1. Đau cổ vai gáy có thể là vấn đề mạch máu mạch cảnh

Theo một thống kê, khoảng 30% dân số thế giới gặp vấn đề vùng vai gáy ở các mức độ từ nhẹ đến nặng. Xin hỏi BS, đau cổ vai gáy do nguyên nhân nào gây ra? Thói quen sinh hoạt nào có thể dẫn đến tình trạng đau cổ vai gáy?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Có nhiều nguyên nhân gây đau cổ vai gáy, các nguyên nhân có thể hoàn toàn khác nhau và không liên quan đến nhau.

Khi bệnh nhân than phiền về đau cổ vai gáy, bác sĩ phải phân định bệnh cơ xương khớp hay các bệnh lý khác. Nhiều bệnh nhân đến khám vì đau cổ, họ cho rằng có thể do làm việc quá sức, nhưng kết quả lại là vấn đề mạch máu mạch cảnh - một động mạch quan trọng chạy trong cổ, dẫn máu từ tim đến não.

Không phân định rõ vấn đề có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng vô cùng đáng tiếc.

Một số bệnh lý có thể gây đau cổ như bệnh lý về mạch máu, tăng huyết áp, thần kinh... Nếu do bệnh lý cơ xương khớp, cơn đau cổ vai gáy đến từ hệ cơ, hệ dây chằng, hệ xương.

2. Bệnh lý cổ vai gáy tương ứng với các mức độ đau

Đau cổ vai gáy có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý nào, thưa BS?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Đau cổ vai gáy trong cơ xương khớp có nhiều mức độ, tương ứng là các bệnh lý từ đơn giản đến phức tạp.

Đơn giản nhất là căng cơ vùng cổ, vai khi làm việc sai tư thế hoặc do mang vác vật nặng. Nặng hơn là đau phần dây chằng cột sống. Dây chằng cột sống bị thoái hóa hoặc căng/giãn quá mức sẽ gây triệu chứng đau cấp tính dữ dội hay mãn tính kéo dài.

Mức độ nặng hơn nữa là bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống cổ ảnh hưởng đến tủy sống và thần kinh điều khiển hệ cổ, tay, vai. Do đó, khi bị đau cổ kèm theo triệu chứng lan xuống tay và vai là cảnh báo cho bệnh lý xương khớp cần điều trị ngay lập tức.

3. Đau cổ vai gáy không điều trị có thể dẫn đến yếu, liệt tay

Nếu tình trạng đau cổ vai gáy không được nhận biết sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nào?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Trong đau cổ vai gáy, tình trạng nặng nhất là đi vào vùng tủy sống và thần kinh. Do đó, khi vừa có những dấu hiệu sơ khởi, những ngày đầu tiên bị đau, người bệnh nên đi khám để được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa, không để bệnh tiến sâu hơn.

Tình trạng nặng nhất và nguy hiểm nhất đối với thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là gây yếu, liệt tay, nghĩa là mất hoàn toàn sức lao động của tay. Lúc này chỉ có một biện pháp duy nhất là phẫu thuật để cứu vãn bệnh xương khớp ảnh hưởng đến thần kinh và tủy sống.

Đây cũng là biến chứng mà tất cả bác sĩ cơ xương khớp đều lo ngại khi phải đưa ra chỉ định phẫu thuật. Hệ xương, hệ dây chằng nếu bị lệch, bị trượt quá mức do tư thế sai, do không điều trị sớm, sẽ rời khỏi vị trí bình thường (thoát vị) sang các vị trí trọng yếu của cơ thể. Thoát vị đĩa đệm có thể lấn vào tủy sống, gây chèn ép. Đầu tiên là gây đau, sau đó gây tê và nặng hơn nữa là gây yếu, liệt, mất khả năng hoạt động.

Tủy cổ cực kỳ quan trọng đối với hoạt động của vùng chi bên dưới. Do đó, khi mới có các dấu hiệu ở vùng cơ, phần mềm, bệnh nhân nên có ý thức để ngăn ngừa bệnh diễn tiến nặng hơn.

4. Vì sao dân văn phòng thường bị đau cổ vai gáy?

Hiện nay có những phương pháp gì để điều trị cổ vai gáy? Ưu và nhược điểm của từng phương pháp như thế nào, thưa BS?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Khi khám và làm các xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ sẽ xác định mức độ và nguyên nhân đau cổ vai gáy, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân.

Ưu tiên hàng đầu là điều trị không dùng thuốc. Những bệnh nhân đến khám sớm, triệu chứng chưa quá trầm trọng, chưa có những biến chứng nguy hiểm sẽ được bác sĩ xem xét về tư thế, các thói quen không tốt trong sinh hoạt, làm việc hằng ngày tác động lên vai gáy, cột sống.

Các bệnh nhân trẻ tuổi bị đau cổ vai gáy thường là những người làm công việc văn phòng, duy trì một tư thế cố định trong thời gian dài khiến cột sống không còn linh hoạt. Ngược lại, có những bệnh nhân làm công việc lao động tay chân, phải khuân vác vật nặng trên vai hoặc cúi đầu thời gian dài trong ngày, khiến cột sống bị sử dụng quá mức.

Cả hai trường hợp này đều không tốt cho cột sống cổ. Cần lưu ý đến 2 vị trí được xem là “bản lề” của cơ thể gồm cổ và thắt lưng. Hầu như bất kỳ ai cũng từng bị đau có vị trí này ít nhất 1 lần trong đời.

Thông thường, bác sĩ phải xem xét về độ tuổi, nghề nghiệp của bệnh nhân, thói quen sinh hoạt, làm việc có thể ảnh hưởng đến cột sống. Khám cho một bệnh nhân bị đau cổ vai gáy rất đơn giản nhưng phải mất rất nhiều thời gian để thăm hỏi chi tiết.

Theo kinh nghiệm của tôi, những công việc có nguy cơ bị đau cổ vai gáy nhiều nhất là nhân viên văn phòng, game thủ, bán hàng livestream, thợ làm móng, sửa chữa kỹ thuật... Những công việc lao động tay chân như nông dân, bốc vác cũng không ngoại lệ. Khi phải cúi gập cổ trong một thời gian dài, cơ là phần bị ảnh hưởng đầu tiên, sau đó là dây chằng và cuối cùng là thần kinh, xương, tủy sống.

Những người làm công việc, nghề nghiệp vừa nêu nên lưu ý đi khám sớm để có thể đảm bảo công việc, vừa đảm bảo được sức khỏe, cuộc sống tốt. Bác sĩ hiểu rõ về tính chất công việc, hiểu rõ mức độ đau của bệnh nhân có thể đề ra được phương pháp bảo tồn cột sống trong khi vẫn tiếp tục làm việc được.