Estrogen là nội tiết tố nữ quan trọng nhất

Nội tiết tố nữ bao gồm những loại nào? Nội tiết tố nào đóng vai trò chủ đạo trong cuộc sống và sức khỏe của chị em phụ nữ?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Nội tiết tố của phụ nữ về cơ bản bao gồm 3 loại nội tiết tố chính: estrogen, progesterone và một ít testosterone. Mọi người thường nghĩ testosterone chỉ có ở nam giới nhưng ở phụ nữ vẫn có một lượng rất ít testosterone. Mỗi loại có vai trò riêng và được tiết ra từ những cơ quan khác nhau.

Estrogen do buồng trứng và một ít mô cơ, mô mỡ tiết ra. Progesterone được tiết ra để làm dày niêm mạc tử cung. Testosterone do tuyến thượng thận tiết ra với lượng rất ít.

Trong 3 loại nội tiết tố này, estrogen là nội tiết tố quan trọng nhất, nó quyết định những đặc tính của người phụ nữ, ví dụ, phụ nữ thường tích tụ mỡ ở vùng cánh tay, hai bên eo, vùng đùi nhiều hơn; giọng nói của phụ nữ nhẹ nhàng hơn; tóc mềm và da mịn màng hơn so với nam giới.

Estrogen chi phối cảm xúc của người phụ nữ

Nội tiết tố nữ thay đổi như thế nào theo từng giai đoạn của cuộc đời? Có dấu hiệu nào để chị em phụ nữ biết rằng nội tiết tố của mình đang suy giảm không, thưa BS?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Với vai trò rất quan trọng của mình, estrogen quy định những đặc tính như đã chia sẻ ở trên. Bên cạnh đó, estrogen còn ảnh hưởng đến những vấn đề về tâm trạng và thay đổi tùy theo từng giai đoạn phát triển từ nhỏ đến lớn cũng như những thay đổi trong quá trình hành kinh.

Ví dụ, ở giai đoạn trước dậy thì, estrogen và progesterone chưa cao. Nhưng khi một bạn nữ bước vào giai đoạn dậy thì, những nội tiết tố này bắt đầu thay đổi, estrogen và progesterone bắt đầu tăng lên. Khi đó, bạn nữ bắt đầu có những biểu hiện như da nổi mụn, có hành kinh, thể hiện những đặc tính nữ hơn: phát triển tuyến vú, cơ quan sinh dục, các vùng trên cơ thể tích tụ mỡ nhiều hơn. Các bạn nữ chưa đến tuổi dậy thì thường rất gọn gàng, nhưng đa số khi bước vào giai đoạn dậy thì, các bạn tích tụ mỡ nhiều hơn.

Estrogen còn ảnh hưởng đến tâm trạng. Khi bắt đầu rụng trứng, estrogen tăng lên khiến người phụ nữ cảm thấy dễ chịu, thoải mái. Nhưng sau đó, nếu trứng không được làm tổ, chuyển sang giai đoạn hành kinh, phụ nữ sẽ có những ngày cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi. Nội tiết tố quyết định cả tâm trạng, sức khỏe, tâm trí về thần kinh của người phụ nữ.

Bổ sung nội tiết tố nữ bằng thực phẩm hằng ngày

Có thể bổ sung nội tiết tố nữ bằng những loại thực phẩm trong bữa ăn hằng ngày không, thưa BS?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Khi bị suy giảm các nội tiết tố, chúng ta nên quan tâm những loại thực phẩm có thể bổ sung. Nên chú ý nếu có những dấu hiệu sau:

- Chu kỳ kinh nguyệt không đều: 2 - 3 tháng mất kinh, lượng kinh ra nhiều bất thường...

- Nổi mụn, da dẻ khô hơn

- Tính tình thay đổi, dễ bị bốc hỏa, cáu gắt, mất ngủ: Phụ nữ sau 40 tuổi bắt đầu bước vào giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh, estrogen sụt giảm mạnh. Việc thay đổi tính tình, bốc hỏa, mất ngủ vào ban đêm, đổ mồ hôi nhiều,... là những dấu hiệu đã có suy giảm nội tiết tố.

Những phụ nữ trẻ hơn, từ 30 - 40 tuổi, mà khó có khả năng mang thai hoặc có những thay đổi về tâm sinh lý, những dấu hiệu trầm cảm nên đi kiểm tra không chỉ về nội tiết tố nữ estrogen, progesterone mà còn cả chức năng tuyến giáp. Cần biết liệu cơ thể có những vấn đề về thần kinh trung ương ảnh hưởng đến nội tiết tố hay không.

Khi có những dấu hiệu trên, cần lưu ý đến những thực phẩm có thể bổ sung để làm tăng nội tiết tố. Loại thực phẩm được chị em truyền tai nhau như “Viagra của phụ nữ” là đậu nành và một số rau họ cải.

Ngoài ra, việc bổ sung trái cây và những thực phẩm giàu vitamin C, vitamin E và Omega-3 như cá hồi, cá trích sẽ làm tăng tổng hợp nội tiết tố.

Isoflavone cải thiện các triệu chứng suy giảm nội tiết tố nữ

Nhờ BS chia sẻ cụ thể hơn về công dụng của đậu nành và các sản phẩm làm từ đậu nành trong việc bổ sung nội tiết tố cho chị em phụ nữ?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Đặc biệt với người Á Đông chúng ta, đậu nành được chế biến thành rất nhiều món ăn: tàu hũ ky, chè đậu hũ, đậu hũ và nhiều món ăn chay khác. Những sản phẩm từ đậu nành được xem như “thần dược” bởi trong đậu nành có chứa Isoflavone, được xem là phytoestrogen (estrogen tự nhiên).

Có nhiều cách để bổ sung nội tiết tố. Trong những trường hợp triệu chứng do sụt giảm nội tiết tố quá nhiều, đặc biệt là trong giai đoạn mãn kinh, chúng ta có thể dùng liệu pháp hormone thay thế, dùng các loại estrogen nhân tạo.

Tuy nhiên, những loại estrogen nhân tạo có thể gây ra các tác dụng không mong muốn nhiều hơn so với sử dụng các loại estrogen tự nhiên. Isoflavone trong đậu nành là estrogen tự nhiên sẽ tốt cho cơ thể hơn, ít bị tác dụng phụ hơn.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh được rằng, sử dụng một lượng Isoflavone vừa đủ có thể giúp cải thiện những triệu chứng do sụt giảm nội tiết tố như bốc hỏa, đau đầu, căng thẳng, mất ngủ.

Trong đậu nành, ngoài Isoflavone còn có protein thực vật và canxi, giúp cải thiện sức khỏe xương khớp.

Nam giới ăn nhiều đậu nành có bị “nữ hóa”?

Xin hỏi BS, có phải ai cũng có thể bổ sung đậu nành được hay có những người cần cẩn trọng với đậu nành? Thông tin nam giới ăn nhiều đậu nành có thể dẫn đến vô sinh hoặc tăng kích thước vòng một như nữ giới có đúng không?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Theo khuyến cáo, phụ nữ nếu không có những bệnh lý đặc biệt thì có thể sử dụng đậu nành như một thực phẩm hằng ngày. Lượng đậu nành cần dùng cung cấp từ 50 - 100mg Isoflavone được tính là: Trong 1g protein đậu nành chứa từ 2 - 4mg Isoflavone.

Ăn 1 miếng đậu hũ 100g hoặc 50g đậu hũ khô hoặc uống 500ml đậu nành đã có thể cung cấp đủ lượng Isoflavone cần thiết.

Tất cả phụ nữ đều có thể dùng đậu nành nếu không có các bệnh lý:

- Bệnh lý về tuyến giáp, đặc biệt là suy giáp. Theo một số khảo sát ghi nhận, nếu sử dụng đậu nành trên những người bị suy giáp, đậu nành sẽ làm giảm tổng hợp các hormone tuyến giáp. Vậy nên những người này nên cân nhắc khi sử dụng và kiểm tra hormone tuyến giáp thường xuyên.

- Đang điều trị hoặc đang theo dõi vấn đề ung thư vú: Đậu nành là một estrogen tự nhiên, một số nghiên cứu ghi nhận nó làm tăng kích thước của khối u. Nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng đậu nành làm thực phẩm hằng ngày.

Vấn đề nam giới sử dụng đậu nành, cho tới hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào nói rõ mức độ sử dụng đậu nành là bao nhiêu sẽ làm tăng estrogen ở nam giới. Thực tế là ngược lại, lượng đạm trong đậu nành rất cao, chứa đầy đủ các axit amin thiết yếu, chứa nhiều canxi và các loại vitamin, khoáng chất tốt cho cơ thể.

Ngoài việc bổ sung đạm động vật, chúng ta nên bổ sung thêm protein thực vật như đạm đậu nành. Nam giới không cần phải lo lắng việc bị nữ hóa.

Rau họ cải giúp tăng cường nội tiết tố nữ

Ngoài đậu này, có thông tin cho rằng một số loại rau họ cải cũng có thể tăng nội tiết tố nữ. Điều này có đúng không, thưa BS?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Đây là thông tin chính xác. Những loại rau họ cải như bông cải xanh, bông cải trắng, bắp cải,... có chứa Lignans, cũng là một phytoestrogen - estrogen tự nhiên tương tự như đậu nành. Ngoài ra, trong các rau họ cải còn có chất xơ, nhiều vitamin C, giúp tăng cường nội tiết tố của người phụ nữ.

Tuy nhiên, với những người gặp vấn đề về suy giáp, cường giáp, trong các rau họ cải có thành phần goitrogen khiến tuyến giáp không sản sinh đầy đủ các hormone tuyến giáp. Vì vậy nên cẩn thận khi sử dụng rau họ cải trên những người có bệnh lý tuyến giáp, đang điều trị bệnh lý tuyến giáp.

Phụ nữ có bệnh tuyến giáp, ung thư vú nên đi khám để có lời khuyên bổ sung nội tiết tố phù hợp

Những phụ nữ mắc bệnh lý đã đề cập ở trên, nếu không thể bổ sung được nội tiết tố nữ từ các thực phẩm tự nhiên thì phải bổ sung bằng những phương pháp nào, thưa BS?

BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai trả lời: Lời khuyên cho những chị em mắc phải các bệnh lý tuyến giáp, bệnh lý ung thư vú, bệnh lý có tương tác với estrogen muốn tăng cường nội tiết tố tự nhiên là:

- Đến gặp các bác sĩ sản phụ khoa để điều chỉnh hoặc sử dụng những liệu pháp hormone thay thế.

- Kiểm tra kỹ hơn chức năng tuyến giáp để xem khả năng có thể sử dụng các thực phẩm bổ sung estrogen.

- Giảm stress, tăng cường vận động, kiểm soát cân nặng, tạo điều kiện để cơ thể luôn thoải mái là những yếu tố cải thiện nội tiết tố.