1. Theo dõi chiều cao, cân nặng của trẻ dựa trên bảng biểu chuẩn

Theo từng giai đoạn, từng độ tuổi, trẻ phát triển chiều cao bao nhiêu là hợp lý? Mỗi năm trẻ cần tăng trưởng bao nhiêu để không bị thấp, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Có giai đoạn chiều cao của trẻ tăng rất nhanh nhưng cũng có giai đoạn tốc độ tăng trưởng chậm lại, đặc biệt trong giai đoạn dậy thì, chiều cao sẽ tăng rất nhanh.

Có bảng biểu để theo dõi chiều cao theo từng độ tuổi, phụ huynh có thể căn cứ vào đó để biết chiều cao của con có bị chững lại hay không. Nếu có thì cần phải tìm cách để trẻ tiếp tục phát triển chiều cao.

Hiện nay, các nhà dinh dưỡng, nhà khoa học về nhi khoa khuyên rằng không nên chỉ chú trọng vào cân nặng mà chiều cao cũng rất quan trọng trong việc có hình thể tốt về sau. Trẻ phát triển chiều cao tốt sẽ có lợi thế khi trưởng thành.

2. Ngủ sớm giúp trẻ phát triển chiều cao

Tập luyện thể dục thể thao có lợi như thế nào đối với việc phát triển chiều cao của trẻ? Trẻ có dấu hiệu bị thấp lùn nếu được tập luyện và bổ sung dinh dưỡng đúng cách thì có cơ hội cải thiện chiều cao không, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Phát triển chiều cao không phải chuyện một sớm một chiều mà phải tính toán từ nhỏ. Từ giai đoạn người mẹ mang thai đã phải bổ sung đầy đủ chất. Giai đoạn 3 năm đầu đời, từ 3 - 7 tuổi, giai đoạn tiền dậy thì, dậy thì và sau dậy thì đều phải có những bước chuẩn bị cho sự phát triển về vóc dáng của trẻ.

Có nhiều yếu tố tác động đến việc phát triển chiều cao theo mong muốn của một đứa trẻ, không chỉ là tập luyện và dinh dưỡng. Đầu tiên, cần cung cấp cho trẻ đủ vi chất và dinh dưỡng. Thứ hai là tập luyện phù hợp và thứ ba là giấc ngủ tốt. Trẻ ngủ sớm sẽ làm cơ thể tiết ra hormone tăng chiều cao.

Xin nhắc lại rằng phụ huynh phải chuẩn bị cho sự phát triển tầm vóc của trẻ từ trong bụng mẹ. Để đến khi phát hiện trẻ thấp bé hơn bạn bè cùng trang lứa có thể là đã muộn.

3. Vận động giúp phát triển khung xương, tăng chiều cao

Môn thể thao nào sẽ giúp cải thiện chiều cao tốt nhất? Có phải những môn có động tác rướn người, kéo giãn như bóng rổ, bơi lội, bóng chuyền... sẽ giúp tăng trưởng chiều cao tốt hơn những môn khác, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Tất cả các môn thể thao đều giúp tăng chiều cao, chỉ có tập tạ quá sớm có thể ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ.

Sự vận động của trẻ sẽ giúp khung xương dài ra, cơ bắp to ra. Tuy nhiên, ở giai đoạn dậy thì, hãy chú ý đến các môn phát triển chiều cao tốt như bóng rổ, bơi lội.

Môn thể thao nào cũng tốt cho sự phát triển của trẻ. Do đó, tập thể thao tùy thuộc vào ý thích và cơ địa của trẻ, không nhất định phải tập bóng rổ và bơi lội.

4. Chọn môn thể thao theo sở thích, năng khiếu của trẻ

Theo BS, trẻ nên tập riêng lẻ một bộ môn hay phối hợp nhiều môn thể thao sẽ giúp tăng trưởng chiều cao một cách tối ưu hơn?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Môn thể thao nào tác động đến nhiều nhóm cơ sẽ tốt hơn. Phụ huynh cần nhớ rằng trong thể thao còn tùy thuộc nhiều vào năng khiếu và sở thích của trẻ.

Ép buộc trẻ chơi một môn thể thao mà các em không thích sẽ mau chán, không duy trì được lâu, không đạt được hiệu quả.

5. Thời gian và tần suất tập luyện phù hợp với trẻ

Nhờ BS chia sẻ thêm về những nguyên tắc, lưu ý khi tập luyện để trẻ có thể phát triển chiều cao tốt nhất? Thời gian và tần suất tập luyện như thế nào là phù hợp?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Trẻ bắt đầu biết bò, chập chững tập đi nên vận động, chơi đùa 30 - 60 phút mỗi ngày. Thời gian vận động có thể tăng lên theo độ tuổi nhưng tối thiểu vẫn nên là 30 phút mỗi ngày và 5 ngày/tuần mới được gọi là vận động thể thao.

Nên khuyến khích trẻ tận dụng mọi cơ hội để tập thể thao như đi bộ với bố mẹ, đạp xe hay tập một bộ môn nào đó.

Khi trẻ lớn hơn, bộc lộ rõ sở thích hoặc năng khiếu đối với một môn thể thao nào đó, bố mẹ nên tạo điều kiện để trẻ theo đuổi. Trẻ sẽ hào hứng tham gia bộ môn mà mình thích hơn là bị gượng ép.

6. Vai trò của dinh dưỡng và giấc ngủ đối với chiều cao của trẻ

Ngoài tập luyện, phụ huynh cần làm những gì để tối ưu việc phát triển chiều cao cho trẻ, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Một số yếu tố cần được nhắc lại như sau: Thứ nhất là vấn đề dinh dưỡng, trong đó cần chú ý đến đạm và canxi. Trẻ từ 2 tuổi trở lên cần ít nhất 500ml sữa mỗi ngày. Đối với những trẻ bị thừa cân, phụ huynh nên chọn các loại sữa không đường, sữa ít béo. Bên cạnh đó, trẻ cần được cung cấp đủ lượng đạm, cân bằng các chất dinh dưỡng trong chế độ ăn.

Tập luyện là việc cần thiết nhưng quan trọng hơn nữa là ngủ đủ giấc, ngủ sớm để tăng chiều cao.

Chiều cao của trẻ sẽ tăng trưởng vượt trội ở giai đoạn dậy thì và tiền dậy thì. Nếu trẻ bị thua kém về chiều cao khi còn nhỏ, đây là thời điểm để lấy lại vóc dáng, có ưu thế khi trưởng thành.

7. Uống đủ nước trong lúc tập thể thao

Khi trẻ có tập luyện thể thao, nhu cầu dinh dưỡng sẽ tăng lên? Chế độ ăn uống như thế nào là hợp lý để đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng? Trước buổi tập nên ăn uống thế nào để trẻ không bị mất sức và sau khi tập nên bổ sung ra sao, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Trong quá trình tập thể thao, trẻ phải uống đủ nước. Đổ mồ hôi sẽ làm cơ thể mất đi một số khoáng chất, tốt hơn là dùng loại nước có chứa các ion. Tuy nhiên, không nên dùng các loại nước giải khát chứa nhiều đường.

Không nên ăn quá no trước khi tập, sau khi tập cần có thời gian nghỉ ngơi rồi mới ăn uống bình thường.

Nhu cầu dinh dưỡng khi tập luyện cũng không quá đặc biệt, miễn là trẻ ăn uống đủ chất.

8. Di truyền không phải yếu tố quyết định chiều cao của một người

Khi bổ sung canxi và vitamin D cho trẻ, kết hợp với tập luyện cần lưu ý những vấn đề gì, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Điều quan trọng nhất là trẻ cần phải đi ngủ sớm để cơ thể sản xuất hormone tăng chiều cao.

Yếu tố di truyền chỉ chiếm 30% trong việc quyết định chiều cao của một đứa trẻ, trong khi dinh dưỡng và tập luyện chiếm đến 70%.