Trong những năm gần đây việc hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia là mối quan tâm hàng đầu của mọi người, nhất là của ngành y tế trong công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Số ngày nghỉ làm việc tăng lên, các bệnh viện ngày càng tăng những bệnh tim phổi, mạch máu... đều có liên quan tới việc hút thuốc và uống rượu. Tại nhiều nước, người ta đã cấm và phạt nặng hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Hầu hết các chuyến bay đều là chuyến bay không cho hút thuốc lá.

Người ta đã khuyến cáo và chứng minh bằng những chứng cớ khoa học rất cụ thể về mối đe doạ của thuốc lá với đời sống, tuổi thọ của con người. Đặc biệt là tác động mạnh và gần như tức thì trên các bệnh tim, mạch, lao phổi, ung thư. Những người phụ nữ hút thuốc và uống rượu trong lúc mang thai có nguy cơ sinh non, dị tật, và khả năng sảy thai cao.

Cả rượu và chất nicotin đều là chất gây nghiện khó kiểm soát. Nhiều người lúc đầu chỉ hút thuốc và uống rượu như là một thói quen nhưng sau đó họ không tự kiểm soát được và trở lên nghiện ngập từ lúc nào.

GS.TS.BS Nguyễn Sào Trung: Hút thuốc lá và uống rượu nhiều là hai kẻ thù lớn nhất của sức khỏe và tuổi thọ con người - Ảnh: AloBacsi

Tác hại của thuốc lá như thế nào?

Thuốc lá huỷ hoại cơ thể do 3 chất chính có trong thuốc lá là nicotin, carbon monoxide và chất khói thuốc.

Nicotin là một loại an thần có tác dụng gây nghiện. Khi đang hút thuốc liên tục với số lượng nhiều mà bỏ thuốc đột ngột sẽ gây các rối loạn về tâm lý và sinh lý, vì nicotin vẫn còn trong máu.

Carbon monoxide có trong máu làm giảm lưu lượng tuần hoàn máu tới các mô và trong thời gian dài sẽ gây ra xơ vữa động mạch. Khói thuốc là nguyên nhân gây những bệnh phổi mạn tính, ung thư phổi.

Thuốc lá và bệnh ung thư

Mối liên quan giữa việc hút thuốc lá và ung thư phổi đã được biết từ rất lâu. 90% người ung thư phổi bị chết đều có hút thuốc lá. Những cơ quan khác cũng bị ung thư do thuốc lá là miệng, hầu, họng, thanh quản, môi, bàng quang,...

Hút thuốc lá bằng ống xì gà có khả năng giảm lượng khói thuốc hít vào phổi nhưng cũng khó tránh khỏi ung thư miệng và họng.

Những nguy cơ khác của việc hút thuốc lá

Ngoài ung thư, khói thuốc lá còn gây ra nhiều bệnh mạn tính và trầm trọng khác làm giảm chất lượng cuộc sống và tuổi thọ.

Trước tiên là những bệnh mạn tính của đường hô hấp. Nhiều người bị ho thường xuyên đến mức người ta gọi là “ho thuốc lá”. Rất nhiều người chết do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tâm phế mạn và khí phế thũng sau một thời gian khá dài sống khổ sở vì các cơn khó thở triền miên.

Người hút thuốc lá chắc chắn sẽ chết sớm hơn do các bệnh mạch vành, do nhồi máu cơ tim. Họ thường xuyên đau thắt ngực do những cơn thiếu máu cơ tim, nghĩa là những lúc giảm tạm thời lượng máu tới nuôi cơ tim. Họ cũng dễ bị đột quỵ, dễ bị loét dạ dày và hành tá tràng... hơn người bình thường.

Giảm các yếu tố nguy cơ

Đơn giản là bạn không nên hút thuốc. Nếu bạn không chế ngự được bản thân và không bỏ đuợc thói quen rất xấu này, chắc chắn bạn sẽ có nguy cơ bị bệnh cao hơn hẳn với những người khác. Nếu cần, có thể nhờ đến sự trợ giúp của người thân, bạn bè, và ngay cả các loại kẹo cao su (chewing gum) thay thế thuốc lá. Nhưng, chính bạn sẽ phải là người quyết định bỏ thuốc như khi bạn đã quyết định hút thuốc.

Rượu gây ra những bệnh tật gì?

Uống nhiều rượu và uống thường xuyên rất có hại cho sức khoẻ, trước mắt là mắc các chứng bệnh về gan như gan thoái hoá mỡ, viêm gan do rượu, xơ gan, ung thư gan. Khi đó mô gan không còn đảm nhận tốt chức năng tiêu hoá, dinh dưỡng và giải các chất độc cho cơ thể.

Uống rượu nhiều làm tăng nguy cơ bệnh tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, và khả năng đột quỵ cao. Rượu cũng làm cho rối loạn tiêu hoá và tăng các bệnh thuộc hệ tiêu hoá như viêm dạ dày, viêm tuỵ, loét dạ dày, ung thư miệng, lưỡi, hầu, thực quản, ruột. Người uống rượu thường không ăn uống được điều độ và rối loạn tiêu hoá nặng.

Uống nhiều rượu lâu dài làm tổn thương não, rối loạn tri thức và ý thức, rối loạn hành vi và cử chỉ, không kiểm soát được bản thân.

Phụ nữ mang thai uống rượu có thể sinh non, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm thần của con, thậm chí có thể sinh con bị dị tật. Ảnh hưởng do rượu sẽ kéo dài đến những thế hệ sau nếu cả cha lẫn mẹ đều uống rượu khi thụ thai.

Tệ nạn xã hội do rượu

Tệ nạn uống rượu là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Rượu là nguyên nhân là giảm năng suất lao động, gây ra các tệ nạn xã hội, bạo lực, hiếp dâm, gia đình tan vỡ, con cái hư hỏng. Rượu gây tai nạn giao thông và rất nhiều tệ nạn xã hội khác xuất phát từ rượu.

Phải coi rượu cũng là một loại thuốc độc gây nghiện. Cần giáo dục thanh thiếu niên về nguy hại của rượu. Trước tiên bạn hãy tự tránh cho mình, cho người thân và cho bạn bè để bảo vệ và giữ gìn sức khoẻ.

GS.TS.BS Nguyễn Sào Trung