1. Chế độ ăn của người Việt chỉ cung cấp được khoảng 50% canxi cho cơ thể

Nhờ BS chia sẻ thêm thông tin: Tình trạng thiếu hụt canxi của người Việt Nam hiện nay như thế nào?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Rất khó để xác định tình trạng thiếu canxi vì hiện nay không có biện pháp nào, kể cả hình ảnh học hay xét nghiệm, có thể xác định được một người có bị thiếu canxi hay không.

Thứ nhất, nồng độ canxi máu luôn hằng định. Canxi đóng vai trò rất quan trọng trong việc co cơ, trong đó quan trọng nhât là cơ tim cũng như các cơ hô hấp. Do đó, nếu nồng độ canxi máu tăng quá cao hay giảm quá thấp sẽ gây rối loạn nhịp tim hoặc ảnh hưởng đến các cơ hô hấp.

Thứ hai, hơn 90% canxi trong cơ thể tập trung ở xương. Thế nên không có cách nào định lượng được hàm lượng canxi trong xương.

Tuy nhiên, theo khảo sát của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khẩu phần dinh dưỡng của người Việt Nam hiện nay có phần thiếu canxi. Nghiên cứu cho thấy, hàm lượng canxi trong bữa ăn của chúng ta chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu canxi của cơ thể.

Từ đó có thể thấy, thiếu canxi do chế độ ăn khá phổ biến tại Việt Nam.

2. Thiếu vitamin D là một nguyên nhân gây thiếu hụt canxi

Xin hỏi BS, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng thiếu hụt canxi?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Tình trạng thiếu hụt canxi xuất phát từ 2 vấn đề. Đầu tiên là hàm lượng canxi trong bữa ăn chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu canxi. Nguyên nhân cực kỳ quan trọng khác là thiếu vitamin D.

Canxi có tương đối nhiều trong một số loại thực phẩm, chẳng hạn như sữa. Hiện nay, việc bổ sung sữa và các chế phẩm từ sữa cho trẻ nhỏ cũng như người trưởng thành, người lớn tuổi đã giúp gia tăng một phần lượng canxi trong chế độ ăn.

Thế nhưng, vitamin D là một câu chuyện khác. Các loại sữa tự nhiên gần như không có vitamin D. Chỉ một số loại thực phẩm đặc biệt như dầu gan cá hay vài loại rau là có chứa chất này. Các loài động vật không cần bổ sung vitamin D vì chúng luôn phơi nắng. Trong khi đó, con người ít phơi nắng nên mới có tình trạng thiếu hụt vitamin D. Theo nghiên cứu, tỷ lệ người Việt bị thiếu vitamin D lên đến 30 - 50%, đặc biệt là ở phụ nữ.

Vitamin D lại là yếu tố then chốt để đưa canxi từ thực phẩm vào các cơ quan trong cơ thể. Thứ hai, vitamin D  hạn chế canxi bị thải qua thận. Trong tình huống chế độ ăn không có đủ canxi nhưng cơ thể có đầy đủ vitamin D thì cũng có thể giúp gia tăng mức độ hấp thu canxi từ thực phẩm.

3. Chế độ ăn giàu đạm và nhiều muối ngăn cản việc hấp thu canxi của cơ thể

Ngoài ra, chúng ta thường có những thói quen nào khiến canxi bị “đánh cắp”?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Theo nghiên cứu chế độ ăn nhiều protein và nhiều muối có thể làm giảm hấp thu canxi từ thức ăn.

Một số nghiên cứu còn nhận thấy việc giảm hấp thu canxi còn liên quan đến cafein. Tuy nhiên, nếu chỉ uống 1 - 2 ly cà phê mỗi ngày sẽ không gây ảnh hưởng nhiều.

4. Vai trò của canxi đối với xương trong từng giai đoạn của cuộc đời

Thưa BS, thiếu hụt canxi sẽ dẫn đến những hậu quả gì trong tương lai gần cũng như về lâu dài?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Vấn đề này cần xem xét trên 2 nhóm.

Đối với trẻ em và thanh niên, đây là độ tuổi cần rất nhiều canxi để phát triển chiều cao và tăng khối lượng xương. Phát triển chiều cao liên quan đến tầm vóc, hình thể, thế nhưng trong y học lại quan tâm nhiều hơn đến khối lượng xương (mật độ xương).

Con người thường đạt mật độ xương đỉnh vào khoảng 20 - 30 tuổi. Mật độ xương đạt được càng cao, nguy cơ bị loãng xương về già càng thấp. Việc bổ sung canxi đầy đủ sẽ đảm bảo chất lượng xương và khối lượng xương đạt mức tối đa trong quy định của gen.

Đối với người lớn tuổi, việc bổ sung canxi đầy đủ đã được chứng minh có thể làm giảm nguy cơ loãng xương và nguy cơ gãy xương. Nghĩa là trong tình huống vô tình té ngã, người được bổ sung canxi tốt sẽ có tỷ lệ bị gãy xương thấp hơn. Nếu bị gãy xương, khả năng lành xương cũng tốt hơn.

5. Nhu cầu canxi thay đổi theo từng lứa tuổi

Những lứa tuổi khác nhau sẽ có nhu cầu về canxi thay đổi như thế nào, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời:

- Từ 9 - 18 tuổi, nhu cầu canxi vào khoảng 1.300mg/ngày. Con số này cũng tương tự đối với phụ nữ đang mang thai.

- Từ 18 - 50 tuổi, nhu cầu canxi giảm xuống còn khoảng 1.000mg/ngày.

- Đối với phụ nữ sau mãn kinh hoặc nam giới sau 50 tuổi, lượng canxi mà cơ thể cần sẽ ở mức 1.200mg/ngày.

6. Những loại thực phẩm nào giàu canxi nên được bổ sung vào chế độ ăn hằng ngày?

Nhờ BS chỉ ra cụ thể hơn, những loại thực phẩm nào chứa nhiều canxi để người dân có thể thêm vào bữa ăn hằng ngày.

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Có 2 cách để bổ sung canxi là qua thực phẩm thông thường và qua các thực phẩm bổ sung.

Đối với thực phẩm thông thường, sữa và các chế phẩm từ sữa là nguồn cung cấp canxi dồi dào nhất. Xếp sau đó là xương và vỏ động vật. Như đã chia sẻ, nhu cầu canxi của cơ thể nằm trong khoảng 1.000mg mỗi ngày và chế độ ăn có thể cung cấp được 1/2 hàm lượng cần thiết.

Như vậy, chỉ cần uống thêm 500ml sữa bò để đảm bảo cơ thể có đủ canxi (1ml sữa có chứa 1mg canxi). Trong quá tình chế biến đậu hũ, người ta sử dụng một số chất có chứa canxi để tạo nên thành phẩm, do vậy hàm lượng canxi trong đậu hũ tương đối cao.

Sữa hạt có hàm lượng canxi thấp hơn, sữa đậu nành tự nấu ở nhà chỉ có lượng canxi bằng 50% hàm lượng có trong sữa bò. Với những loại sữa hạt đóng hộp được nhà sản xuất chủ động bổ sung thêm canxi, hàm lượng canxi cũng khá cao.

Những loại động vật có thể ăn cả vỏ hoặc ăn cả xương như tép, cua lột, tôm lột, cá hộp... là nguồn cung cấp canxi tốt. Bún riêu cua, lẩu cua đồng là những món ăn dân dã quen thuộc nhưng có thể cung cấp nhiều canxi.

Những người ăn chay nên sử dụng những loại thực phẩm nào để đảm bảo lượng canxi cung cấp cho cơ thể, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Người ăn chay thường không dùng trứng, sữa và không ăn các loại động vật có xương, có vỏ. Thay vào đó, họ có thể sử dụng các loại sữa hạt có bổ sung canxi, đậu hũ...