1. 18% dân số Việt Nam bị trào ngược dạ dày thực quản

- Xin nhờ BS khái quát trào ngược dạ dày thực quản là gì và mức độ phổ biến của bệnh trong dân số chúng ta ra sao ạ?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Khi chúng ta ăn, ống dẫn thực quản đưa thức ăn xuống dạ dày, đây là nơi diễn ra các hoạt động tiêu hóa.

Giữa thực quản và dạ dày có một cái van đóng kín. Tuy nhiên, hoạt động co bóp của dạ dày có thể đẩy dịch hoặc hơi trào ngược lên thực quản.

Biểu hiện sinh lý ợ hơi sau ăn là bình thường của quá trình tiêu hóa, nhưng khi điều này diễn ra thường xuyên, liên tục và gây khó chịu, người bệnh được xem có trào ngược dạ dày thực quản.

Ở các nước châu Âu, châu Mỹ, bệnh này chiếm khoảng 30-40% dân số.

Những nghiên cứu gần đây ở Việt Nam cho thấy, tỷ lệ trào ngược dạ dày thực quản chiếm khoảng 18%, tập trung ở những thành phố đông dân.

2. Điều trị trào ngược: không chỉ uống thuốc

- Nhiều người than thở rằng khi bị trào ngược dạ dày thực quản thì họ đi khám nhiều bệnh viện, uống nhiều thuốc nhưng không hết bệnh. Xin hỏi BS vì sao bệnh này dai dẳng và dễ tái phát như vậy ạ?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Hiện chưa có nguyên nhân cụ thể của trào ngược dạ dày thực quản nhưng có một số nguy cơ:

Thứ nhất, những khiếm khuyết, rối loạn vận động của đường tiêu hóa trên (dạ dày, thực quản) gây khó khăn trong việc tống xuất thức ăn dẫn tới ứ đọng thức ăn - đây là điều kiện thuận lợi để trào ngược dạ dày.

Thứ hai, khiếm khuyết bất thường ở van đóng giữa thực quản và dạ dày.

Thứ ba, tình trạng gia tăng áp lực ổ bụng, thường gặp ở bệnh nhân dư cân, béo phì.

Bởi vì có nhiều yếu tố phối hợp, chúng ta không thể chỉ điều trị bằng thuốc mà phải can thiệp bằng nhiều biện pháp phối hợp với nhau.

Một yếu tố khó tuân thủ là điều chỉnh lối sống.

Bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản không nghiêm trọng nhưng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và cứ kéo dài nếu chỉ sử dụng thuốc.

3. Phẫu thuật không phải phương pháp tối ưu nhất

- Căn bệnh này tuy không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống người bệnh khiến họ cảm thấy mệt mỏi với căn bệnh này và mong muốn được phẫu thuật. Xin hỏi BS, trường hợp nào được chỉ định và liệu rằng phẫu thuật có là phương pháp tối ưu nhất đối với điều trị căn bệnh này không ạ?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Đây là một bệnh lý lành tính ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của người bệnh.

Biện pháp đầu tiên: điều chỉnh thói quen sinh hoạt, cân bằng cuộc sống kết hợp việc dùng thuốc điều trị.

Phẫu thuật để điều trị trào ngược dạ dày thực quản chỉ được xem xét ở các chuyên khoa ngoại. Bệnh này là triệu chứng kèm theo của một bệnh lý nghiêm trọng như tắc nghẽn đường thoát dạ dày, ung thư dạ dày, hẹp môn vị, hẹp thực quản,...

Khi phát hiện có bất thường về mặt giải phẫu ở van chống trào ngược mới thực hiện phẫu thuật.

4. Sử dụng thuốc như thế nào cho tốt?

- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản uống khá nhiều thuốc, trong đó, loại thuốc nào cần uống đúng giờ để kiểm soát tốt bệnh thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Có nhiều loại thuốc can thiệp căn bệnh này tùy theo ý kiến của bác sĩ về bệnh lý.

Dịch trào ngược lên thực quản đa phần là dịch axit, một số ít trường hợp dịch có tính kiềm (từ dịch mật).

PPI là loại thuốc phổ biến để điều hòa chế tiết axit của dạ dày, dùng trước khi ăn 30 phút. Ngoài ra, còn một số loại thuốc hạn chế sự tiếp xúc của axit dạ dày và niêm mạc của thực quản (chế phẩm tráng niêm mạc) được uống ngay sau khi ăn.

5. Tạo thói quen ăn uống điều độ

- Một câu hỏi của người bệnh trào ngược dạ dày thực quản là họ nên ăn gì và kiêng ăn gì thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Người bệnh nên chia nhỏ bữa ăn và ăn một lần không quá no, việc ăn quá no gây áp lực cho sự co bóp dạ dày dẫn đến hiện tượng trào ngược.

Chúng ta cũng lưu ý không nằm ngay sau khi ăn.

Thứ hai, ăn uống điều độ. Dạ dày được tập thói quen tiết axit vào các thời gian chúng ta thường ăn, không ăn đúng giờ sẽ gây nên trào ngược và có cảm giác bỏng rát sau xương ức.

Một số thực phẩm kích thích tình trạng trào ngược là chất dầu mỡ, chất béo, socola, rượu bia,... Những chất này làm giảm áp lực cơ vòng, tức giảm co thắt thực quản dạ dày, từ đó vùng này lỏng lẻo dễ gây tình trạng trào ngược dạ dày.

- Còn về thức uống thì người bệnh có nên uống gì và kiêng gì không ạ?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Chúng ta nên tránh uống những chất chua khi bụng đói, việc này làm tăng tính axit trong dạ dày. Những chất kích thích như rượu, bia, cà phê cũng khiến tình hình bệnh nặng hơn.

Uống nước lọc là tốt nhất.

6. Chỉ nên nằm sau ăn ít nhất 2 tiếng

- Người bệnh muốn hỏi, sau khi ăn bao lâu thì có thể nằm và nằm tư thế nào là tốt nhất thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Sau bữa ăn khoảng 2 - 3 tiếng, thức ăn được đẩy xuống tá tràng, ruột non. Chúng ta nên nằm cách thời gian ăn ít nhất từ 2 - 3 tiếng.

Người bệnh nằm nghiêng qua bên trái, lúc này van chống trào ngược nằm ở trên cao và phần dạ dày ở dưới thấp. Đồng thời, có thể kê chân giường cho đầu giường cao lên khoảng 15 độ. Một cách nữa là mua gối chống trào ngược, kê cao đầu và kê cao vai.

7. Hạn chế vận động làm tăng áp lực ổ bụng

- Một số bệnh nhân bị khởi phát hoặc tái phát trào ngược dạ dày sau khi tập gym, BS có thể giải thích về trường hợp này và giải pháp nào để họ có thể duy trì môn thể thao yêu thích của họ hay không thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Tăng áp lực ổ bụng là một trong những yếu tố gây ra trào ngược. Các bạn không nên tập gym ngay sau ăn xong, tránh bài tập tăng áp lực ở bụng.

8. Stress dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản

- Trường hợp nào người bệnh trào ngược dạ dày thực quản cần sự hỗ trợ chuyên khoa tâm lý hoặc tâm thần kinh thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Bệnh này có thể khám ở chuyên khoa Tiêu hóa (Nội khoa, Ngoại khoa). Nhiều bệnh nhân thấy biểu hiện đau ngực, khàn giọng, khó thở thì đến khoa Tim mạch, Tai mũi họng, Hô hấp (hen suyễn).

Bệnh trào ngược dạ dày bị chi phối bởi trục não ruột, là bất thường về vận động của trục não ruột và được đưa vào tiêu chuẩn ROME IV gần đây.

Yếu tố thần kinh như stress quá mức sẽ ảnh hưởng đến đường tiêu hóa trên, có thể đến các chuyên khoa về tâm lý hoặc tâm thần để hỗ trợ.

9. Điều chỉnh lối sống để điều trị hiệu quả

- Điểm mấu chốt để bệnh nhân kiểm soát tốt bệnh trào ngược dạ dày thực quản là gì thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời: Thứ nhất, người bệnh cần nhận thức rằng căn bệnh này ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, có những dấu hiệu chồng lấn giữa bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản hoặc bệnh lý khó tiêu chức năng. Uống thuốc theo sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Thứ hai, điều chỉnh lối sống.

Việc phẫu thuật có tỷ lệ rất nhỏ và cần có ý kiến của các chuyên gia trong chuyên ngành.