BS Trương Hữu Khanh: Chuyện gì sẽ xảy ra nếu số ca bệnh COVID-19 tăng nhanh?

1. Vì sao làn sóng thứ tư COVID-19 ở Việt Nam nhiều ổ dịch, nhiều người lây?

Đợt dịch này chắc chắn sẽ nặng hơn những đợt dịch trước, vì nhiều nguyên nhân khác nhau. Lý do thứ nhất, có lẽ do dịch lây lan ở bệnh viện và một số nơi nhạy cảm, đặc biệt là bệnh viện tuyến cuối. Ở bệnh viện thì lượng người ra vào đông và tản đi nhiều nơi xa.

Lý do thứ hai là môi trường quán bar, karaoke - những nơi rất nhạy cảm và tiếp xúc rất gần, không gian ở đây thường kín, chật hẹp và lạnh nên dịch bệnh lây lan nhiều.

Lý do thứ ba là do chủng virus. Đây là những vấn đề tất yếu và không thể tránh được, trước sau gì thì chúng ta cũng phải đối mặt với nó, vấn đề là chậm hay nhanh. Quan trọng là chúng ta có phát hiện kịp thời hay không. Việc nhập cảnh trái phép và quản lý lỏng lẻo trong khu cách ly là có xảy ra, do đó không thể tránh khỏi việc dịch lây lan.

Vậy hiện tại chúng đang ở đâu và khi nào chúng ta mới ngăn chặn được dịch bệnh. Đây là điều tất cả mọi người đều muốn biết. Tôi nghĩ rằng Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của đợt dịch này, do đó hiện nay Bộ Y tế công bố nhiều ca bệnh và có thêm thông báo ca bệnh vào buổi trưa thì người dân không nên lấy làm lạ.

Chúng ta tưởng tượng là ca bệnh từ BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương, BV K, một số quán bar, karaoke ở Đà Nẵng và tốc độ họ tản ra như thế nào, thêm vào đó là những ngày nghỉ lễ, người ta đi chơi rất nhiều nơi.

Riêng tôi, tôi không lo ca bệnh nhiều, nếu bệnh đúng và truy vết đúng thì tôi rất mừng. Tại vì nếu mình truy vết nhưng không phát hiện ca bệnh nào thì hơi lạ. Nếu người này đa số có chỉ dẫn hoặc có người đã đưa vào khu cách ly rồi mới dương tính thì đó 2 là điều đáng mừng.

Thời gian vừa qua, chúng ta đã chủ quan, không mang khẩu trang khi tiếp xúc, nói chuyện với người lạ. Bây giờ chúng ta phải tuân thủ đeo khẩu trang trở lại, không còn cách nào khác.

2. Làn sóng thứ tư COVID-19 ở Việt Nam kéo dài bao lâu?

Theo tôi, đợt dịch này sẽ kéo dài thêm 1-2 tuần nữa (PV: tính từ ngày 10/5). Biểu đồ số ca nhiễm mới đang đi lên, lên đến đỉnh, sau đó đi ngang và mới đi xuống, chứ không thể đột ngột giảm mạnh xuống được. Tại vì sự truy vết không thể tìm ra hết được số ca bệnh một lúc. Để truy vết hết số ca bệnh thì phải có sự hợp tác của rất nhiều người, ví dụ như lắng nghe thông tin dịch bệnh và đi khai báo y tế, đó là điều bắt buộc.

Thứ hai, nếu dịch không “đánh” vào hệ thống điều trị thì mới an toàn. Những ca bệnh chết do có yếu tố nguy cơ thì khó tránh khỏi, nhưng nhiều ca bệnh không có yếu tố nguy cơ mà chết là do quá tải ở khâu điều trị. Tuy nhiên có một tỷ lệ nhất định về số người ngoài nguy cơ nhưng vẫn bệnh nặng.

Nếu COVID-19 không tấn vào hệ thống điều trị, không tấn công cùng 1 lúc quá nhiều vào các đối tượng nguy cơ thì chúng ta mới chiến thắng đại dịch.

3. Nếu lơ là 5K, bất cứ ai cũng có thể trở thành cầu nối mang virus về nhà, vào cơ quan

Nếu không cẩn thận thì chúng ta là cầu nối dẫn virus phát tán về gia đình, cơ quan, khách hàng và cộng đồng. Phải hiểu được điều này thì người dân mới hiểu được vai trò của mình trong chống dịch.

Nếu mình không bị nhiễm bệnh thì làm sao trở thành cầu nối được, chỉ khi mình bị nhiễm bệnh mới trở thành cầu nối. Đó là điều khó tránh khỏi. Cho nên, tôi nghĩ, hiện nay, mỗi người phải có trách nhiệm làm sao để bản thân không là cầu nối.

Thực sự ra hiện nay, mình rất khó làm cầu nối nếu bản thân tuân thủ nguyên tắc 5K, cần thiết thì mới ra ngoài, khi ra ngoài thì mang khẩu trang. Nếu tất cả người dân cùng làm thì chắc chắn sẽ ngăn được dịch bệnh.

Tuy nhiên, hiện nay, khi đi ngoài đường, có một số người rất mơ hồ trong việc này, nhất là người trẻ. Đặc là những nơi chưa có dịch, thấy nhiều nơi có dịch mà mình chưa bị thì cũng bình tĩnh, nhưng đôi khi sự bình tĩnh là sai lầm. Do đó, tôi nghĩ chúng ta hãy cùng nhau ngăn chặn dịch. Như vậy thì dịch có thể chỉ kéo dài 2 tuần đến 1 tháng, nếu người dân không hợp tác thì dịch có thể kéo dài 2 tháng và trả giá bằng sự tử vong.

4. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu số ca bệnh COVID-19 tăng nhanh?

Nếu nói về dịch COVID-19, thì gánh nặng là không phải bệnh nhiều hay một năm có bao nhiêu ca bệnh, quan trọng là số ca bệnh tăng cùng lúc là bao nhiêu. Nếu như số ca bệnh tăng từ từ trong một năm thì không đáng lo nhiều.

Hiện nay, đa số ca bệnh của nước ta thuộc nhóm chưa có biến chứng. Theo tôi nghĩ, những nước quá tải bệnh nhân là do đông quá và dồn lại cùng một nơi, ví dụ như tất cả bệnh nhân dồn về bệnh viện tỉnh. Cho nên, mình cần tản ra vì bệnh viện huyện cũng có thể cách ly được, thậm chí là trạm y tế cũng sẵn sàng cách ly.

Nhưng khi thực sự cần nguồn nhân lực cho bệnh nhân nặng thì chỉ tập trung một số chỗ để lo chữa trị cho bệnh nhân nặng, vì vừa chữa bệnh nhân nặng và bệnh nhân nhẹ thì rất cực, sau đó lây chéo giữa các bệnh nhân, rất mất sức.

Do đó, chúng ta phải hiểu bây giờ mình đang ở đâu, vai trò của mỗi người như thế nào. Nếu ai có đi bệnh viện thì cần phải hợp tác, tuân thủ khai báo y tế. Vì hiện nay có nhiều người đặt mình là nhân vật rất quan trọng, muốn vào bệnh viện mà không cần khai báo y tế.

Khai báo y tế không chỉ có lợi cho ngành y tế mà còn có lợi cho chính bản thân người khai báo, khi có việc cần thì họ sẽ thông báo cho mình biết.

5. Hạn chế thăm bệnh: bảo vệ bệnh viện là bảo vệ chính mình

Thời gian này cũng nên hạn chế thăm bệnh. Tình trạng tại nhi khoa cũng khó ở chỗ là 1 em bé bệnh thì phải 2-3 người đi theo nhưng cố gắng hạn chế.

Chúng ta phải bảo vệ bệnh viện, vì bảo vệ bệnh viện chính là bảo vệ chính mình. Ví dụ, nếu bây giờ Ấn Độ có đủ vắc xin thì cũng không thể chích kịp, vì nhân viên y tế phải chữa bệnh thì ai sẽ là người chích?

Đợt dịch lần này, nếu chúng ta làm tốt thì cũng sẽ ngừng lại như những lần trước. Đợt dịch này khó hơn vì nó xảy ra ở 2 bệnh viện lớn, xảy ra ở thời điểm chúng ta di chuyển nhiều, xảy ra ở những nơi tế nhị và do biến thể này lây nhanh hơn. Nhưng thực hiện tốt 5K thì sẽ ngăn chặn được dịch bệnh.

Những nước khác không thể thực hiện 5K, phải bung ra để phát triển kinh tế, do đó, có một số người thì đi chơi, một số khác thì ở nhà và tuân thủ 5K. Đó là do đất nước của họ như vậy, nhưng cuối cùng thì họ vẫn phải chích ngừa.

6. Virus SARS-CoV-2 lây qua đường không khí: virus lây qua đường hô hấp nào cũng vậy

Những ngày qua có thông tin rằng CDC Mỹ khẳng định virus SARS-CoV-2 lây theo đường không khí. Nếu định nghĩa virus lây theo đường không khí như vậy thì virus hô hấp nào cũng vậy cả.

Theo tôi lây theo đường không khí nghĩa là không khí từ nơi này chuyển sang không khí nơi khác. Còn không khí trong một phòng virus tồn tại lâu hơn bình thường, phòng quá kín virus sẽ lơ lửng, không rớt xuống đất thì loại virus nào cũng vậy, virus sởi, virus cúm còn dữ hơn. Nếu người bệnh cúm ho trong phòng kín và mình đi vào cũng sẽ bị lây.

Do đó, thông tin virus này lây qua đường không khí thì loại virus lây qua đường hô hấp nào cũng vậy. Cuối cùng vẫn là thông thoáng, mang khẩu trang, rửa tay, giữ khoảng cách. Nếu bệnh nhân ở trong phòng kín thì virus sẽ ở trong đó lâu hơn, do đó phải mở cửa để không khí loãng ra. Bản chất của virus hô hấp là có thể tồn tại trong không khí một thời gian nhất định.

Tiếp theo: Sau chích ngừa COVID-19 cơ thể có phản ứng gì? Ai nên trì hoãn chủng ngừa?

Minh Huy

Trích livestream của BS Trương Hữu Khanh ngày 10/5