Nên làm gì khi bị chóng mặt?

Chóng mặt ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc của người bệnh

Cảm giác chóng mặt được mô tả như thế nào, thưa BS?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Chóng mặt là tình huống nhiều bệnh nhân tại phòng khám thần kinh của Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM gặp phải. Tình trạng chóng mặt làm người bệnh cảm giác mất thăng bằng, đi đứng khó khăn và muốn ngất xỉu, làm ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hằng ngày của người bệnh.

4 loại cảm giác chóng mặt

Nhờ BS khái quát, chóng mặt, hoa mắt và choáng váng khác nhau như thế nào?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Đó là các triệu chứng được mô tả bằng những từ ngữ khác nhau trên người bệnh. Có thể chia chóng mặt thành 4 loại:

- Chóng mặt kiểu xoay tròn: Người bệnh có cảm giác bản thân xoay tròn hoặc mọi thứ xung quanh xoay tròn.

- Cảm giác choáng váng, mất thăng bằng, đi không vững.

- Cảm giác như ngất xỉu, đặc biệt trên phụ nữ trẻ huyết áp thấp hoặc có bệnh lý về tim mạch. Người bệnh có cảm giác khó chịu khi ngồi lâu một tư thế, đứng dậy đột ngột thì cảm giác muốn ngất xỉu.

- Triệu chứng đi kèm những rối loạn lo lắng, lo âu, mất ngủ, mệt mỏi.

Đó là những triệu chứng khác nhau của chóng mặt, hay còn gọi là rối loạn tiền đình.

Bệnh lý nào gây chóng mặt?

Chóng mặt có thể là triệu chứng cảnh báo những nhóm bệnh lý gì? Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, bệnh nhân đến khám vì chóng mặt do những nhóm bệnh lý nào là phổ biến nhất, thưa BS?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Chóng mặt chỉ là một trong những triệu chứng thể hiện. Có rất nhiều nguyên nhân gây tình trạng này. Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, bệnh gây chóng mặt thường gặp nhất là chóng mặt tư thế kịch phát lành tính.

Đây là cảm giác chóng mặt khi thay đổi tư thế, đặc biệt là tư thế đầu, chuyển từ ngồi sang nằm hoặc nằm sang đứng. Người bệnh sẽ có cảm giác choáng váng, buồn nôn và nôn, vã mồ hôi.

Bệnh thường gặp thứ hai là tình trạng đau đầu tiền đình, hay còn gọi là migraine tiền đình, tình trạng viêm hệ thống tiền đình. Chóng mặt xuất hiện sau chấn thương đầu hoặc những tổn thương nội sọ, đặc biệt là u bao dây thần kinh số 8 chèn ép não bộ gây tình trạng chóng mặt.

Đó là những bệnh lý có thể gặp trên lâm sàng gây tình trạng chóng mặt cho người bệnh.

Chóng mặt đi kèm với các dấu hiệu chèn ép thần kinh nguy hiểm

Tình huống chóng mặt nào đáng lo ngại, tình huống nào là chóng mặt tư thế lành tính, thưa BS?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Khi những triệu chứng chóng mặt với dấu hiệu chèn ép thần kinh, ví dụ chóng mặt kèm tê nửa người, yếu nửa người, người bệnh co giật, ngất xỉu, mờ mắt, điếc, ù tai, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được đánh giá, phát hiện nguyên nhân.

Chóng mặt lành tính thường là những chóng mặt xảy ra do thay đổi tư thế đầu, ví dụ người bệnh choáng váng, chóng mặt khi đang ngồi mà chuyển sang nằm đột ngột, hoặc khi đang nằm mà ngồi dậy quá nhanh. Mặc dù cực kỳ khó chịu nhưng đây là dấu hiệu lành tính.

Cận lâm sàng tìm nguyên nhân chóng mặt

Trong trường hợp nào bệnh nhân bị chóng mặt cần phải đi khám? Hiện nay có những phương tiện nào để chẩn đoán nguyên nhân gây chóng mặt và có những giải pháp nào để điều trị?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Khi người bệnh bị chóng mặt đi kèm với những triệu chứng chèn ép thần kinh hoặc bệnh toàn thân, ví dụ người bệnh có dấu hiệu chóng mặt kèm theo mờ mắt, mù mắt, điếc tai, yếu liệt tay chân,... cần đến khám ở cơ sở y tế gần nhất.

Hiện nay có rất nhiều biện pháp cận lâm sàng để chẩn đoán nguyên nhân chóng mặt cho người bệnh. Ngoài CT, MRI, điện não thì các xét nghiệm về máu, kiểm tra xác định chức năng tiền đình cũng là các biện pháp cận lâm sàng hỗ trợ rất hữu ích.

Không tự ý bổ sung sắt khi bị chóng mặt

Xin BS cho biết, dấu hiệu nào cảnh báo chóng mặt do thiếu máu, thiếu sắt? Bệnh nhân có nên tự bổ sung các loại thuốc hoặc thực phẩm không?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Nhiều bệnh nhân thường tự xác định mình bị chóng mặt do tình trạng thiếu máu. Nhưng như đã trình bày ở trên, nguyên nhân gây chóng mặt không chỉ đơn giản là thiếu máu.

Khi chưa xác định được nguyên nhân cụ thể mà tự ý bổ sung sắt sẽ dẫn đến tình trạng dư sắt. Việc dư sắt gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, không giải quyết được tình trạng chóng mặt mà lại gây hại thêm cho sức khỏe.

Vì vậy, không khuyến cáo người bệnh tự mua những sản phẩm bổ sung này cho người bệnh chóng mặt.

Chóng mặt do thiếu máu não có nguy hiểm không?

Chóng mặt do thiếu máu não được mô tả, nhận diện như thế nào? Khi chóng mặt, việc bổ sung các sản phẩm bổ não có nên hay không?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Chóng mặt do thiếu máu não trong thuật ngữ chuyên ngành gọi là cơn thoáng thiếu máu não. 87% người bệnh có cơn thoáng thiếu máu não sẽ bị chóng mặt, nhưng không phải trường hợp chóng mặt nào cũng có tình trạng thiếu máu não.

Cơn thoáng thiếu máu não có nguyên nhân là hẹp mạch máu trong nội sọ, từ đó gây cơn thoáng hoặc tình trạng nhồi máu não diễn tiến. Do đó, chúng ta không được chủ quan nghĩ chóng mặt chỉ do thiếu máu não mà phải tìm hiểu người bệnh có tình trạng hẹp, xơ vữa mạch máu não hay không. Từ đó mới đưa ra các phương pháp điều trị chuyên sâu hơn.

Chúng ta không thể sử dụng các loại thuốc bổ não trên thị trường để điều trị tình trạng chóng mặt do cơn thoáng thiếu máu não vì không điều trị đúng nguyên nhân gây bệnh, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Tránh thay đổi tư thế đột ngột và di chuyển khi bị chóng mặt

Nhờ BS hướng dẫn, những bước xử trí khi một người gặp phải cơn chóng mặt như thế nào? Người bệnh cần lưu ý những vấn đề gì về động tác, tư thế trong công việc, trong sinh hoạt?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Khi có tình trạng chóng mặt, người bệnh nên ngồi nghỉ ngơi, nằm kê đầu cao trên 30 độ, tránh thay đổi tư thế đầu nhanh và đột ngột. Đặc biệt cần tránh các động tác di chuyển vì có thể bị té, dẫn đến chấn thương đầu hoặc chấn thương cho người khác.

Người bệnh cần uống nhiều nước. Việc bổ sung năng lượng và nghỉ ngơi tại giường sẽ giúp người bệnh tránh được cơn chóng mặt cấp tính này.

Bổ sung thực phẩm giàu magie cho người bị chóng mặt thường xuyên

Những người thường xuyên bị chóng mặt nên tăng cường bổ sung những loại thực phẩm nào và hạn chế những loại thực phẩm nào, thưa BS?

TS.BS Lê Viết Thắng trả lời: Vấn đề dinh dưỡng cho bệnh nhân chóng mặt cũng phải tập trung vào nguyên nhân gây ra cơn chóng mặt. Trên lâm sàng, thông thường có thể sử dụng những thực phẩm có chứa magie (thịt bò, gan, cá, trứng, sữa, rau xanh).

Người bệnh nên uống nhiều nước, khoảng 2 lít nước mỗi ngày. Người bệnh cần tập thể dục, giữ sức khỏe tốt, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng để giảm được tình trạng chóng mặt