Đau bụng khi đến kỳ kinh - Các chị em cần đề phòng lạc nội mạc tử cung

Qua những kiến thức chuyên môn hữu ích từ chuyên gia đầu ngành Sản phụ khoa: PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, BS CKII. Nguyễn Bá Mỹ Nhi - Giám đốc TT Sản phụ Khoa, BV ĐK Tâm Anh HCM (Nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ) cùng sự chia sẻ thiết bởi chính người trong cuộc - chị Thanh Nga - Quản trị viên Cộng đồng Lạc nội mạc tử cung giúp chương trình nhận được phản hồi tích cực từ khán thính giả.

1. Lạc nội mạc tử cung là bệnh gì?

Nhờ BS giải thích cho khán thính giả hiểu thêm: Lạc nội mạc tử cung là gì? Tỷ lệ và tần suất mắc phải căn bệnh này trên phụ nữ như thế nào, thưa BS?

PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Lạc nội mạc tử cung là một trong những bệnh lý phụ khoa khá thường gặp. Đây là bệnh lý lành tính, tuy nhiên, gây ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Vì vậy, nếu chị em mắc bệnh lạc nội mạc tử cung, cần được chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả để cải thiện chất lượng cuộc sống, công việc không bị ảnh hưởng.

Tử cung là bộ phận nằm trong cơ quan sinh dục của phụ nữ, có nhiệm vụ chứa thai nhi 9 tháng 10 ngày để đủ trưởng thành và sinh em bé. Tử cung có thể ví như một chiếc túi chứa em bé, bên trong được lót bởi một lớp gọi là nội mạc tử cung, lớp này sẽ bị tác động bởi nội tiết sinh dục nữ là estrogen và progesterone. Hàng tháng, do buồng trứng tiết ra sẽ làm lớp này dày lên. Nếu không mang thai thì lớp niêm mạc sẽ bong ra và sau đó người phụ nữ có hiện tượng hành kinh.

Nếu lớp nội mạc tử cung chỉ nằm lót trong tử cung là đúng vị trí. Nếu các tế bào của nội mạc tử cung nằm ở những vị trí khác ngoài lớp bên trong tử cung, gọi là lạc nội mạc tử cung. Khi đó, người phụ nữ sẽ mắc bệnh lạc nội mạc tử cung.

Những vị trí lạc nội mạc tử cung thường xuất hiện như: buồng trứng; cơ tử cung. Ngoài ra, lớp nội mạc này có thể xuất hiện ở các vị trí khác, ngoài tử cung, ngoài buồng trứng như: niệu quản, bàng quang, ruột, thậm chí là lên não, phổi. Tùy theo vị trí lớp nội mạc xuất hiện sẽ có các triệu chứng lâm sàng khác nhau.

2. Trong 10 người phụ nữ tuổi sinh đẻ sẽ có 1 người bị lạc nội mạc tử cung

Nguyên nhân hay yếu tố nào gây ra lạc nội mạc tử cung ạ? Tình trạng này thường xảy ra trên những ai và phổ biến nhất ở độ tuổi nào, thưa BS?

PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Lạc nội mạc tử cung là bệnh lành tính, bị ảnh hưởng bởi nội tiết tố sinh dục nữ. Theo thống kê ghi nhận, tần suất xuất hiện của bệnh lạc nội mạc tử cung chiếm khoảng 10% dân số, cứ 10 người phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sẽ có 1 người bị lạc nội mạc tử cung. Tuy nhiên, ở một số trường hợp đặc biệt, tần suất này có thể xuất hiện nhiều hơn.

Ví dụ, ở nhóm bệnh nhân bị hiếm muộn - vô sinh, tần suất này xuất hiện 40 - 50% các trường hợp. Hoặc ở nhóm phụ nữ bị đau vùng chậu mãn tính, lạc nội mạc tử cung sẽ xuất hiện tới 75 - 80% các trường hợp.

Vì vậy, các trường hợp vô sinh, hiếm muộn hay đau vùng chậu mãn tính cần phải đi tầm soát bệnh lạc nội mạc tử cung. Bởi vì nguyên nhân của các bệnh lý trên chiếm tỷ lệ khá cao và bệnh lạc nội mạc tử cung sẽ bị lệ thuộc vào nội tiết sinh sản, nên bệnh thường xuất hiện ở lứa tuổi đang hoạt động sinh dục (còn nội tiết tố sinh dục). Còn ở nhóm phụ nữ mãn kinh hoặc trẻ chưa dậy thì, chắc chắn không mắc bệnh lý này.

Cho đến nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân gây bệnh lạc nội mạc tử cung. Nhưng theo ghi nhận, căn bệnh này có yếu tố gia đình. Theo đó, mẹ hoặc chị mắc lạc nội mạc tử cung, có thể con hoặc em gái có mối quan hệ gia đình, tần suất mắc bệnh sẽ cao hơn. Vì vậy, nếu trong gia đình có người mắc bệnh lạc nội mạc tử cung thì những người có liên quan như: chị, em gái, con gái nên đi tầm soát sớm để chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

Bên cạnh đó, cơ chế bệnh lạc nội mạc tử cung có liên quan đến quá trình hành kinh. Mỗi tháng, người phụ nữ có hiện tượng hành kinh do lớp nội mạc tử cung dày lên, sau đó bong ra. Theo nguyên tắc, kinh nguyệt phải chảy ra ngoài, nhưng nếu chảy ngược vào trong ống dẫn trứng, ổ bụng, thì có thể mang những tế bào của nội mạc tử cung đi đến các cơ quan khác ngoài lớp trong của tử cung như: buồng trứng, vòi trứng,... Các tế bào này bám vào những cơ quan đó, lâu ngày hình thành sang thương lạc nội mạc tử cung, gây lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, vòi trứng, ruột, đại tràng, trực tràng.

Một giả thuyết khác, những tế bào lạc nội mạc tử cung này có thể đi theo đường bạch huyết, đường máu, để đến những cơ quan xa hơn như: phổi, não. Đó là cơ chế giải thích cho lạc nội mạc tử cung xảy ra ở những cơ quan xa hơn vùng chậu.

3. Vị trí lạc nội mạc tử cung khác nhau gây ra các triệu chứng khác biệt ra sao?

Diễn biến tự nhiên của LNMTC, người phụ nữ sẽ phải đối diện những vấn đề gì, thưa BS?

PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Khi mắc bệnh lạc nội mạc tử cung, đau là triệu chứng thường gặp nhất. Đau liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt là một trong những triệu chứng khá điển hình. Ví dụ, triệu chứng đau bụng kinh (thống kinh) sẽ xuất hiện trước khi hành kinh vài ngày và trong khi hành kinh.

Tình trạng đau có thể khiến chị em phụ nữ không thể làm gì trong suốt quá trình hành kinh, thậm chí chỉ có thể ôm bụng và nằm trên giường. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến công việc, chất lượng cuộc sống mà khi tiếp diễn thường xuyên còn gây tác động đến tâm lý, khiến người phụ nữ lo sợ.

Ngoài ra, lạc nội mạc tử cung nếu xuất hiện ở các cơ quan lân cận tử cung như: bàng quang, niệu quản,... có thể làm phụ nữ tiểu lắt nhắt, nhiều lần và tiểu ra máu, giống với triệu chứng của nhiễm trùng tiểu. Hoặc nếu xuất hiện ở ruột, đại tràng, trực tràng, sẽ khiến phụ nữ đi đại tiện khó khăn. Các triệu chứng này sẽ bị ảnh hưởng bởi thời gian của chu kỳ kinh ở người phụ nữ. Do đó, đây cũng là một dấu hiệu giúp ta sớm phát hiện ra bệnh.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người phụ nữ đau liên miên nhưng không liên quan đến lạc nội mạc tử cung hoặc ngược lại lạc nội mạc tử cung đã diễn tiến nhưng không có triệu chứng đau. Vì vậy, rất khó để chẩn đoán lạc nội mạc tử cung.

4. Đâu là dấu hiệu điển hình cảnh báo bệnh lạc nội mạc tử cung?

Lạc nội mạc tử cung, làm sao để nhận diện từ sớm, các dấu hiệu nào cảnh báo căn bệnh này, thưa BS?

PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Phụ nữ từ tuổi dậy thì, bước tuổi sinh đẻ, cơ quan sinh dục bắt đầu làm việc. Có những trường hợp khi đến chu kỳ kinh nguyệt sẽ kèm theo triệu chứng đau bụng (thống kinh).

Trong đó, một số người thống kinh chỉ mang tính chất sinh lý (nghĩa là cơ thể tiết ra prostaglandin nhiều hơn so với bình thường trong chu kỳ kinh nguyệt và dẫn tới tình trạng co thắt tử cung nhiều hơn). Bởi vì một số người nhạy cảm hơn trong việc cảm nhận sự co thắt nên họ sẽ thấy đau bụng nhiều hơn. Điều này là vấn đề sinh lý.

Tuy nhiên, một số trường bị đau bụng khi hành kinh là dấu hiệu của lạc nội mạc tử cung. Vì vậy, tất cả chị em phụ nữ khi hành kinh bị đau bụng, đặc biệt là đau với triệu chứng rất nặng, cần sử dụng đến thuốc giảm đau thì nên đi khám phụ khoa để phát hiện sớm bệnh lạc nội mạc tử cung.

Theo khuyến cáo của tất cả hiệp hội sản phụ khoa trên thế giới và Việt Nam, người phụ nữ bình thường, không có biểu hiện bất thường cũng cần đi khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng đến 1 năm để phát hiện sớm lạc nội mạc tử cung nói riêng và các bệnh lý phụ khoa nói chung.

5. Cơn đau của lạc nội mạc tử cung có những mức độ nào?

Những cơn đau của lạc nội mạc tử cung trở thành nỗi ám ảnh của nhiều chị em phụ nữ. Song, cơn đau này khác nhau trên mỗi người. Nhờ BS chia sẻ cụ thể hơn: Cơn đau của lạc nội mạc tử cung được mô tả ra sao và thường gặp trên những vị trí nào, tình huống nào?

PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Đau là triệu chứng thường gặp nhất ở người mắc lạc nội mạc tử cung. Tuy nhiên, đau không có nghĩa là lạc nội mạc tử cung và ngược lại không có triệu chứng đau không có nghĩa là không mắc bệnh lý này. Vì vậy, rất khó khi chỉ dựa vào triệu chứng đau để nhận diện bệnh.

Tuy nhiên, triệu chứng đau có thể gợi ý cho ta hướng tới lạc nội mạc tử cung. Ví dụ, triệu chứng đau xuất hiện theo chu kỳ kinh nguyệt như: đau vùng tử cung trong thời gian hành kinh hoặc đau ở hố chậu phải hay hố chậu trái (tùy theo vị trí lạc nội mạc tử cung thì sẽ đau ở những khu vực khác nhau).

Ngoài ra, mức độ đau sẽ thay đổi ở theo từng cảm nhận của mỗi người. Có những người lạc nội mạc tử cung bị đau nhẹ, thậm chí không bị đau, nhưng có người đau đến không thể làm việc gì. Vì vậy, triệu chứng đau sẽ gợi ý để thực hiện tầm soát nhiều hơn.

Do đó, nếu chị em phụ nữ có triệu chứng đau bụng liên quan đến chu kỳ kinh, nên đi khám phụ khoa để có thể kiểm tra lạc nội mạc tử cung hay những vấn đề phụ khoa - trước khi kết luận đó là đau do sinh lý bình thường.

6. Khi nào và ai nên đi khám, kiểm tra lạc nội mạc tử cung?

Như vậy 1 phụ nữ có triệu chứng như thế nào thì cần đến gặp các BS để được thăm khám? Và thường sẽ được chẩn đoán như thế nào thưa BS?

PGS.TS.BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Đau bụng là triệu chứng thường gặp ở người mắc lạc nội mạc tử cung, đặc biệt là liên quan đến hành kinh.

Tuy nhiên, đôi khi các chị em dễ bỏ qua triệu chứng bởi vì cho rằng điều này là yếu tố sinh lý. Vì vậy, các chị em không nên bỏ qua triệu chứng đau là chỉ dấu của lạc nội mạc tử cung, nếu các chị em phụ nữ, nhất là tuổi vị thành niên bắt đầu hành kinh bị đau bụng (thống kinh) nên đi khám để được kiểm tra.

Ngoài dấu hiệu đau bụng thống kinh, nếu xuất hiện đau bụng mãn tính, đau liên quan đến tiểu tiện, đại tiện cũng cần đi khám để kiểm tra đó là triệu chứng của lạc nội mạc tử cung hay bệnh lý khác.

Với nhóm bệnh nhân hiếm muộn, nếu chị em đang lên kế hoạch mang thai trong vòng 1 năm (phụ nữ dưới 35 tuổi) và trên 6 tháng (phụ nữ trên 35 tuổi) nhưng chưa mang thai dù vẫn quan hệ tình dục bình thường cũng cần đi khám. Đó là một số triệu chứng gợi ý đến lạc nội mạc tử cung mà chị em không nên chủ quan để có thể phát hiện bệnh sớm.

Mặt khác, đôi khi lạc lạc nội mạc tử cung không có triệu chứng, do vậy, chị em nên duy trì việc khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng đến 1 năm để phát hiện sớm bệnh (nếu có).

Làm thế nào để không hoảng loạn trước tin tức thật - giả về lạc nội mạc tử cung? Các chị em như lạc vào mê trận tin tức về lạc nội mạc tử cung từ tất cả các nguồn mạng xã hội, internet. - Chị Thanh Nga có thể chia sẻ thêm thông tin về group lạc nội mạc tử cung mà chị đang làm quản trị cũng như đồng hành cùng các chị em vượt qua căn bệnh này? - Làm sao để không hoảng loạn giữa vô vàn tin tức giả - thật về lạc nội mạc tử cung, thưa chị? Chị Thanh Nga trả lời: Group lạc nội mạc tử cung hoạt động sôi nổi từ năm 2018 đến nay. Trước đó, nhóm rất ít người nhưng hiện đã tăng lên đến khoảng 8.100 thành viên là những chị em mắc lạc nội mạc tử cung. Ngày nay, việc tìm kiếm thông tin về bệnh đã thuận tiện hơn rất nhiều, đa dạng các phương tiện từ Facebook, Youtube… Group lạc nội mạc tử cung được thành lập với mục đích chia sẻ các thông tin từ những nguồn tin cậy và cũng là diễn đàn để mọi người trao đổi vướng mắc về bệnh, để động viên và cùng nhau đồng hành vượt qua nỗi sợ bệnh tật. Nhằm ngăn chặn những tin tức giả, bước đầu tiên là group Lạc nội mạc tử cung sẽ kiểm duyệt thành viên kỹ càng. Do vậy, thành viên tham gia nhóm đều là chị em phụ nữ mắc bệnh thực sự, tránh mục đích quảng cáo, spam…

Phần 2:  Những bước tiến của y học trong điều trị lạc nội mạc tử cung

Trân trọng cảm ơn Công ty Bayer Việt Nam đã đồng hành cùng chương trình này! 

PP-VIS-VN-0189-1