Tương lai đầy hứa hẹn về mạng lưới cấp cứu trên không hiện đại cho TPHCM

BS.CK2 Vũ Đình Ân - Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Quân y 175 cho biết, thực trạng cấp cứu trước bệnh viện tại Việt Nam đang ở mức thấp so với thế giới. Luật khám, chữa bệnh gần đây mới đưa nội dung cấp cứu trước bệnh viện vào để từng bước xây dựng chuyên ngành này.

Một nghiên cứu cho thấy, dù 70% nạn nhân tai nạn giao thông được sơ cứu tại chỗ, nhưng chỉ 37% trong số đó được xử trí đúng cách. Đáng báo động hơn, tỉ lệ bệnh nhân được hồi sức tim phổi trước khi đến viện chỉ đạt 15,1%. Con số này đồng nghĩa với một thực tế nghiệt ngã: gần 85% các trường hợp ngưng tim ngoại viện đã không có cơ hội được cứu sống.

Những khoảng trống này, kết hợp với rào cản về giao thông đông đúc và khoảng cách địa lý đến các vùng sâu, vùng xa, hải đảo, khiến cuộc chạy đua với thời gian của các đội cấp cứu trở nên nan giải. Thực trạng này đòi hỏi một giải pháp vượt trội, có khả năng phá vỡ những giới hạn của vận chuyển đường bộ truyền thống.

Cấp cứu đường hàng không: “Đôi cánh” nối dài sự sống

Cấp cứu đường hàng không chính là lời giải tối ưu, có khả năng thay đổi cuộc diện của ngành cấp cứu ngoại viện bằng cách vô hiệu hóa các rào cản về không gian và thời gian. Lợi ích cốt lõi của phương thức này là rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển, giúp bệnh nhân tiếp cận cơ sở y tế chuyên sâu trong "cửa sổ vàng". Hiệu quả vượt trội đã được chứng minh qua cuộc diễn tập, khi một chuyến bay đón bệnh nhân từ Cần Giờ về Bệnh viện Quân y 175 chỉ mất 47 phút.

Khi tận dụng được ưu thế thời gian, người bệnh sẽ nhận được những kết quả tích cực trực tiếp: di chứng ít hơn, tỉ lệ sống cao hơn, và chất lượng cuộc sống tốt hơn. Đây là mục tiêu cuối cùng và cao nhất của mọi hệ thống y tế.

Không chỉ dừng lại ở việc vận chuyển bệnh nhân, cấp cứu đường hàng không còn đóng vai trò then chốt trong các nhiệm vụ nhân đạo khác, đặc biệt là vận chuyển tạng. Bệnh viện Quân y 175 đã tổ chức thành công chuyến bay vận chuyển giác mạc, phổi, gan và thận từ một bệnh nhân chết não để thực hiện ghép tạng tại Bệnh viện Trung ương Huế, mang lại sự sống cho nhiều người bệnh khác.

Trên thế giới, có nhiều mô hình cấp cứu trước bệnh viện và việc lựa chọn hướng đi phù hợp với điều kiện thực tế là yếu tố quyết định thành công. Thay vì áp dụng thuần túy mô hình của Anh - Mỹ (đến và vận chuyển người bệnh đi nhanh - Load and Go) hay của Pháp - Đức (ổn định tại chỗ rồi mới vận chuyển người bệnh - Stay and Stabilize), Việt Nam áp dụng mô hình Hybrid, nghĩa là đến hiện trường, ổn định tối thiểu rồi vận chuyển ngay để phù hợp với điều kiện thực tế.

Bệnh viện Quân y 175: Lá cờ đầu trên bầu trời

Với nhiệm vụ cốt lõi là đảm bảo y tế cho cán bộ, chiến sĩ và ngư dân tại khu vực biển đảo, Bệnh viện Quân y 175 đã khẳng định vị thế là đơn vị tiên phong, là lá cờ đầu trong việc xây dựng và vận hành mô hình cấp cứu đường hàng không tại Việt Nam.

Để hoàn thành sứ mệnh này, bệnh viện không chỉ đầu tư vào trang thiết bị mà còn xây dựng một đội ngũ nhân lực tinh nhuệ và một quy trình vận hành chuẩn mực. Kết quả là hơn 100 chuyến bay cấp cứu an toàn tuyệt đối đã được thực hiện từ năm 2014 đến nay.

BS.CK2 Vũ Đình Ân khẳng định, nền tảng cho thành công này của Bệnh viện Quân y 175 là đội ngũ chuyên nghiệp với 100% nhân sự được đào tạo chuyên sâu về cấp cứu đường không, trong đó 50% được đào tạo tại nước ngoài. Bệnh viện cũng phối hợp diễn tập thường xuyên với Binh đoàn 18 và Sư đoàn 370.

Quy trình cấp cứu liên tục được cải tiến và đã đạt giải nhì tại Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam (VIFOTEC).

Sức mạnh này còn được hiệp đồng nhờ công nghệ cao, đặc biệt là hệ thống telemedicine của Bệnh viện Quân y 175 đã kết nối bệnh viện với 7/14 đảo tại khu vực Biển Đông. Hệ thống này cho phép chuyên gia đầu ngành hội chẩn và chỉ đạo phẫu thuật từ xa, điển hình là ca mổ cầm máu cho bệnh nhân đứt dây chằng phổi tại đảo Trường Sa trước khi máy bay ra đón về.

Đặc biệt, quân y Việt Nam đã cấp cứu thành công nhiều ca hội chứng giảm áp. Máy bay phải mở cửa và bay ở độ cao thấp để tránh bọt khí bung ra gây tắc mạch, sau đó đưa vào buồng oxy cao áp trong vòng 72 giờ đầu (thời gian vàng).

TPHCM cần làm gì?

BS.CK2 Vũ Đình Ân thừa nhận, dù tiềm năng là rất lớn, việc triển khai mạng lưới cấp cứu đường hàng không trên diện rộng vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức cần một lộ trình bài bản để vượt qua.

Về chuyên môn, kỹ năng của tổ cấp cứu phải được huấn luyện chuyên biệt cho môi trường trên không (chật hẹp, tiếng ồn, áp suất thay đổi), đòi hỏi thành thạo các kỹ thuật thay thế như siêu âm tại chỗ thay vì dùng ống nghe.

Bên cạnh đó, hành lang pháp lý, các quy chế, tiêu chuẩn và chế độ đãi ngộ cho đội ngũ cấp cứu đường hàng không vẫn chưa hoàn thiện, gây khó khăn trong việc xây dựng lực lượng chuyên trách.

Rào cản lớn nhất là chi phí. BS.CK2 Vũ Đình Ân cho biết, chi phí ước tính khoảng 400 triệu đồng cho một chuyến bay trong thành phố và có thể lên tới 600 - 800 triệu đồng cho một chuyến bay ra đảo, vượt xa khả năng chi trả của đại đa số người dân.

Để giải quyết các thách thức này, TPHCM đã xây dựng một đề án phát triển cấp cứu ngoại viện với lộ trình rõ ràng đến năm 2030. Giai đoạn 2025 - 2026 tập trung thiện quy trình tại Bệnh viện 175, chuẩn hóa quốc gia và thử nghiệm tại một số điểm như Cần Giờ, Phú Quốc, Phú Quý và các bệnh viện có sân bay trực thăng.

Giai đoạn 2027 - 2028 sẽ mở rộng mô hình, thành lập Trung tâm điều phối cấp cứu. Mục tiêu đến năm 2030 sẽ đưa cấp cứu đường không vào hệ thống bảo hiểm y tế để người dân dễ tiếp cận hơn.

Cấp cứu đường hàng khônglà một giải pháp hữu hiệu, mang ưu thế vượt trội trong việc tiếp cận các vùng sâu, vùng xa, hải đảo và quan trọng nhất là mang lại "thời gian vàng" cho người bệnh.

Với một lộ trình phát triển bài bản, chúng ta có thể tin tưởng rằng trong tương lai không xa, những "chuyến bay giành sự sống" sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong mạng lưới y tế hiện đại và nhân văn của Việt Nam.

>>> Cấp cứu ngưng tim: Không có “phép màu”, chỉ có làm đúng và làm sớm

>>> Phát hiện sớm sốc sốt xuất huyết Dengue - hướng tiếp cận mới từ WHO 2025

>>> Cấp cứu ngưng tim: Không có “phép màu”, chỉ có làm đúng và làm sớm

 >>> FAST và ABCDE: Những “mật mã sinh tồn” trong cấp cứu đột quỵ và rối loạn tri giác

>>> Xử trí sốc từ hiện trường: Bước đầu sống còn trong chuỗi cấp cứu