Triệu chứng ngoài thực quản của trào ngược dạ dày thực quản

Người bị trào ngược dạ dày thực quản đi khám tai - mũi - họng, hô hấp, tim mạch, nha khoa,... sau một thời gian mới biết mình bị bệnh tiêu hóa. Vì sao lại xảy ra trường hợp thế này, thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản được định nghĩa là các chất trong lòng dạ dày trào ngược lên trên thực quản hoặc xa hơn nữa là ngoài thực quản, gây cho người bệnh những triệu chứng khó chịu.

Như đã nói, nếu trào ngược lên thực quản và gây những triệu chứng tại đây thì sẽ có những hội chứng ở thực quản như đau rát sau xương ức, ợ nóng, ợ chua. Ngoài thực quản thì lên trên đó là khoang miệng, do đó sẽ có những triệu chứng của khoang miệng như ợ nóng rát, đau họng, mòn răng.

Xa hơn nữa là trào ngược đi vào trong đường hô hấp, từ đó gặp các biểu hiện về hô hấp, trào ngược ngoài thực quản.

Bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản đôi khi sẽ gặp và nghi ngờ bị bệnh ở chuyên khoa hô hấp, tai - mũi - họng, tim mạch,... Ngoài bác sĩ nội tiêu hóa, ngoại tiêu hóa, đây là chuyện xảy ra hằng ngày.

Cụ thể hơn, xin BS cho biết các triệu chứng ngoài thực quản của trào ngược dạ dày thực quản là gì?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Triệu chứng ngoài thực quản của trào ngược dạ dày thực quản đã được đồng thuận là:

- Đau rát họng, ho về đêm kéo dài, hen. Xa hơn nữa là để lại hậu quả bệnh xơ phổi, mòn răng,...

- Đau ngực không do tim

Các triệu chứng ngoài thực quản rầm rộ hơn khiến người bệnh nhầm lẫn

Bệnh nhân có cách nào nhận biết mình đang bị trào ngược dạ dày thực quản khi không có triệu chứng điển hình của bệnh này? Có phải viêm họng, ho, khó thở kéo dài là dấu hiệu bị mắc trào ngược dạ dày thực quản không?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Người bệnh bị ho kéo dài khi đến khám tại chuyên khoa tai - mũi - họng có thể thăm khám và nghi ngờ có trào ngược. Sau đó, chuyên khoa tai - mũi - họng gửi bệnh nhân đến chuyên khoa tiêu hóa để thăm dò thêm các chẩn đoán về trào ngược dạ dày thực quản.

Những người bệnh trào ngược dạ dày thực quản đôi khi biểu hiện ngoài thực quản, nhưng đến khám ở chuyên khoa tiêu hóa thì được làm các phương pháp như nội soi. Khi nội soi, bác sĩ nhìn thấy có các tổn thương tại thực quản do trào ngược như viêm loét trợt theo các phân độ A B C của Los Angeles. Mặc dù người bệnh không có triệu chứng của thực quản nhưng qua nội soi phát hiện được những tổn thương tại thực quản.

Các triệu chứng ngoài thực quản rầm rộ hơn khiến người bệnh đến khám ở các chuyên khoa khác.

Phân biệt đau ngực do tim và do trào ngược dạ dày thực quản

Với bệnh nhân tim mạch, đồng thời có trào ngược dạ dày thực quản thì triệu chứng đau ngược, khó thở của họ có tăng nặng lên hay không? Bệnh nhân có cách nào để biết nguyên nhân đau tim là do tim hay do dạ dày không, thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Đau ngực vùng sau xương ức, các cơ quan nằm ở khu vực đó có thực quản và tim. Điều đáng lo ngại là trái tim và những biểu hiện đau ngực nguyên nhân do tim đều nguy hiểm. Từ co thắt mạch vành, xơ vữa mạch máu, thiếu máu cơ tim, rối loạn nhịp,... là những bệnh lý tim mạch nguy hiểm và cần được khám bởi chuyên gia tim mạch trước.

Sau khi loại trừ các nguyên nhân đó, khi không có bất thường về tim mạch và những bằng chứng về đau ngực có liên quan như nội soi, đo pH, thấy được các triệu chứng của trào ngược, lúc này có thể nghĩ đau ngực không do tim, mà do trào ngược.

Như vậy, cần có sự phối hợp của hai chuyên khoa để thăm khám, chẩn đoán, xác định cũng như loại trừ các nguyên nhân.

Làm sao nhận diện trào ngược dạ dày thực quản và khó tiêu chức năng?

Có người hễ ăn no lại bị ợ hơi, khó thở. Đi khám thì có bác sĩ chẩn đoán là khó tiêu chức năng, có bác sĩ chẩn đoán là trào ngược dạ dày thực quản. Nhờ BS chỉ cách phân biệt hai bệnh này.

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Có rất nhiều triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, từ ợ nóng, ợ chua, đau rát, đau sau xương ức, đầy bụng, khó tiêu,... Tuy nhiên theo tiêu chuẩn của Rome, chứng khó tiêu chức năng chủ yếu là của dạ dày. Nghĩa là khi ăn vào, vùng đau là vùng thượng vị, vùng dạ dày và có cảm giác đầy bụng, không tiêu.

Triệu chứng của trào ngược chủ yếu trên vùng thực quản, khi các dịch từ dạ dày trào ngược lên và gây ra các triệu chứng khó chịu.

Khó có thể phân biệt rạch ròi vì có người vừa có khó tiêu chức năng cùng với trào ngược dạ dày thực quản, kết hợp triệu chứng của cả hai bệnh lý, tùy vào cái nào chiếm ưu thế hơn. Trào ngược dạ dày thực quản có thể là biểu hiện của của nhiều rối loạn như chậm tống xuất dạ dày. Với khó tiêu chức năng, khi ăn những thực phẩm sinh hơi nhiều sẽ bị khó tiêu, khiến dạ dày chậm tiêu hóa.

Biểu hiện trào ngược dạ dày kèm vấn đề răng miệng, khám chuyên khoa nào?

Trường hợp lưỡi bị rát, nhạy cảm với đồ ăn cay nóng, khô miệng, tiết nước bọt ít, ngoài ra còn bị trào ngược dạ dày thực quản. Uống nhiều nước nhưng luôn có cảm giác khát, mũi thì hay bị nghẹt mũi, sổ mũi dẫn tới việc phải thở bằng miệng, ngủ ngáy, sau khi ngủ dậy miệng rất khô và bị khô môi quanh năm. Vậy bệnh nhân cần thăm khám và điều trị thế nào để chữa hết tình trạng lưỡi rát, môi khô?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Trong trường hợp này, biểu hiện của bệnh nhân chủ yếu là ở vùng khoang miệng. Nếu có các triệu chứng trào ngược lên tới khoang miệng thì có thể xem xét nhưng có thể bệnh nhân không chỉ đơn thuần bị trào ngược mà còn có hội chứng bỏng rát khoang miệng. Nguyên nhân có thể là do giảm tiết nước bọt cùng nhiều lý do khác như viêm khoang miệng, viêm gai lưỡi, viêm nha chu,... cần phải được khảo sát chuyên sâu hơn.

Bệnh nhân có thể phải đi thăm khám ở chuyên khoa răng hàm mặt, tai - mũi - họng, đồng thời kiểm soát vấn đề trào ngược tốt hơn mới có thể giải quyết được rốt ráo tình trạng này.

Thay đổi lối sống để thích nghi và kiểm soát trào ngược dạ dày thực quản

Bệnh nhân trào ngược dạ dày thực quản cần phải làm gì để kiểm soát tốt căn bệnh này, thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Theo khảo sát tại khu vực Đông Nam Á, triệu chứng của trào ngược dạ dày đa phần nằm ở mức độ từ nhẹ đến trung bình, đa phần người bệnh có thể chịu được thoáng qua.

Cách tốt nhất là điều chỉnh, thay đổi lối sống để thích nghi và kiểm soát được vấn đề trào ngược, có thể tiến tới việc dùng thuốc. Việc can thiệp phẫu thuật cần được xem xét cẩn thận tại các đơn vị có thể khảo sát những bằng chứng chỉ có thể sửa chữa được bằng phẫu thuật.

Sống và thích nghi với việc không dùng thuốc, không can thiệp phẫu thuật là tốt nhất.