Các chuyên gia của Bộ Y tế, bao gồm Cục Y tế Dự phòng, Cục Quản lý Dược, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, dự án Tiêm chủng Mở rộng Quốc gia trực tiếp tham dự chương trình và cung cấp thông tin toàn diện, đồng thời giải đáp tất cả các thắc mắc liên quan đến tiêm chủng như: Chất lượng vaccine trong chương trình TCMR, lợi ích của TCMR, têm chủng đầy đủ và đúng lịch, vaccine trong chương trình TCMR và vaccine dịch vụ, tiêm vét vaccine sởi - rubella…

Khách mời tham gia chương trình giao lưu gồm:

-PGS.TS Trần Đắc Phụ, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng;

-Dược sĩ Nguyễn Tất Đạt, Cục phó Cục Quản lý Dược;

-PGS.TS Trần Như Dương, Phó viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương;

-TS Nguyễn Văn Cường, Phó trưởng Ban điều hành dự án Tiêm chủng mở rộng quốc gia;

Nội dung chương trình giao lưu:

Tình hình thiếu vaccine dịch vụ dẫn đến trẻ có thể phải chờ đợi để tiêm vaccine, tiêm không đầy đủ và đúng lịch, điều này sẽ dẫn tới hậu quả gì? (Trần Thị Mai, 34 tuổi, Hoàn Kiếm, Hà Nội)

PGS.TS Trần Như Dương: Trong tiêm chủng việc tiêm đúng lịch là rất quan trọng và cần thiết để tạo miễn dịch đầy đủ và kịp thời phòng bệnh cho trẻ. Nếu tiêm chậm thì trẻ sẽ không có được miễn dịch và có nguy cơ bị mắc bệnh sớm trước khi được tiêm chủng do tiêm chậm gây ra.

Thực tế đã cho thấy, trong đợt dịch sởi vừa qua có rất nhiều trẻ nhỏ mới 9-10 tháng tuổi đã bị mắc bệnh và một số trẻ bị mắc ho gà cũng ở tuổi rất nhỏ, mới chỉ 2-3 tháng tuổi. Chính vì vậy việc tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch là hết sức cần thiết để tạo cho miễn dịch sớm phòng bệnh cho các cháu.

Chất lượng của vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng như nào? (Nguyễn Văn Vinh, Đồng Tháp)

TS Nguyễn Văn Cường: Tất cả các vaccine, bao gồm cả vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng chỉ được phép lưu hành ở Việt Nam khi đã được kiểm tra đạt chất lượng cũng như các yêu cầu về an toàn khi sử dụng và được cấp phép lưu hành. Thành quả của việc triển khai các vaccine trong tiêm chủng mở rộng là rất to lớn: Việt Nam đã thanh toán được bệnh bại liệt vào năm 2000 và loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh vào năm 2005.

Lợi ích của tiêm chủng mở rộng đối với sức khỏe của trẻ em là gì? (Phan Mạnh H. Nam Định)

TS Nguyễn Văn Cường: Tiêm chủng là cách tốt nhất để phòng bệnh, chương trình tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam hiện thực hiện việc tiêm chủng miễn phí 12 loại vaccine phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất, bao gồm: Lao, Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Bại liệt, Viên gan B, Sởi, viêm phổi/Viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib, viêm não Nhật Bản, Tả và Thương hàn.

Chương trình TCMR hiện nay có hai hình thức tiêm chủng là tiêm chủng thường xuyên hàng tháng tại các cơ sở y tế và tiêm chủng chiến dịch. Việc tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch sẽ giúp bảo vệ trẻ phòng các bệnh truyền nhiễm như đã nói ở trên.

Thời gian gần đây dư luận nói nhiều đến việc thiếu vaccine dịch vụ, đặc biệt là vaccine tổng hợp Năm trong Một, Sáu trong Một. Người dân phải xếp hàng từ 2, 3 giờ sáng để đăng ký mua vaccine. Tuy nhiên, lượng vaccine bán ra quá nhỏ so với nhu cầu, nhiều người không mua được vaccine. Nguyên nhân này do đâu? (Nguyễn T. Hồng, Trần Phú, Hà Nội)

TS Nguyễn Văn Cường đang trả lời các câu hỏi của độc giả.

Dược sĩ Nguyễn Tất Đạt: Các vaccine 5 trong 1 và 6 trong 1 là những Vaccine đa giá để dự phòng nhiều bệnh. Đây là Vaccine dịch vụ do người dân tự trả tiền theo nhu cầu, không phải vaccine tiêm chủng mở rộng được miễn phí. Hai loại vaccine trên đều đã có số đăng kí lưu hành tại Vệt Nam.

Vì vậy việc nhập khẩu vaccine theo Nghị định 187/2013 ngày 20/11/2013 của chính phủ quy định các doanh nghiệp được nhập khẩu không giới hạn số lượng, giá trị và không phải xin phép Bộ Y tế mà chỉ căn cứ vào nhu cầu của thị trường.

Vừa qua, theo thông báo của nhà sản xuất nước ngoài, hai loại vaccine này đang gặp khó khăn về nguồn cung do thay đổi công nghệ, có chuyển địa điểm sản xuất, do biến động của thị trường, một số vaccine bị hỏng nên mất sáu tháng sau mới cung cấp được lô vaccine khác...

Hơn nữa, tại Việt Nam, chương trình tiêm chủng mở rộng đang sử dụng loại vaccine 5 trong 1 miễn phí nên thị phần tại Việt Nam của hai vaccine này không được nhà sản xuất ưu tiên. Các lý do trên đãdẫn đến tình trạng thiếu hụt như bạn phản ánh.

Tuy nhiên cần lưu ý rằng, nhu cầu sử dụng vaccine dịch vụ trong thời gian qua chủ yếu là ở hai thành phố lớn: Hà Nội và TPHCM. Theo ước tính, chỉ khoảng 8% tổng số trẻ em tiêm chủng vaccine là tiêm loại vaccine 6 trong 1 và 5 trong 1.

Trong khi đó, hàng năm cả nước có khoảng 1,5 triệu trẻ em được tiêm vaccine Quinvaxem 5 trong 1 theo chương trình tiêm chủng mở rộng.

Bên cạnh đó, công tác truyền thông thời gian qua còn có những hạn chế, do đó còn một bộ phận người dân đã chưa chủ động cho con em đi tiêm chủng mở rộng hoặc sử dụng các vaccine khác: 3 trong 1, 4 trong 1 kèm theo vaccine đơn.

Việc tiêm vaccine dịch vụ và vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng có điểm gì khác nhau? (Lê Nguyên Hương, 39 tuổi, Hà Nam)

PGS.TS Trần Đắc Phu: Hiện nay việc tiêm chủng tại Việt Nam được thực hiện dưới hai hình thức tiêm chủng mở rộng (TCMR) và tiêm chủng dịch vụ. TCMR là hình thức tiêm chủng miễn phí, do nhà nước đảm bảo với 12 loại vaccine. Đây là các loại vaccine phòng những bệnh nguy hiểm đối với trẻ em.

Chương trình TCMR bắt đầu thực hiện từ những năm 80 đến nay, mỗi năm tiêm cho khoảng 1,6 triệu trẻ em. Đây là một trong những chương trình hiệu quả nhất của chương trình mục tiêu và y tế. Các bệnh có vaccine phòng bệnh đã giảm từ hàng trăm đến hàng nghìn lần.

Đặc biệt, Việt Nam đã thanh toán được bệnh bại liệt vào năm 2000 và bệnh uốn ván sơ sinh vào năm 2005.

Chương trình TCMR do nhà nước đảm bảo do đó có kế hoạch cung ứng hàng năm đủ để tiêm chủng hàng tháng cho tất cả trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng và hiện nay được tổ chức tại các trạm y tế xã phường.

Theo Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, TCMR là tiêm chủng bắt buộc, như vậy tất cả trẻ em phải được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, nếu không có thể bị mắc bệnh truyền nhiễm đối với trẻ em đó và dẫn đến miễn dịch trong cộng đồng không cao. Nếu như miễn dịch cộng đồng không cao thì có thể gây ra dịch bệnh truyền nhiễm.

Tiêm chủng dịch vụ là hình thức tiêm chủng do người dân tự chi trả, đảm bảo thực hiện theo cơ chế cung - cầu. Việc cung cấp phụ thuộc vào các nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà nhập khẩu, do vậy số lượng các loại vaccine này không ổn định và khó được đảm bảo.

Tất cả các vaccine, kể cả tiêm chủng dịch vụ và TCMR trước khi đưa ra sử dụng đều phải được kiểm tra chất lượng tại các cơ sở sản xuất, khi nhập khẩu vào Việt Nam phải được Viện Kiểm định quốc gia kiểm tra và đạt chất lượng kiểm tra mới được phép sử dụng.

Tất cả các điểm tiêm chủng vaccine dịch vụ và vaccine trong chương trình TCMR phải tuân thủ các quy định của Bộ Y tế về cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân sự.

Như vậy, về cơ bản thì không có sự khác nhau về mặt chất lượng giữa việc tiêm vaccine tại các điểm tiêm chủng dịch vụ và TCMR. Gia đình bạn hoàn toàn có thể yên tâm khi đưa cháu đi tiêm chủng.

Thiếu vaccine dịch vụ không phải là câu chuyện của năm 2015, mà trước đó năm 2014, thiếu vaccine dịch vụ cũng đã được nhắc đến rất nhiều. Các nhà nhập khẩu vaccine không lập kế hoạch dẫn đến thiếu vaccine hay do nguyên nhân nào? (Nguyễn Thị Thảo, TP. Lào Cai)

Dược sĩ Nguyễn Tất Đạt

Dược sĩ Nguyễn Tất Đạt: Nói như vậy chưa thật chính xác. Để phục vụ nhu cầu tiêm chủng dịch vụ của người dân, hiện nay có tới 56 vaccine có số đăng kí còn hiệu lực để phòng 20 loại bệnh.

Theo số liệu tổng kết năm 2014, chỉ có ba loại vaccine bị thiếu cục bộ tại một số nơi là 5 trong 1, 6 trong 1 và vaccine thủy đậu, còn các loại vaccine khác vẫn đủ cho nhu cầu tiêm chủng của thị trường.

Đối với vaccine 5 trong 1 và 6 trong 1, bộ Y tế đã chỉ đạo tất cả các đơn vị tiêm chủng phải sử dụng vaccine tương ứng đang sẵn có trong chương trình tiêm chủng mở rộng, không để trẻ chờ tiêm vaccine dịch vụ.

Riêng Vaccine thủy đậu, Cục quản lí Dược đã chỉ đạo các doanh nghiệp nhập khẩu tích cực tìm nguồn cung thay thế và kể từ giữa năm 2014 đến nay, nguồn cung luôn đáp ứng đủ nhu cầu thị trường.

Còn nguyên nhân cụ thể về việc thiếu vaccine 5 trong 1 và 6 trong 1 thì tôi đã nói cụ thể như trên.

Vaccine dịch vụ có thu tiền của dân khi tiêm còn vaccine chương trình TCMR miễn phí. Chất lượng cũng như công dụng của hai loại này ngang nhau. Tại sao vẫn có người dân chỉ lựa chọn vaccine dịch vụ? (Đỗ Văn M, Lâm Đồng)

PGS.TS Trần Đắc Phu: Theo chúng tôi thì hoàn toàn không phải như vậy. Như vừa rồi tôi đã trả lời là việc tiêm vaccine dịch vụ chủ yếu được thực hiện ở 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP. HCM và chỉ có rất ít trẻ em thực hiện theo hình thức.

Ví dụ, năm 2014 có khoảng 1,6 triệu trẻ em được tiêm chủng vaccine Quinvaxem với tỷ lệ tiêm chủng đạt trên 95%. Trong khi đó, số lượng trẻ em tiêm vaccine 5 trong 1 và 6 trong 1 thuộc tiêm dịch vụ chỉ vào khoảng 100.000 trẻ.

Số lượng hai loại vaccine trên được sử dụng qua hình thức tiêm chủng dịch vụ chỉ bằng khoảng 8% số lượng vaccine Quinvaxem trong TCMR.

Trong thời gian qua có sự băn khoăn về chất lượng vaccine dịch vụ phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, bại liệt và Hib (vaccine Infanrix hexa) và vaccine Pentaxim tốt hơn vaccine Quinvaxem phòng các bệnh tương ứng dùng trong TCMR. Thực tế đây chỉ là những lo lắng của các bậc làm cha làm mẹ chứ chất lượng các vaccin đều rất đảm bảo.

Tôi xin nhắc lại rằng vaccine là loại thuốc đặc biệt khi đưa ra sử dụng phải được kiểm định rất chặt chẽ của Tổ chức Y tế thế giới cũng như cơ quan kiểm định của Việt Nam về tính an toàn và hiệu quả.

Tuy nhiên cũng cần lưu ý rằng, tất cả các loại vaccine đều có một tỷ lệ phản ứng nhất định. Qua nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới, cũng như thực tế tại Việt Nam, hai loại vaccine trên có những phản ứng nặng sau tiêm giống nhau.

Trong khi đó, vaccine Quinvaxem, do có chứa thành phần ho gà toàn tế bào nên tỷ lệ phản ứng nhẹ như sốt, đau tại chỗ tiêm cao hơn đối với vaccine ho gà vô bào dùng trong tiêm chủng dịch vụ.

Hiện nay đang ở trong giai đoạn cuối cùng của chiến dịch tiêm vaccine sởi-rubelle cho trẻ em từ 1-14 tuổi ở toàn quốc. Đây là một chiến dịch lớn nhất từ trước đến nay được thực hiện. Kết quả đến thời điểm này như thế nào? Đánh giá bước đầu về kết quả của chiến dịch lần này? (Phan Minh T, Hà Nội)

TS Nguyễn Văn Cường: Chiến dịch tiêm vaccine Sởi- Rubella cho trẻ từ 1-14 tuổi năm 2014 - 2015 cho khoảng hơn 20 triệu trẻ em trong toàn quốc đã được hơn 5 tháng. Hầu hết các địa phương đã triển khai xong chiến dịch này, một vài nơi hiện đang triển khai tiêm vét cho những trẻ chưa được tiêm chủng do các lý do khác nhau.

Kết quả triển khai chiến dịch được báo cáo và cập nhật hàng ngày. Hiện đã có trên 19 triệu trẻ được tiêm chủng vaccine Sởi- Rubella. Chiến dịch tiêm vaccine Sởi- Rubella có sự chỉ đạo và tham gia của các cấp, các ngành liên quan và đã đạt được mục tiêu của chiến dịch là đạt tỉ lệ tiêm chủng cao và an toàn.

Với những đối tượng chưa được tiêm vaccine, hoặc phải hoãn tiêm do sốt hoặc do một lý do bất khả kháng khác thì làm thế nào? (Thanh Thành, Phường 7, Quận 3, TPHCM)

PGS.TS Trần Như Dương: Như tôi đã trình bày ở trên, trong tiêm chủng việc tiêm chủng đầy đủ đúng lịch rất quan trọng để phòng bệnh cho trẻ. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn trong tiêm chủng rất cần thiết phải có các bước tư vấn, khám sàng lọc để chỉ định tiêm chủng cho đúng.

Trong một số trường hợp trẻ nằm trong diện hoãn tiêm hoặc chưa được tiêm cho bất kỳ lý do gì. Những trường hợp này rất cần các bậc phụ huynh sớm đưa trẻ đến các điểm tiêm chủng ở xã, phường nơi gia đình cư trú hoặc các điểm tiêm chủng nơi gần nhất để được cán bộ y tế tư vấn và tiêm chủng bổ sung cho các cháu.

PGS.TS Trần Như Dương

Tôi có hộ khẩu thường trú ở Ngọc Khánh. Hiện nay có hai cháu, một cháu bốn tuổi, một cháu 3 tháng tuổi. Nhưng cả hai cháu đều không nhận được bất kỳ thông báo nào về tiêm vaccine cho con, chỉ có một vài lần cháu lớn được uống vitamin A. Vậy tôi nên làm thế nào? (Nguyễn Thị Hường, Ngọc Khánh, Ba Đình, Hà Nội, điện thoại 0983.916.xxx)

PGS.TS Trần Như Dương: Chương trình tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam được Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm và được triển khai từ rất sớm, từ những năm 1985. Hiện tại chương trình tiêm chủng mở rộng thực hiện tiêm miễn phí 12 loại vaccine để phòng 12 bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất ở trẻ em tại tất cả các xã phường trong cả nước.

Các loại vaccine phòng 12 bệnh là: lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi-viêm màng não do Hib, sởi- rubella, viêm não Nhật Bản. Riêng vaccine tả và thương hàn được thực hiện ở vùng có nguy cơ cao.

Để đảm bảo việc tiêm chủng phòng bệnh cho cháu trong chương trình tiêm chủng mở rộng, chị nên chủ động liên hệ với trạm y tế xã, phường nơi gia đình cư trú để đăng ký, quản lý và tiêm các vaccine đầy đủ cho các cháu.

Con gái của em nay đươc hơn 5 tháng tuổi, đã chích muỗi đầu tiên 6 trong 1 ngày 17.12.2014. Mũi 2 chích 5 trong 1 ngày 17.01.2015 ở Bênh viên nhân dân Gia Định TPHCM, nhưng đến mũi thứ 3 (do bé bị sốt nên trễ gần 01 tháng chưa chích và hiện nay do hết vaccince 6 trong 1) có thể chích 5 trong 1 được không? Các mũi vaccine tiếp theo phải chích như thế nào? (Nguyễn Thị Ngọc Hân, 23 tuổi,ấp An phú xã An Tịnh, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Nghề nghiệp công an)

PGS.TS Trần Như Dương: Trong trường hợp của cháu chị nên nhanh chóng đưa bé đến trạm y tế xã, phường nơi gia đình cư trú, hoặc điểm tiêm chủng nơi gần nhất để tiêm vaccine 5 trong 1 (Quivaxem) và uống vaccine bại liệt thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng.

Chị không nên chờ đợi vaccine dịch vụ vì sẽ làm chậm lịch tiêm chủng dẫn đến bé có nguy cơ bị mắc bệnh trước khi được tiêm. Các vaccine thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng hoàn toàn đảm bảo chất lượng và miễn phí để phòng bệnh cho trẻ.

Tôi có một bé 11 tuổi và một bé 6 tuổi. Hai cháu đã tiêm đầy đủ các mũi thuộc chương trình tiêm chủng quốc gia. Tôi thấy ở bệnh viện hiện giờ có cả "rừng" vaccine mà giá mắc quá, tôi không biết nên cho con mình tiêm ngừa những loại bệnh gì vì tôi không có khả năng tiêm ngừa cho con hết các loại bệnh vì tôi thấy không cần thiết. (Thanh Huyền, TPHCM)

PGS.TS Trần Như Dương: Tiêm chủng là một biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất. Hiện nay, chương trinh tiêm chủng mở rộng đã đưa vào 12 loại vaccine để phòng 12 bệnh phổ biến và nguy hiểm ở trẻ em.

Tuy nhiên, một số các vaccine khác chưa nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng cũngrất nên được tiêm cho trẻ để phòng những bệnh khác. Chị nên đưa cháu đến các điểm tiêm chủng để các bác sĩ tư vấn, từ đó chị có thể lựa chọn những vaccine phù hợp nhất cho các cháu và điều kiện của gia đình.

Hai vợ chồng tôi đi làm ăn xa, con tôi từ 6 tháng đã phải gửi bà ngoại ở nhà chăm sóc. Tới giờ cháu đã được 3 tuổi nhưng bà không nhớ là đã đưa cháu đi tiêm những mũi nào vì theo bà nói là cứ thấy xã phát loa là bà đưa cháu lên trạm xá xã để tiêm chủng, nhưng khi nào bận việc thì có thể bà không đi. Cũng vì tiêm ở xã nên không có giấy tờ hay sổ ghi cháu đã tiêm mũi nào, chưa tiêm mũi nào. Tôi rất muốn cháu được tiêm đầy đủ, nhưng phải làm thế nào để biết. Mong bác sĩ hướng dẫn cho tôi. (Trần Anh Tuấn, Ninh Bình)

PGS.TS Trần Như Dương: Việc tiêm chủng ở các xã, phường trong chương trình Tiêm chủng mở rộng đều được quản lý và theo dõi tại các trạm y tế. Ngoài việc ghi chép các lần tiêm chủng vào phiếu tiêm chủng hoặc sổ tiêm chủng cá nhân cho gia đình quản lý thì tại các trạm y tế xã, phường đều có lưu các sổ tiêm chủng để theo dõi quá trình tiêm chủng của từng trẻ.

Anh, chị nên đến trạm y tế xã, phường nơi cháu tiêm chủng để yêu cầu lấy các thông tin về tiền sử tiêm chủng của cháu được lưu trữ tại đây và tiếp tục tiêm bổ sung các loại vaccine chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đầy đủ theo hướng dẫn của cán bộ y tế.

PGS.TS Trần Đắc Phu

Bộ Y tế vừa có văn bản gửi các Sở Y tế yêu cầu các điểm tiêm chủng dịch vụ của nhà nước tiêm vaccine thay thế tương ứng nếu hết vaccine dịch vụ. Việc này sẽ được triển khai như thế nào. Liệu có cơ chế nào kiểm soát và ngăn chặn tình trạng lạm dụng kinh doanh vắc xin dịch vụ, sao nhãng phục vụ vắc xin TCMR ở đây? (Phóng viên báo Pháp luật TPHCM)

Con tôi được tiêm một mũi vaccine Quinvaxem 5 trong 1. Sau đó vaccine này phải tạm ngưng sử dụng một thời gian do có nghi vấn về chất lượng vaccine. Đến khi con tôi 24 tháng tuổi, tôi đưa con đi tiêm vaccine thì BS nói quá tuổi và không tiêm vĩnh viễn mũi này được nữa. Như vậy có đúng không và thiếu mũi nhắc lại này có ảnh hưởng gì không? (Nguyễn Thu Hằng, Hà Nội)

TS Nguyễn Văn Cường: Trong thành phần của vaccine Quinvaxem 5 trong 1 bao gồm 5 loại vaccine phòng 5 bệnh là: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, viên gan B và viêm phổi/viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib.

Lịch tiêm chủng vaccine Quinvaxem là lúc 2,3 và 4 tháng tuổi. Nay con bạn đã 24 tháng tuổi thì cần tiêm nhắc vaccine bạch hầu- ho gà- uốn ván (DPT). Bạn cũng có thể cho cháu tiêm dịch vụ vaccine viêm gan B. Vaccine Hib không có chỉ định tiêm chủng cho trẻ trên 24 tháng tuổi trở lên.

Trong khi thế giới đang bỏ dần sử dụng vaccine đơn ngừa 3 bệnh Sởi - Quai bị - Rubella. Các nhà sản xuất lớn như Mỹ cũng không ưu tiên xuất các vaccine đơn giá một trong 3 bệnh này ra thị trường (Trừ Cu Ba, Czech, Ấn Độ).Vậy sử dụng "2 trong 1" MR-Vac II sau 2 lần tiêm Sởi đơn (các cháu trên 2 tuổi), thì các trẻ trai ở nông thôn, vùng sâu vùng xa (những vùng ít được tiếp cận với dịch vụ tiêm chủng trả phí) làm sao để bảo vệ được bệnh quai bị? (Song Hà)

TS Nguyễn Văn Cường: Chương trình TCMR được triển khai tại Việt Nam bắt đầu từ năm 1981 với 6 loại vaccine phòng cách bệnh Lao, Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Bại liệt và Sởi. Tới năm 1997 có 4 loại vaccine mới được đưa vào chương trình TCMR tại 1 số vùng nguy cơ bao gồm viêm gan B, viêm não Nhật Bản, Thương hàn và tả. Năm 2002 100% trẻ dưới 1 tuổi là đối tượng được tiêm vaccin viêm gan B.

Từ 2010 vaccine Hib trong thành phần vaccine Quinvaxem được đưa vào TCMR. Từ năm 2014 100% trẻ từ 1- 5 tuổi là đối tượng được tiêm vaccin viêm não Nhật Bản. Việc triển khai các Vaccin trong TCMR dựa trên khả năng đáp ứng từ nguồn kinh phí của nhà nước và hỗ trợ của các tổ chức quốc tế.

Năm 2014 - 2015 Việt Nam tổ chức chiến dịch tiêm vaccine Sởi- Rubella cho trẻ từ 1-14 tuổi với sự hỗ trợ của Liên minh toàn cầu của vaccine và tiêm chủng (GAVI). Từ năm 2015 vaccine Sởi-Rubella sẽ được đưa vào tiêm chủng thường xuyên cho trẻ lúc 18 tháng tuổi.

Hiện nay, nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước cho TCMR mới chỉ đáp ứng nhu cầu trên. Một số loại vaccine khác hiện chưa đưa vào chương trình TCMR bởi vì hạn chế về ngân sách.

Mặt hàng vaccine công ty nào muốn nhập bao nhiêu cũng được hay Cục Quản lý Dươc kiểm soát về quota hay thả nổi số lượng cho các nhà phân phối? Ông Nguyễn Tất Đạt có thể công khai quota nhập vaccine hàng năm cho bạn đọc biết được không? (Song Hà)

Dược sĩ Nguyễn Tất Đạt: Theo Nghị định 187/2013 ngày 20/11/2013 của chính phủ thì các doanh nghiệp được nhập khẩu không giới hạn số lượng, giá trị và không phải xin phép Bộ Y tế mà chỉ căn cứ vào nhu cầu của thị trường.

Theo danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thuộc diện quản lý chuyên ngành của Bộ Y tế thìviệc cấp giấy phép nhập khẩu đối với thuốc đã có số đăng kí chỉ áp dụng với Thuốc gây nghiện, thuốc hướng tâm thần, tiền chất dùng làm thuốc và thuốc phóng xạ (bao gồm cả thuốc thành phẩm ở dạng đơn chất và phối hợp).

Đối với thuốc thành phẩm và chữa bệnh cho người, đã có số đăng kí thì được nhập khẩu theo nhu cầu không phải xác nhận đơn hàng nhập khẩu.Quy định này cũng được thể hiện rất rõ trong Thông tư 47/2010/TT-BYT ngày 29/12/2010.

Hàng năm, Cục Quản lý Dược đều công khai danh sách đầy đủ các thuốc nói chung và vaccine nói riêng được nhập khẩu trên trang web của Cục quản lí dược theo địa chỉ: www.dav.gov.vn. Danh sách các vaccine được cáp số đăng kí cũng thường xuyên được cập nhật tại địa chỉ trên.

Câu hỏi dành cho ông Trần Đắc Phu và Nguyễn Văn Cường: Kinh phí dành cho Chương trình Tiêm chủng Mở rộng (EPI) có từ 2 nguồn: Ngân sách nhà nước (thuế do dân đóng) & viện trợ/hỗ trợ các tổ chức quốc tế (GAVI/UNICEF,...), vậy 2 ông có thểcông khai kinh phí dành cho EPI hàng năm là bao nhiêu vàkinh phí cho EPI trong 5 năm gần nhất, từ 2010-2014?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Chào anh Hào. Trước tiên, chúng tôi rất cám ơn anh đã có quan tâm tới công tác tiêm chủng của Việt Nam trong thời gian qua cũng như hiện nay.

Đúng là việc đầu tư miễn phí cho công tác TCMR của Việt Nam trong thời gian qua được có từ hai nguồn chính là của Chính phủ Việt Nam cũng như của các tổ chức quốc tế. Về số kinh phí đầu tư đều được các đơn vị có trách nhiệm tiến hành tiếp nhận, thanh quyết toán theo quy định về tài chính.

Trong buổi chiều hôm nay, tôi chưa trả lời được về vấn đề này vì cần phải có những thống kê và báo cáo của cơ quan sử dụng, mong anh thông cảm. Song cũng như anh đã có suy nghĩ, chương trình TCMR trong thời gian qua được đánh giá là một trong những chương trình mục tiêu y tế quốc gia hiệu quả nhất.

Sở dĩ có hiện tượng xếp hàng tiêm vaccine dịch vụ đông như hiện nay là do vaccine của chương trình TCMR, sau khi tiêm các bé thường phản ứng sốt cao, còn vaccine của Pháp, Bỉ được tiêm bằng hình thức tiêm chủng dịch vụ thì tỉ lệ phản ứng rất thấp. Vậy tại sao Bộ Y tế không nhập vacxin của Pháp, Bỉ cho TCMR? (Facebook Mui Qoat)

TS Nguyễn Văn Cường: Hiện nay trong tiêm chủng dịch vụ nhiều gia đình muốn được tiêm chủng vaccine 6 trong 1 (của Bỉ) vaccine 5 trong 1 (của Pháp) vì trong thành phần của hai vaccine này có vaccine Ho gà vô bào. Vaccine Quinvaxem trong TCMR có thành phần Ho gà toàn tế bào khi tiêm chủng có tỉ lệ gây sốt nhẹ (Dưới < 38,5 độ C) cao hơn so với vaccine có thành phần Ho gà vô bào. Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khả năng phòng bệnh của vaccine Ho gà toàn tế bào tốt hơn so với vaccine.

Em đăng kí mua hai liều vaccine dịch vụ 5 trong 1 Pentaxim do Pháp sản xuất tại Trung tâm dịch vụ vx (Viện kiểm điịnh vx quốc gia - Bộ Y tế) với giá tiền 1.386.000 đồng vào ngày 5-3. Trung tâm hẹn đầu tháng 4 sẽ có thuốc nhưng mới đây họ lại thông báo đến tháng 6 mới có thuốc về. Lỡ đến tháng 6 lại không có thuốc thì Bộ Y tế sẽ giải quyết việc này thế nào? (Hoàng Nam Giang, Hà Nội)

PGS.TS Trần Đắc Phu: Ngày 9/3/2015, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký quyết định về việc các điểm tiêm chủng dịch vụ tiêm vaccine phòng các bệnh giống trong chương trình TCMR nếu không cung cấp đủ vaccine sẽ phải tự lập điểm tiêm chủng vaccine tương ứng thuộc chương trình TCMR cho trẻ em để trẻ em được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, tránh mắc các bệnh truyền nhiễm trước khi được tiêm chủng.

Vậy bạn có thể đưa con đến điểm tiêm chủng dịch vụ đó để tiêm. Cụ thể là việc tiêm vaccine Quinvaxem cho con bạn miễn phí trong khi không có vaccine Pentaxim như bạn đã nói ở trên.

Tôi biết rằng cha mẹ cần phải cho con đi chích ngừa đúng lịch để đạt được hiệu quả phòng bệnh cao nhất. Tuy nhiên, khi đến lịch chích ngừa mũi 5 trong 1 vừa qua cho tới nay, con tôi cứ bệnh miết chưa khỏi, hết viêm phế quản, dị ứng thức ăn rồi tới rối loạn tiêu hóa… Đến nay thì lịch chích ngừa đã quá 3 tuần mà cháu vẫn chưa khỏi bệnh. Tôi muốn hỏi là liệu với sức khỏe của cháu hiện như vậy thì tôi có thể trì hoãn chích vaccine được bao nhiêu lâu? (Nguyễn Thị Bích Hạnh, Quận 12, TPHCM).

TS Nguyễn Văn Cường: Tiêm vaccine đúng lịch, đủ mũi thì có tác dụng phòng bệnh tốt nhất. Tuy nhiên việc tiêm vaccnine cho các đối tượng thì cần phải được khám sàng lọc bởi cán bộ tiêm chủng. Chỉ những đối tượng đủ điều kiện tiêm chủng mới tiêm chủng vaccine.

Cháu nhà bạn hiện đang thuộc diện tạm hoãn tiêm chủng vì đang mắc bệnh cấp tính. Cháu sẽ được tiêm chủng khi khỏi bệnh gia đình nhớ đưa cháu đi tiêm chủng các mũi tiếp theo để phòng bệnh cho cháu. Trước khi tiêm chủng cháu sẽ được khám sàng lọc và có chỉ định thích hợp bởi cán bộ tiêm chủng.

Tôi có một câu hỏi nhỏ thôi, mong bác sĩ giải đáp giúp tôi. Việc chích vaccine buổi sáng hay buổi chiều có ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của bé không ạ? (Kim Chi, Đồng Nai)

TS Nguyễn Văn Cường: Việc tiêm chủng vaccine phòng bệnh cho trẻ cần phải thực hiện đúng lịch tiêm chủng đối với từng loại vaccine mà không phụ thuộc vào tiêm buổi sáng hay tiêm buổi chiều. Trước khi tiêm chủng trẻ cần được ăn ông uống đầy đủ và gia đình cần thông báo cho cán bộ tiêm chủng về tiền sử tiêm chủng và tình trạng sức khỏe của cháu.

Nhà báo Phan Lợi, đại diện báo Pháp luật TPHCM tặng hoa và cảm ơn các khách mời đã đến tham dự chương trình Giao lưu trực tuyến Giải đáp những băn khoăn về tiêm chủng.