Thuật ngữ “viêm loét hệ thống tiêu hóa” (peptic ulcer) dùng để diễn tả một nhóm bệnh viêm nhiễm ở bộ máy tiêu hóa trên. Đây là sự viêm loét ở hệ tiêu hóa trên, nơi mà lớp màng và lớp mô ở đó bị “ăn mòn”, tạo nên một vết thương.

Triệu chứng và nguyên nhân

Có hai dạng loét hệ tiêu hóa phổ biến là loét tá tràng và  loét bao tử. Sự khác nhau giữa 2 dạng loét này là vị trí của chúng. Loét tá tràng xảy ra trong tá tràng (phần hẹp của ruột non nối với dạ dày), trong khi loét dạ dày xảy ra trong phần dạ dày.

Triệu chứng của ung loét là một cảm giác cháy bỏng, cồn cào, đau ở phần giữa xương ngực và rốn. Hiện tượng này xảy ra thường xuyên kèm theo ợ nóng, buồn nôn, mất thèm ăn và khó tiêu. Cơn đau thường kéo dài khoảng 45-60 phút, từ nhẹ đến nặng, đôi khi quằn quại và thường làm cho bệnh nhân mất ngủ. Những triệu chứng khác bao gồm: đau lưng, nhức đầu, cảm giác ngộp thở, ói mửa, đôi khi phân có máu.

Những yếu tố sau đây thường làm tăng việc tiết axít dạ dày, làm thay đổi lớp màng này ở hệ tiêu hóa:

Sử dụng dược phẩm: Những thuốc thông thường nhất là aspirin và thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs). Khi sử dụng lâu ngày, những dược phẩm này sẽ làm tăng sự tiết axít ở dạ dày. Ngoài ra, những loại thuốc steroid dùng để trị viêm khớp cũng gây nên hiện tượng này. Những loại thuốc kháng axít đôi khi lại gây tác dụng ngược. Thay vì trung hòa axít dạ dày, chúng lại gây phản ứng hồi ngược (rebound effects). Một thuốc kháng axít rất quen thuộc cần phải lưu ý là calcium carbonate. Sử dụng quá mức vitamin C cũng là một nguyên do lây viêm loét hệ thống tiêu hóa.

Nhiễm vi khuẩn: Thủ phạm khét tiếng nhất là Helicobacter pylori. Loại vi khuẩn này chịu trách nhiệm khoảng 90% trường hợp loét dạ dày và khoảng 70% trường hợp loét tá tràng.

Sự nhạy cảm với thực phẩm: Sẽ gây ra một đáp ứng viêm và làm xói mòn màng nhày dạ dày.

Khói thuốc: Làm hủy hoại màng nhày ruột, sự trào ngược muối mật do khói thuốc cũng sẽ làm kích ứng một cách “tàn bạo” tới dạ dày.

Căng thẳng, lo âu: Làm gia tăng đáng kể việc sản xuất axít dạ dày.

Chuối cung cấp nhiều hóa chất có thể kích thích sự tăng trưởng của những tế bào màng nhày có tác dụng bảo vệ trong dạ dày và ruột Ảnh: Hồng Thúy

Chữa trị bằng sản phẩm tự nhiên

Tránh thực phẩm gây dị ứng, kích ứng: Tránh rượu, cà phê, thực phẩm chứa nhiều gia vị cay, chocolate, chanh, cam… Tránh những thực phẩm làm từ sản phẩm bơ sữa, đặc biệt là sữa bò, vì chúng có thể làm gia tăng bệnh cảnh do calcium và protein có trong sữa dần dần sẽ kích thích thêm việc sản xuất axít. Ăn những bữa nhỏ và điều độ.

Ăn nhiều rau cải: Rau cải xanh như xà lách, bắp cải  là nguồn cung cấp folate và vitamin K. Đây là những chất cần thiết trong việc làm lành vết loét. Dịch ép bắp cải có thể làm lành một cách nhanh chóng những vết loét trong hệ tiêu hóa do chứa nhiều glutamin. Trong dịch ép bắp cải cũng chứa những hóa chất thực vật có tác dụng diệt H.pylori.  Dùng 400-500 ml mỗi ngày 2 lần trước bữa ăn.

Ăn nhiều chuối: Chuối cung cấp nhiều hóa chất có thể kích thích sự tăng trưởng của những tế bào màng nhày có tác dụng bảo vệ trong dạ dày và ruột.

Lô hội (nha đam): Xay lá nha đam và uống khoảng nửa chén, mỗi ngày 2 lần khi bụng đói.

Chất axít béo thiết yếu: Những chất béo này có tác dụng làm xoa dịu tiến trình viêm. Sử dụng viên nang dầu cá 1.000 mg mỗi ngày 3 lần (uống trong lúc ăn hoặc ngay  sau khi ăn).

Probiotics: Thông thường, bệnh nhân loét hệ tiêu hóa được kê kháng sinh để tiêu diệt H.pylori. Rủi thay, những vi khuẩn có lợi trong hệ tiêu hóa cũng bị vạ lây. Vì vậy phải “tái sinh” chúng bằng probiotics. Những probiotic giờ đã được bào chế dưới dạng viên nang bao. Sử dụng lúc bụng đói.

Dùng kẽm bổ sung; Kẽm có tác dụng chữa lành vết loét. Tuy nhiên, khi dùng kẽm cần lưu ý: Những dược phẩm steroid sẽ làm giảm sự hấp thu kẽm. Mỗi ngày sử dụng 3 lần, mỗi lần 15 mg kẽm. Dùng sau bữa ăn. Khi dùng kẽm nên sử dụng chung với vitamin A, B6 vitamin C và magnesium. Không nên dùng kẽm lâu hơn 6 tuần. Không dùng chung kẽm với các chế phẩm bổ sung sắt.

Kẽm là một loại chế phẩm bổ sung khoáng chất không cần bác sĩ kê đơn. Tuy vậy, muốn sử dụng chúng, cần có sự chỉ dẫn đầy đủ của dược sĩ, người bệnh không nên tự ý mua dùng.

Giảm stress: Rèn luyện thân thể thường xuyên sẽ giúp giảm stress, giảm lo âu. Luyện tập thể dục thể thao làm tăng lưu lượng máu đến não, giúp cơ thể tiết ra một số hormone có tác dụng kích thích hệ thần kinh, nhờ đó sẽ giúp gia tăng nồng độ của những chất giống morphine hay còn gọi là “ma túy nội sinh” xuất hiện một cách tự nhiên trong cơ thể như beta-endorphine. Những chất “ma túy nội sinh” này có tác động tích cực lên tâm trạng, cảm xúc…, nhờ vậy sẽ ngăn chặn việc sản xuất quá mức axít dạ dày.