1. Trời lạnh, độ ẩm tăng làm tăng cơn đau khớp

Xin hỏi BS, thời tiết và xương khớp có mối liên hệ như thế nào? Vì sao khi giao mùa, thời tiết chuyển mưa, xương khớp của nhiều người bị đau nhức liên miên?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Mối liên hệ giữa thời tiết và cơ xương khớp, đặc biệt là vấn đề đau khớp, đã được ghi nhận từ lâu. Dù chưa xác định được cơ chế nhưng nhiều nghiên cứu lớn đã nhận thấy, mỗi khi trời lạnh hoặc độ ẩm tăng, tương đương với việc vào mùa mưa ở Việt Nam, tình trạng đau khớp sẽ xuất hiện nhiều hơn.

Những trường hợp đã có bệnh khớp (thoái hóa khớp, viêm khớp,...), biểu hiện đau khớp sẽ nặng hơn khi trời lạnh, độ ẩm tăng.

2. Những bệnh lý về khớp nào hay bị đau nhiều vào mùa mưa?

Cơn đau của những người đã có sẵn bệnh khớp vào mùa mưa sẽ tăng lên như thế nào, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Các nghiên cứu cho thấy, việc cơn đau tăng lên chủ yếu do cảm giác đau tăng lên, không hẳn là tình trạng khớp bị sưng hay viêm.

Tuy nhiên, tình trạng đau này nhiều nhất là vào những khớp nhỏ ở ngoại biên, ví dụ khớp bàn tay, bàn chân,... và thường gặp nhất ở các trường hợp bị thoái hóa khớp, gout. Một số trường hợp được ghi nhận ở các bệnh lý viêm khớp dạng thấp.

Mức độ đau nhiều hay ít, đầu tiên phụ thuộc vào tình trạng của bệnh và độ ẩm.

3. Lưu ý khi dùng máy lạnh để giảm độ ẩm

Bệnh nhân nên làm gì để giảm tối đa vấn đề đau nhức xương khớp trong mùa mưa, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Khi nói đến thời tiết, người ta thường nói nhiều đến mùa mưa ở miền Nam và mùa lạnh ở miền Bắc.

Bước vào mùa mưa, độ ẩm tăng nên cần tìm cách giảm độ ẩm xuống. Cách giảm độ ẩm đơn giản nhất là mở máy lạnh. Tuy nhiên, việc sử dụng máy lạnh đôi khi cũng có tác dụng không tốt, nhất là khi ngủ qua đêm. Ngủ trong phòng có độ ẩm thấp sẽ ảnh hưởng đến tai mũi họng nhưng lại giảm được tình trạng đau khớp. Mặt khác, giảm độ ẩm bằng máy lạnh, nếu để nhiệt độ quá lạnh, lại làm xuất hiện tình trạng đau khớp.

Ngoài ra, chúng ta có thể sử dụng máy hút ẩm để làm giảm độ ẩm trong phòng kín, giúp giảm tình trạng đau khớp.

Vào mùa đông ở miền Bắc, có thể sử dụng máy sưởi làm ấm phòng, mang găng tay, vớ khi ra ngoài sẽ giúp giảm tình trạng đau khi trời lạnh.

4. Giữ ấm đúng cách khi bị đau khớp do thời tiết

Nhờ BS giải thích, vì sao giữ ấm có thể giúp giảm tình trạng đau nhức cơ xương khớp? Giữ ấm như thế nào là đúng cách?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Giữ ấm để giảm đau khớp khác với chườm nóng. Những bệnh lý khớp viêm hoặc những trường hợp bị chấn thương, khớp đang bị sưng, viêm, chườm nóng sẽ khiến tình trạng sưng, viêm nặng hơn.

Chúng ta đang nói đến tình trạng đau khớp do thời tiết. Khi trời lạnh, người bệnh cảm thấy khớp bị đau và không có tình trạng sưng cần áp dụng phương pháp giữ ấm. Phương pháp giữ ấm tốt nhất là mang găng, vớ.

Với một số bệnh lý, thời tiết lạnh không chỉ làm đau khớp mà còn bị co các mạch máu ở tay, chân, dẫn đến khởi phát bệnh gout cấp hay hội chứng Raynaud, là tình trạng co kéo dài các mạch máu và gây đau khớp, đau bàn tay, bàn chân.

Việc giữ ấm giúp mạch máu giãn nở, hạn chế tình trạng co mạch máu, từ đó giảm đau.

5. Cẩn trọng khi sử dụng thuốc giảm đau đường uống hoặc đường dán

Theo BS, sử dụng thuốc giảm đau, miếng dán giảm đau như thế nào là an toàn và hiệu quả?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Cần thận trọng khi giảm đau bằng thuốc uống. Sử dụng các loại thuốc thông thường như paracetamol là an toàn nhất, dù hiệu quả trong một số trường hợp không tốt lắm.

Loại thuốc thứ hai là các loại kháng viêm, thường được sử dụng nhất là ibuprofen. Loại kháng viêm này có hiệu quả giảm đau tốt hơn so với paracetamol nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ hơn, đặc biệt là với nhóm người lớn tuổi.

Nhóm ibuprofen làm gia tăng bệnh lý tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, gây xuất huyết tiêu hóa. Người lớn tuổi, tình trạng thận yếu có thể dẫn đến suy thận cấp.

Có nhiều loại thuốc dán, thuốc bôi, thuốc xịt giảm đau tương đối lành tính, có tác dụng kháng viêm. Riêng có những loại kháng viêm mạnh, gần giống như kháng viêm đường uống. Về cơ bản, thuốc dán hay thuốc bôi chủ yếu có tác dụng tại chỗ. Nhưng khi sử dụng một lượng nhiều đôi khi có thể thấm vào máu, gây các tác dụng phụ như xuất huyết tiêu hóa, tổn thương thận, tổn thương tim, thậm chí đột quỵ.

Cần cẩn trọng khi sử dụng những thuốc giảm đau đường uống hoặc đường dán.

6. Tăng cường Omega 3 và vitamin D để giảm đau khớp

Xin hỏi BS, chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến xương khớp? Bị đau nhức xương khớp, đặc biệt trong giai đoạn chuyển mùa như hiện nay, nên tăng cường ăn những nhóm chất gì và hạn chế những nhóm chất gì?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Vấn đề dinh dưỡng trong đau khớp được rất nhiều người quan tâm. Trừ bệnh gout đã có chế độ ăn rất rõ ràng dành cho người bệnh như hạn chế các loại nội tạng động vật, hạn chế hải sản, hạn chế muối, các loại thực vật đang phát triển (măng, rau mầm, giá,...) và hạn chế đồ ngọt.

Những bệnh khác chưa có một chế độ nào rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy, một số thực phẩm có thể có lợi cho người bị đau khớp:

• Omega 3: Một số nghiên cứu cho thấy việc sử dụng omega 3 liều cao (từ 1.000 - 4.000mg) có thể giảm các triệu chứng viêm khớp.
• Vitamin D: Một số trường hợp thiếu vitamin D nặng có thể gây đau nhức xương khớp. Bổ sung vitamin D sẽ làm giảm tình trạng đau xương khớp. Vitamin D còn cải thiện miễn dịch, hạn chế được các bệnh lý viêm khớp.

Ngoài ra, những chế độ ăn giúp giữ cân nặng ổn định cũng đồng thời giúp hạn chế tình trạng đau khớp do bệnh lý thoái hóa khớp.

Nên tránh những thực phẩm quá mặn, nhiều muối, thực phẩm nhiều đường fructose như nước ngọt, bánh ngọt và hạn chế rượu bia để tránh khởi phát những bệnh lý viêm khớp, thường gặp nhất là gout.

7. Không bôi dầu, chườm nóng khi khớp bị viêm

Có nên thoa dầu thường xuyên vào những vị trí bị đau khớp không? Nên sử dụng dầu như thế nào để an toàn, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Việc sử dụng dầu khi bị đau xương khớp cũng khá phổ biến. Bôi dầu giúp làm ấm những vùng xương khớp bị đau do lạnh, hạn chế được tình trạng đau do trời lạnh.

Tuy nhiên việc bôi dầu và chườm nóng chỉ áp dụng trong những trường hợp bệnh lý khớp không có viêm như thoái hóa khớp. Bôi dầu hoặc chườm nóng khi khớp bị viêm sẽ càng làm nặng thêm tình trạng viêm.

Ở những trường hợp đau khớp không do viêm, khớp không có dấu hiệu sưng, nóng chúng ta có thể bôi dầu, chườm nóng được.

8. Nắm rõ thành phần cao dán để sử dụng đúng cách

Xin hỏi BS, có thể sử dụng các loại cao dán giảm đau thường xuyên không?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Có nhiều loại cao khác nhau. Một số loại chủ yếu có tác dụng làm nóng và một số loại có các chất kháng viêm, giảm đau.

Các loại cao làm nóng chỉ có thể sử dụng khi khớp không viêm. Những loại cao có chứa dược chất có tác dụng kháng viêm có thể sử dụng cho trường hợp khớp bị viêm. Tuy nhiên, cần phải có chỉ định của bác sĩ để nắm rõ thành phần trong cao dán và được hướng dẫn cách sử dụng phù hợp.

9. Làm sao để hạn chế đau nhức xương khớp mùa mưa?

Nhờ BS đúc kết lại những ý chính trong vấn đề bảo vệ cơ xương khớp, tránh đau nhức vào mùa mưa.

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Đau liên quan đến thời tiết thường gặp ở những bệnh lý thoái hóa khớp, một số bệnh lý khớp viêm như gout, viêm khớp dạng thấp. Để hạn chế tình trạng đau liên quan đến thời tiết, có thể sử dụng những phương pháp như sử dụng máy hút ẩm, máy lạnh để giảm độ ẩm. Khi trời lạnh, có thể giữ ấm bằng cách mang găng, vớ.

Những trường hợp bị đau do thoái hóa khớp có thể sử dụng dầu hoặc chườm nóng. Những trường hợp khớp bị viêm, sưng tuyệt đối không được bôi dầu, chườm nóng, tránh làm cho khớp bị viêm, sưng nặng hơn.