1. Suy thận là gì và bao nhiêu tuổi thì được xem là suy thận ở ngưởi trẻ?

Đầu tiên, nhờ BS giải thích rõ hơn, suy thận là gì và được chia thành bao nhiêu mức độ?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Thận có các chức năng thải nước, thải chất độc và tạo ra một số nội tiết trong cơ thể. Tây y giải thích suy thận là thận bị mất các chức năng này.

Suy thận được chia thành các mức độ từ 1 đến 5. Mức độ 5 là nặng nhất, cần phải thay thế thận, lọc máu, lọc màng bụng.

Bệnh nhân bao nhiêu tuổi thì được xem là người trẻ bị suy thận?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Không có khái niệm chính xác về độ tuổi nào được quy định là suy thận ở người trẻ. Thông thường bệnh nhân suy thận từ 20 - 40 tuổi được xem là trẻ. Sở dĩ cần phần biệt suy thận người trẻ và suy thận người lớn tuổi vì nhóm nguyên nhân khác nhau.

2. Những nguyên nhân khiến người trẻ bị suy thận

Thưa BS, người trẻ thường bị suy thận vì những nguyên nhân gì?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Thời gian gần đây, số lượng người trẻ bị suy thận tăng đột biến. Trước đó, số người trẻ bị suy thận chỉ chiếm khoảng 6% trong tổng số bệnh nhân suy thận. Gần đây, khoa Nội thận - Lọc máu của Bệnh viện Bình Dân tiếp nhận rất nhiều bệnh nhân suy thận còn khá trẻ.

Nguyên nhân chung gây suy thận là các bệnh lý tiểu đường, cao huyết áp, gout hoặc do lạm dụng thuốc giảm đau. Đối với người trẻ, nguyên nhân chính dẫn đến suy thận là bệnh ở cầu thận. Nam giới thường gặp bệnh cầu thận IgA, đối với nữ giới là bệnh cầu thận do lupus ban đỏ.

Các bệnh lý ngoại khoa ở đường tiết niệu như nhiễm trùng, bệnh bẩm sinh ở đường tiết niệu cũng có thể gây suy thận. Đặc biệt, người trẻ có sử dụng các loại thực phẩm chức năng hoặc thuốc Đông y, Tây y không phù hợp sẽ dẫn đến suy thận.

3. Suy thận diễn tiến âm thầm

Một số bạn trẻ sức khỏe bình thường, không có triệu chứng rõ rệt nhưng khi đi khám tổng quát. Lý do nào khiến người trẻ bị suy thận nhưng không biết, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Thận là một cơ quan có khả năng bù trừ nên khi thận bị suy, các triệu chứng chưa thể hiện ra. Khi các chức năng của thận bị suy giảm nhiều, các triệu chứng mới dần bộc lộ.

Dường như tất cả các trường hợp suy thận đều khó phát hiện. Một khi đã có triệu chứng lâm sàng, tình trạng suy thận đã đến giai đoạn nặng.

4. Vì sao tập luyện quá sức lại dẫn đến suy thận?

Một số thông tin trên mạng về những trường hợp thanh niên tập luyện thể thao quá mức dẫn đến suy thận. Thực hư vấn đề này như thế nào, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Đầu tiên, phải khẳng định rằng luyện tập thể dục thể thao rất có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch, hô hấp, thần kinh.

Việc tập luyện một cách vừa phải sẽ giúp bảo vệ thận. Ở những bệnh nhân suy thận, tập thể thao còn giúp tình trạng bệnh diễn tiến chậm lại. Tuy nhiên, tập quá mức cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng thận.

Tập thể thao vừa phải là tập các bộ môn đi bộ, đạp xe, bơi lội khoảng 150 - 300 phút trong 1 tuần. Những bộ môn nặng hơn như aerobic cần 75 - 150 phút trong 1 tuần. Tập thể thao quá sức không căn cứ vào thời gian mà dựa trên cảm giác không khỏe sau khi tập.

Ví dụ, sau khi tập trong thời gian dài mà vẫn cảm thấy mệt, hay bị bệnh vặt, đau cơ kéo dài và mạch tăng lên trong lúc nghỉ là các dấu hiệu cho thấy bạn đang tập luyện quá sức.

Tập luyện quá sức tạo ra stress, catecholamine gây co mạch thận, ảnh hưởng đến lượng máu đến thận. Tập luyện quá sức còn dẫn đến hủy cơ, tác động xấu đến chức năng thận. Các vận động viên thể hình có thể sử dụng các loại thuốc tiêm để tăng cơ hoặc uống protein để có hình thể đẹp; tiêm vitamin A, E, D để kích thích tạo khối cơ. Những việc làm này đã được xác định là có thể tăng nguy cơ suy thận.

5. Quan hệ tình dục không ảnh hưởng đến chức năng thận

Nhiều người tin rằng quan hệ tình dục nhiều, nam giới thủ dâm thường xuyên sẽ gây suy thận. Quan điểm này có đúng không, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Theo Tây y, việc quan hệ tình dục không ảnh hưởng đến chức năng thận. Những bệnh nhân suy thận thường kèm với vấn đề suy giảm chức năng tình dục. Ở các nước tiên tiến còn có bệnh viện hỗ trợ chức năng tình dục cho những người bị suy thận.

6. Người hút thuốc lá điện tử có nguy cơ bị tổn thương thận gấp 5 lần so với người bình thường

Xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử của các bạn trẻ hiện nay có ảnh hưởng đến thận và gây suy thận không, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Hút thuốc lá gây ảnh hưởng không tốt đến tim mạch, hô hấp, các bệnh lý ung thư. Một nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy việc hút thuốc lá ảnh hưởng rất nhiều đến chức năng của thận.

Ngừng hút thuốc lá 5 năm có thể giúp chức năng thận hồi phục một phần. Những người hút thuốc lá thụ động cũng có nguy cơ cao như hút trực tiếp.

Thuốc lá điện tử cũng có các hoạt chất nicotin như thuốc lá thông thường, thêm vào đó là các chất tạo khói, tạo mùi và nhiều kim loại nặng. Các chất này đọng sâu trong các cơ quan và để lại ảnh hưởng từ rất sớm. Chỉ cần khoảng 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng đã gây nên những tình trạng COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính), suy thận là các bệnh lý không thể hồi phục.

Nghiên cứu khác tại Hoa Kỳ chỉ ra, trong vòng 2 năm, tổn thương thận (tiểu đạm) xuất hiện ở người hút thuốc lá gấp đôi người bình thường, ở người hút thuốc lá điện tử gấp 5 lần so với người bình thường.  

7. Thận cần có thời gian để nghỉ ngơi vào buổi tối

Người trẻ thường có thói quen thức khuya. Thức khuya và suy thận có mối liên hệ như thế nào, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Giấc ngủ ảnh hưởng đến bệnh lý tim mạch, gây bệnh tiểu đường, ung thư. Theo một nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí y học của Hoa Kỳ, chất lượng giấc ngủ không tốt sẽ gây tổn thương màng đáy cầu thận. Nếu chỉ ngủ khoảng 5 tiếng/ngày sẽ bị mất đến1 1,3ml phút mỗi giờ trong chức năng thận. Người ngủ hơn 9 tiếng/ngày sẽ có chức năng thận xấu hơn. Nên đảm bảo ngủ từ 6 - 8 tiếng buổi tối để thận có thời gian nghỉ ngơi.

8. Làm gì để bảo vệ sức khỏe của thận?

BS có lời khuyên nào cho cộng đồng, đặc biệt là các bạn trẻ để có thể giữ gìn, bảo vệ tốt 2 quả thận?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thuỳ trả lời: Vào ngày Thận Thế giới, có 8 nguyên tắc vàng được đưa ra nhằm bảo vệ sức khỏe thận, đặc biệt là ở người trẻ.

Giữ cân nặng ổn định, không để xảy ra tình trạng béo phì. Lượng đạm trong chế độ ăn ở mức vừa phải, chỉ ăn khoảng 5g muối/ngày và không ăn nhiều thức ăn sẵn, thức ăn đóng hộp. Các bệnh nhân cao huyết áp hoặc suy thận phải giảm lượng muối, chỉ còn 2g/ngày. Nên tập thể dục, vận động vừa sức.

Theo dõi huyết áp và đường huyết thường xuyên; phát hiện và điều trị kịp thời tình trạng tăng đường huyết.

Lời khuyên là bỏ thuốc lá và uống đủ 2 lít nước mỗi ngày. Người dân không nên sử dụng bừa bãi các loại thuốc Đông y và Tây y như thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau.

Cuối cùng, cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe. Những tổn thương ở thận thường diễn tiến âm thầm, do vậy những người có nguy cơ cao như bệnh nhân cao huyết áp, tiểu đường, tăng axit uric cần lưu ý nhiều hơn.