[HOI]Tính đến sáng nay, ngày 26/3/2021, Bệnh viện Nhân Dân 115 TPHCM đã tiếp nhận và đang điều trị 4 bệnh nhân do ngộ độc thực phẩm liên quan đến patê chay nghi do độc tố botulinum. Tất cả các trường hợp này đều đã sử dụng món bún riêu nấu tại một miếu ở Bình Dương, trong đó có thực phẩm pate chay.

Hiện tại 2 bệnh nhân nặng nhất trong số 4 bệnh nhân đang điều trị nội trú đã được điều trị bằng huyết thanh kháng độc tố botulism antitoxin, tình trạng sức cơ có cải thiện hơn, nhưng vẫn đang phải thở máy qua nội khí quản.

BS khuyến cáo người dân:

• Chọn các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có tiêu chuẩn chất lượng và an toàn được công nhận.
• Thận trọng với các thực phẩm đóng kín nhưng có mùi hôi và màu sắc đã thay đổi
• Nên dùng các loại thực phẩm theo phương thức “ăn chín - uống sôi”.
• Tạm thời không nên dùng các loại đồ hộp pate chay tương tự.

TS.BS Đinh Vinh Quang[/HOI]

1. Botulinum toxin là chất cực độc không màu - không mùi - không vị, xâm nhập vào máu gây tê liệt

Về vụ việc thực phẩm chay có Botulinum là chất cực độc, xin hỏi BS vì sao chất này xuất hiện trong thực phẩm ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Đây là vấn đề sốt xình xịch những ngày nay. Độc tố botulinum toxin gọi là chất cực độc, khi vào cơ thể nó không gây hư tim, thận nhưng ngấm vô máu, đi theo dòng máu đến nơi gọi là thần kinh.

Nói cách khác cho các bạn dễ hiểu. Chúng ta nói cười, hoạt động tay chân, mắt, mũi được là nhờ những thớ cơ, bó cơ hay còn gọi là cơ vân. Tương tự như một nhà máy, để bó cơ hoạt động thì cần có dây thần kinh điều khiển, đóng vai trò như công tắc bật - tắt cầu dao, nếu không có sẽ bị chập điện.

Độc tố Botulinum toxin khi vào máu sẽ “cúp tất cả cầu dao điện”, hay nói cách khác nó gây ảnh hưởng đến dây thần kinh truyền dẫn điện là các cơ bắp của chúng ta. Độc tố này cực độc ở chỗ, nó kiếm tất cả cầu dao tổng, tụ điện lớn để cắt, thậm chí là gây cháy nổ. Như vậy sẽ khiến cả quận, huyện, thành phố tê liệt. Tức là nó phong bế dẫn truyền dây thần kinh khiến bó cơ tê liệt.

Nhưng chuyện không đơn giản như vậy. Nếu chỉ cúp điện một xóm nhỏ thì sinh hoạt, sản xuất sẽ đảo lộn chút ít nhưng cúp toàn bộ mà không có máy phát điện thì rắc rối to. Nếu tê liệt cả dây thần kinh điều khiển cơ bắp để hoạt động hô hấp sẽ khiến chúng ta không thở được, cả “tổng hành dinh” là cơ thể nguy hiểm.

Bởi cơ bắp điều khiển hoạt động hô hấp làm nhiệm vụ cho phổi nở ra xẹp xuống, tống khí CO2 ra ngoài và nhận oxy vào lúc này bị ngưng hoạt động, con người rơi vào trạng thái như bị siết cổ. Bên cạnh đó toàn thân rũ rượi, rã rời. Khi không thở được thì dẫn đến suy các cơ quan khác từ tim, thận, rồi dẫn đến tử vong, vì hô hấp là sống còn của chúng ta.

2. Những sản phẩm nào dễ có nguy cơ phát sinh độc tố botulinum?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Thứ nhất là thực phẩm đóng trong hộp kín, hút chân không, các sản phẩm nhà làm. Chúng ta nghĩ rằng sản phẩm nhà làm, cơ sở nhỏ, mặc dù rất kỹ, cẩn thận không hóa chất nhưng sẽ không đúng quy trình chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm thì có thể nhiễm nha bào này. Nhất là những thực phẩm nhà làm sau đó đóng hộp, đóng gói kín có thể dùng đến hàng tuần, hàng tháng thì đều là điều kiện thuận lợi để Clostridium botulinum phát triển tốt, sản sinh ra độc tố.

Những sản phẩm thức ăn đóng hộp kín, có dán mác, được kiểm định thì nguy cơ ngộ độc thấp nhưng vẫn có thể xảy ra lẻ tẻ. Ngay cả những nước đã phát triển vẫn xảy ra những vụ ngộ độc botulinum trên đồ hộp.

3. Dấu hiệu ngộ độc botulinum và cách xử lý?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Về triệu chứng, tùy vào lượng ngộ độc nhiều hay ít, sau 12-36 giờ đồng hồ, bệnh nhân luôn luôn xuất hiện dấu hiệu đường tiêu hóa trên như đau bụng, nôn ói, có thể tiêu chảy. Tất cả dấu hiệu ngộ độc đều tương tự như nhau, có người bị sốt, có người vọp bẻ. Nhưng đặc biệt, ngộ độc Botulinum thì mọi người thường có khuynh hướng mỏi, tê rần chi; yếu liệt chi; giơ tay, chân, mở mắt không nổi; nói chuyện không ra hơi. Kèm theo đó là những triệu chứng sốt, môi, lưỡi khô hoặc chướng bụng…

Cách xử trí ngộ độc tốt nhất: Đầu tiên là không uống thuốc cầm tiêu chảy, không uống thuốc cầm nôn ói. Thứ hai uống bù nước, nếu trong nhà có sẵn Oresol thì pha uống để bù chất muối nước sẽ bị mất rõ rệt khi bị ngộ độc bất kỳ thực phẩm nào hoặc nếu không có thể uống nước muối đường. Thứ ba, chú ý những dấu hiệu cần đưa ngay đến cơ sở y tế, đó là tiêu chảy, đau bụng, sốt từ 38,5 - 39 độ C trở lên, kèm chướng bụng, đi cầu ra máu, nôn ói nhiều lần không cầm được, vọp bẻ, yếu liệt tay chân, hoặc nói sảng, lơ mơ, không tiếp xúc được; còn em bé là bỏ bú, bứt rứt, thở nhanh.

Trích giao lưu trực tuyến: Ngộ độc Botulinum, nhận biết và phòng ngừa bằng cách nào?