I. Nguyên nhân của đột quỵ đồi thị

Đột quỵ xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho não bị gián đoạn. Điều này có thể do động mạch bị tắc nghẽn bởi cục máu đông (đột quỵ nhồi máu não/do thiếu máu cục bộ) hoặc khi mạch máu bị vỡ và rò rỉ (đột quỵ xuất huyết não).

70-80% các trường hợp đột quỵ là nhồi máu não, thường được gây ra bởi các yếu tố nguy cơ có sẵn như rối loạn nhịp tim, cholesterol cao hoặc bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ tắc nghẽn động mạch.

Còn đối với đột quỵ xuất huyết não thường do huyết áp cao, làm tăng nguy cơ vỡ động mạch não do áp lực tăng lên, nguy cơ càng cao nếu bệnh nhân có phình mạch máu não, dị dạng mạch máu não.

Khi một cơn đột quỵ xảy ra trong đồi thị, đây được coi là đột quỵ dưới vỏ não vì đồi thị nằm sâu trong não. Nó sẽ làm giảm lưu lượng máu, thiếu oxy cho các tế bào não trong đồi thị. Các tế bào não này bắt đầu chết đi dẫn đến tổn thương não. Vùng đồi thị có các nhân xám trung ương, có bao trong, gần thân não... nên có nhiều chức năng quan trọng bị chèn ép hơn các vùng khác.

Đồi thị là khối chất xám nhỏ hình soan, có hai đầu và bốn mặt.

II. Các triệu chứng của đột quỵ đồi thị

Khi đột quỵ xảy ra, bệnh nhân có thể biểu hiện các triệu chứng thông qua từ viết tắt FAST như sau:

• F - Mặt xệ xuống (méo miệng)
• A - Yếu cánh tay
• S - Khó nói
• T - Nếu có một trong các biểu hiện trên cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu ngay.

Riêng đối với đột quỵ đồi thị thì bệnh nhân có thể không có biểu hiện nào trong số các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ trên, mà thay vào đó là các triệu chứng kỳ lạ khác, chẳng hạn như chóng mặt.

Điều này gây khó khăn cho việc chẩn đoán, chỉ đến khi các bác sĩ yêu cầu chụp MRI thì mới phát hiện. Tuy nhiên, nếu chụp MRI sớm có thể tạo ra âm tính giả, vì vậy cần phải được thực hiện bởi các bác sĩ có chuyên môn và tay nghề cao mới có thể để giúp xác định chính xác đột quỵ đồi thị.

III. Điều trị đột quỵ đồi thị

Mục tiêu của điều trị đột quỵ là khôi phục lưu lượng máu trong não.

Đột quỵ nhồi máu não (gây ra do cục máu đông), nguyên tắc điều trị là tái thông mạch máu, có thể dùng thuốc tiêu sợi huyết.

Đột quỵ xuất huyết não là máu thoát ra khỏi lòng mạch, nếu  đủ lớn sẽ gây chèn ép cấu trúc xung quanh tùy vùng chức năng , dẫn đến yếu liệt, mất ngôn ngữ, hôn mê... có chỉ định mổ giải áp, hút máu tụ. Nguyên nhân chính gây xuất huyết não là do tăng huyết áp nên điều trị tăng huyết áp là dự phòng xuất huyết não tái phát.

Những bệnh nhân đột quỵ được điều trị nhanh chóng sẽ ít bị tác dụng phụ và tàn tật hơn những người được điều trị muộn. Điều này một lần nữa nhấn mạnh đột quỵ là một cấp cứu y tế.

Sau khi điều trị, bệnh nhân sẽ bắt đầu phục hồi các chức năng do ảnh hưởng của đột quỵ gây ra.

Đột quỵ đồi thị có thể gây chóng mặt, giảm thị lực và trí nhớ ở bệnh nhân

IV. Ảnh hưởng của đột quỵ đồi thị

Để hiểu được các ảnh hưởng cụ thể của đột quỵ đồi thị, bạn cần hiểu các chức năng của đồi thị, bao gồm:

• Dẫn truyền tín hiệu cảm giác
• Dẫn truyền tín hiệu vận động đến vỏ não
• Điều chỉnh ý thức, giấc ngủ và sự tỉnh táo

Một số ảnh hưởng phổ biến nhất của đột quỵ đồi thị là:

• Thay đổi khẩu vị
• Run rẩy
• Mất hoặc rối loạn thị lực
• Khó khăn trong vận động
• Giảm trí nhớ, sự chú ý
• Hôn mê

Các vấn đề về cảm giác

Vì đồi thị tiếp nhận 98% tất cả các đầu vào cảm giác của cơ thể, cho nên các vấn đề về cảm giác sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất khi đột quỵ đồi thị xảy ra. Cụ thể như ngứa ran, tê, mẫn cảm hoặc đau

Trên thực tế, một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng mỗi người đều trải qua các vấn đề về giác quan. Điều này không đảm bảo rằng tất cả bệnh nhân đột quỵ đồi thị sẽ gặp phải chúng, nhưng khả năng là rất cao.

Hội chứng Dejerine-Roussy do tổn thương đồi thị

Một ảnh hưởng khác có thể xảy ra sau đột quỵ đồi thị là hội chứng Dejerine-Roussy. Không giống như cơn đau khu trú, chỉ xảy ra ở một khu vực, hội chứng Dejerine-Roussy xảy ra từ hệ thần kinh.

Nó có thể gây ra các cảm giác bỏng rát da hoặc lạnh cóng, mẫn cảm, đau dữ dội.

V. Phục hồi đột quỵ đồi thị

Tập vật lí trị liệu sẽ giúp bệnh nhân đột quỵ đồi thị lấy lại khả năng vận động tốt hơn

Phục hồi sau đột quỵ đồi thị liên quan đến việc khôi phục các khả năng đã bị tổn hại do đột quỵ. Một số ảnh hưởng có thể không được phục hồi hoàn toàn, nhưng vẫn có hy vọng.

Dưới đây là một số phương pháp được thực hiện trong quá trình hồi phục đột quỵ đồi thị:

1. Liệu pháp vận động và vật lý trị liệu

Khi đột quỵ đồi thị làm suy giảm khả năng vận động hoặc khiến bạn run rẩy sau đột quỵ, thì liệu pháp vận động và vật lý trị liệu có thể giúp phục hồi một phần hoặc toàn bộ khả năng vận động đã mất.

Nó hoạt động bằng cách lặp đi lặp lại các động tác trị liệu để chuyển hóa não bộ thông qua tính linh hoạt thần kinh. Do đó, điều quan trọng là bạn phải thường xuyên luyện tập thể dục ở nhà.

2. Bài tập về cải thiện cảm giác

Đây là một lựa chọn tuyệt vời cho bệnh nhân đột quỵ đồi thị khi phải vật lộn với cảm giác tê, nóng/lạnh hoặc cảm giác ngứa ran.

Mục tiêu của bài tập là dạy cho não bộ cách diễn giải lại các giác quan của bạn một cách chính xác. Ví dụ, bạn có thể luân phiên đặt khăn nóng và lạnh lên cánh tay để kích thích quá trình xử lý giác quan của não bộ.

Điều quan trọng là thực hiện các bài tập này thường xuyên để kích thích tính mềm dẻo thần kinh.

3. Kích thích điện chức năng (FES)

Nếu không có cảm giác, bạn có thể thử sử dụng phương pháp kích thích điện chức năng (FES: Functional electrical stimulation).

FES hoạt động bằng cách gửi các xung điện nhỏ đến các cơ bị tê liệt hoặc suy yếu để giúp tái tạo não và cải thiện chuyển động. Nó thường được thêm vào thiết bị tập thể dục đạp xe giúp thuận tiện hơn trong quá trình phục hồi của bệnh nhân.

Cho dù bạn muốn cải thiện khả năng vận động hay cảm giác, FES có thể giúp bạn.

Bác sĩ sẽ giúp bạn lấy lại khả năng nhìn của mắt sau đột quỵ đồi thị bằng liệu pháp thị lực

4. Liệu pháp thị lực

Khi bị suy giảm thị lực sau đột quỵ đồi thị, người bệnh có thể tham gia liệu pháp phục hồi thị lực. Không phải tất cả bệnh nhân đều đáp ứng tốt với liệu pháp này, nhưng một số có thể phục hồi thị lực một phần hoặc toàn bộ.

Liệu pháp thị lực thường bao gồm các bài tập mắt sau đột quỵ để não bộ lấy lại chức năng kiểm soát các cơ mắt.

5. Thuốc điều trị

Nếu bạn phải vật lộn với cơn đau sau đột quỵ đồi thị, thì việc tìm cách điều trị là rất quan trọng. Một số bệnh nhân thấy giảm nhẹ khi dùng thuốc giảm đau, chống động kinh và chống trầm cảm. Tuy nhiên bạn nên tham khảo ý kiến với bác sĩ trước khi quyết định điều gì.