp nào có thể áp dụng phẫu thuật tuyến giáp không có đường mổ ở vùng cổ ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Phẫu thuật tuyến giáp không có đường mổ ở vùng cổ hay còn hiểu là phẫu thuật nội soi, sau này còn nhiều phương pháp khác. Trong y khoa, mỗi phương pháp điều trị đều có chỉ định nhất định, không có phương pháp nào có thể thay thế toàn bộ phương pháp nào.

Vì đặc thù của từng tình trạng bệnh, từng giai đoạn bệnh, chúng ta sẽ có những lựa chọn điều trị khác nhau. Hiện nay, mổ mở cũng như mổ nội soi chỉ đạt hiệu quả khi làm đúng chỉ định.

Phẫu thuật nội soi tuyến giáp hoặc phẫu thuật mổ tuyến giáp không có đường mổ ở vùng cổ thường được áp dụng cho những bướu giáp có kích thước dao động 1-4 cm. Khi đó, chúng ta mổ nội soi an toàn và hiệu quả, vừa đạt được tiêu chí về thẩm mỹ, người bệnh không bị sẹo mổ ở vùng cổ.

Đôi lúc người bệnh chỉ thấy một góc độ là không có sẹo ở vùng cổ. Trong y khoa, bên cạnh việc không để lại sẹo, phẫu thuật nội soi còn 2 tiêu chí ưu việt:

- Đầu tiên, đây là phẫu thuật ít xâm lấn, người bệnh hồi phục nhanh hơn, tốt hơn mổ mở.

- Thứ hai, về mặt chuyên môn, phẫu thuật nội soi ít xâm lấn nhưng phẫu trường rộng. Khoang bóc tách có thể không to nhưng với hệ thống camera, chúng ta có thể quan sát đầy đủ mọi ngóc ngách, mọi khía cạnh của bướu. Mục đích của phẫu trường rộng là dẫn đến chuyện an toàn cho người bệnh, đây là một tiêu chí bắt buộc trong y khoa.

4. Phẫu thuật nội soi tuyến giáp ngả nách và hai quầng vú: ít xâm lấn, hạn chế sẹo

- Thưa BS, phẫu thuật tuyến giáp ngả nách quầng vú bằng dao cắt siêu âm khác nhau như thế nào so với phẫu thuật nội soi tuyến giáp?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Phẫu thuật nội soi tuyến giáp áp dụng ngả vào là nách và quầng vú hai bên bằng dao cắt siêu âm vẫn nằm trong nhóm phẫu thuật nội soi tuyến giáp.  

Khởi đầu của phẫu thuật nội soi tuyến giáp sẽ lựa chọn những cách tiếp cận khoang cổ và bướu giáp tối ưu nhất. Cho tới thời điểm hiện nay, có rất nhiều cách tiếp cận nhưng có hai phương pháp chủ đạo chính.

Đầu tiên, phương pháp áp dụng 3 lỗ trocar gọi là 3 lỗ ở một bên ngực, ở 3 điểm: nách, ngực, vú. Nhược điểm của kỹ thuật này là khi chúng ta muốn can thiệp bệnh u giáp nằm ở cả hai bên phải và trái, phải thực hiện lại bên kia giống y hệt như vậy. Cộng lại chúng ta phải có đến 6 lỗ - 6 vị trí vào trocar, không đảm bảo được tiêu chí “ít xâm lấn”. Nếu chúng ta vào một bên nhưng cố gắng làm bên còn lại sẽ không đảm bảo tiêu chí “phẫu trường rộng và an toàn”.

Khi chúng ta áp dụng phương pháp một bên nách và hai quầng vú, camera ở giữa quan sát được hai bên phải, trái và có thể can thiệp tổn thương ở cả hai bên tuyến giáp mà không cần đổi bên.

Một ưu điểm nữa của phẫu thuật áp dụng nội soi tuyến giáp ngả nách và hai quầng vú là hầu như giấu được sẹo, đặc biệt là với những người có cơ địa sẹo lồi. Theo đó, sẹo chỉ dài 5mm và sẽ mờ đi theo thời gian. Giấu được sẹo, người bệnh hoàn toàn tự tin về vùng cổ trước và thậm chí thấp hơn phần cổ trước.

5. Những chuẩn bị trước phẫu thuật điều trị bệnh tuyến giáp

- Để thực hiện phẫu thuật tuyến giáp ngả nách hai quầng vú thì người bệnh cần phải chuẩn bị những gì và cần thực hiện các xét nghiệm nào trước khi phẫu thuật, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Người bệnh sẽ được thăm khám theo các bước:

Bước 1, các bác sĩ chuyên gia đánh giá tình trạng bệnh lý bướu giáp, bệnh nhân có chỉ định mổ (chỉ định ngoại khoa).

Bước 2, bác sĩ chỉ định mổ nội soi hay mổ mở.

Khi người bệnh có chỉ định mổ nội soi, cụ thể là những tổn thương u giáp dưới 4cm thì có thể an toàn và đảm bảo được khoang thao tác trong phẫu thuật nội soi.

Người bệnh sẽ được thực hiện các xét nghiệm tiền phẫu: xét nghiệm chẩn đoán bệnh, xét nghiệm phục vụ công tác gây mê, tầm soát các bệnh lý khác kèm theo.

Chúng ta sẽ được tư vấn về các hiệu quả phẫu thuật, các ưu điểm của phẫu thuật nội soi và vị trí các đường mổ để người bệnh hiểu được.  

Sau khi giải thích, chuẩn bị cho bệnh nhân mổ, điều dưỡng sẽ hướng dẫn nhịn ăn uống, vệ sinh thân thể, vệ sinh vùng mổ để đảm bảo cho cuộc mổ an toàn.

6. Người bệnh có thể nhanh chóng trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường ngay 1 ngày sau mổ

- Khoảng bao nhiêu lâu sau phẫu thuật thì người bệnh có thể xuất viện? Người bệnh cần chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật như thế nào là đúng ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Sau phẫu thuật nội soi tuyến giáp ngả nách và hai quầng vú, người bệnh có thể trở lại cuộc sống bình thường (sinh hoạt, ăn uống) ngay ngày hôm sau.

Việc chăm sóc các vết mổ cũng dễ hơn so với mổ mở. Vì các vết mổ rất nhỏ, mỗi vết mổ chỉ khoảng 0,5-1cm: hai vết mổ ở quầng vú 0,5cm và vết mổ ở nách dài 1cm. Việc chăm sóc đơn giản hơn rất nhiều, thậm chí người bệnh có thể tự chăm sóc hàng ngày, chỉ cần đến cơ sở y tế vào ngày cắt chỉ.

7. Theo dõi tình trạng bệnh sau phẫu thuật tuyến giáp

- Sau phẫu thuật, người bệnh có còn theo dõi bệnh như thế nào, có cần dùng thêm thuốc để điều trị hay không, thưa BS? Cũng như sau bao nhiêu lâu cuộc phẫu thuật thì người bệnh có thể tập thể dục lại và đặc biệt là bài tập ở vùng cổ ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Đối với phẫu thuật tuyến giáp nói chung và phẫu thuật nội soi tuyến giáp nói riêng, sau khi phẫu thuật, người bệnh sẽ có hai vấn đề phải theo dõi.

Thứ nhất, bướu giáp cắt ra có kết quả lành tính hay ác tính (ung thư). Tuy chúng ta đã có chẩn đoán ban đầu trước khi phẫu thuật nhưng kết quả giải phẫu bệnh là kết quả cuối cùng, liên quan việc xác lập điều trị sau đó.

Vấn đề thứ hai là chức năng tuyến giáp. Tuyến giáp trong cơ thể có vai trò rất lớn, tác động đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể. Khi phẫu thuật tuyến giáp, phần tuyến giáp lành tính còn lại phải đảm bảo đủ chức năng.

Chúng ta phải theo dõi các xét nghiệm về chức năng tuyến giáp. Người bệnh có chức năng tuyến giáp ổn định sẽ theo dõi định kỳ. Nếu người bệnh bị suy giáp, phần tuyến giáp lành tính còn lại bị thiếu hụt không đảm bảo được vai trò của tuyến giáp, bệnh nhân phải uống thuốc tùy mức độ, chờ tuyến giáp hồi phục lại. Hoặc phải dùng đến liệu pháp hooc môn thay thế vĩnh viễn nếu không còn tuyến giáp.

Còn về vấn đề tập thể dục vận động, sau ngày phẫu thuật đầu tiên, chúng ta thường có thể vận động nhẹ nhàng toàn bộ vùng cổ. Tuy nhiên, trong khoảng 7 ngày, khi cắt chỉ thì tránh nguy cơ chảy máu vùng cổ.

Sau 7 ngày, mọi chuyện ổn định, chúng ta có thể tập thể dục nhẹ nhàng ở vùng cổ. Sau khoảng 1 tháng, người bệnh có thể tập thể dục như trước khi phẫu thuật.

8. Bệnh lý tuyến giáp có yếu tố nguy cơ di truyền nhưng không tuyệt đối

- Phòng ngừa bệnh tuyến giáp ra sao? Bệnh này có di truyền hay không và mọi người cần làm gì để phát hiện sớm, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Văn Việt Thành trả lời: Trong bệnh lý tuyến giáp, yếu tố di truyền được đánh giá là yếu tố nguy cơ chứ không tuyệt đối.

Trong gia đình có người bị u giáp, những người còn lại có rủi ro bị u giáp cao hơn những người khác. Không phải cha mẹ bị u giáp thì con cái chắc sẽ mắc bệnh.

Nếu trong nhà có người bệnh, nên phân biệt rõ hai vấn đề. Vấn đề đầu tiên là di truyền và liên quan đến gen. Thứ hai, những người sống cùng trong gia đình sẽ có chế độ sinh hoạt dinh dưỡng như nhau. Trong nhà có người bị bệnh lý u giáp, chúng ta phải kiểm tra lại chế độ sinh hoạt dinh dưỡng của những người còn lại.

Cụ thể nếu cả gia đình ít ăn muối I-ot, ít ăn những sản phẩm từ biển, khi phát hiện một người bệnh thì thành viên còn lại có nguy cơ bị như vậy.

Về chế độ dinh dưỡng, những sản phẩm từ biển, muối I-ot là được khuyến khích nên sử dụng để phòng ngừa bệnh lý bướu cổ.

Một số thực phẩm khác được khuyên cắt giảm nhưng người bệnh cần hiểu đúng, ví dụ như những loại cây họ cải, đậu nành,… nên cân nhắc nếu ăn liên tục, còn nếu lâu lâu chỉ sử dụng một lần thì không cần phải băn khoăn.